بگذشت مه روزه، عید آمد و عید آمد بگذشت شب هجران معشوق پدید آمد
ما در این روز که یکی از دو عید بزرگ اسلامی است، از اعمال مربوط به این روز مبارک، معنای عید را الهام میگیریم. چراکه این عید به حکم دین ما و اسلام ما تعیین شده است؛ و اگر بخواهیم هدف اسلام را از مقرر داشتن این عید مبارک بفهمیم تا بهراستی بر ما مبارک باشد، همانطور که وضعکننده و صاحب آن خواسته است، باید به اعمال و ذکرها و واجبات این روز بنگریم. با بررسی این امور، میتوانیم معنا و مفهوم عید را دریابیم.
نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام علیه السلام واجب است و باید با جماعت خوانده شود، و در زمان ما که امام علیه السلام غایب است، مستحب بوده و میشود آن را با جماعت یا فرادی خواند.
میهمان اگر نانخور صاحبخانه محسوب شود، کفاره او به عهده میزبان است، مگر اینکه میهمان فطریه را به وکالت از طرف او پرداخت کند. توجه داشته باشید میهمان با یک شب، نانخور محسوب نمیشود و فطریه به عهده خودش است.
رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: سُمِّی شَوَّالاً لأِنَّ فِیهِ شَالَت ذُنُوبُ المُؤمِنِینَ أی اِرتَفَعَت؛ شوّال را از این جهت شوّال نامیدند که در آن ماه، گناهان مؤمنان مرتفع و برداشته میشود (المراقبات. ص ۳۶۲). بدان که وقت ظهور آثار اعمال ماه رمضان و اعطای پاداش آن، روز عید فطر است (المراقبات. ص ۳۳۴). امام سجّاد علیه السّلام به اولاد خود میفرمود: لَیلَهُ القَدرِ لَیسَ دَونَ لَیلَهَ القَدر؛ شب (عید) فطر کمتر از شب قدر نیست (المراقبات. ص ۳۳۴)
بخواند در عقب نماز مغرب و عشا و نماز صبح و عقب نماز عید الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الحمد لله على ما هدانا و له الشکر على ما اولانا
میوه اگر بر شاخهای نشسته است که به ریشه راه دارد و به آن ارتباط پیدا کرده؛ این میوه باقی میماند و شیرین میگردد، اما اگر شاخه شکست و به ریشه و اصول آن درخت مرتبط نبود، آن میوه بعد از مدتی خشک میشود و از بین میرود؛ حال اگر نماز و روزه ما هم بر اساس باور و یقین باشد و بدانیم که خدایی هست؛ این عمل برای ما خواهد ماند، اما اگر عبادت ما از روی شک باشد و پشتوانه آن نیز یقین بر خاسته از اصول دین نباشد، آن عمل از بین خواهد رفت.
عید فطر در میان مسلمانان مهمترین عید است و کشورهای اسلام روزهای زیادی را به همین مناسبت تعطیل اعلام میکنند و جشن میگیرند.
این که در دعای ابو حمزه امام سجاد علیه السلام میفرمایند: «خدایا آیا بدتر از من هم بندهای داری؟» این برای کمال است و درس مبارزه با غرور را به ما میدهد؛ جایی که امام معصوم چنین حرفی میزند دیگر تکلیف من و شما روشن است و جایی ندارد که ما به خاطر دو رکعت نافله و نماز شب دچار عجب و غرور بشویم.
آیتالله مجتهدی تهرانی در توضیح فراز «واقْبَلْ مَعاذیری» اظهار میکند: خدایا عذر من را بپذیر. گاهی کسی از شما غیبت کرده یا در عصبانیت حرفی میزند و عذرخواهی میکند؛ ما هم با این دعا به در خانه خدا میرویم و از او به خاطر کارهایی که انجام دادهایم عذرخواهی میکنیم. اگر کودکی از پدرش عذرخواهی کند، پدر منقلب میشود حالا که ما از خدا عذرخواهی کنیم، خدا بسیار بیشتر از والدین مهربان است و حتماً میبخشد.
آیتالله مجتهدی تهرانی تاکید میکند: در ماه رمضان این همه درآمد وجود دارد و آیا امکان ندارد با این همه درآمد کسب شده، انسان جان خودش را از گرو دربیاورد؟ پیامبر اسلام در خطبه شعبانیه میفرماید: «پشتتان از گناه سنگین شده و به گرو رفته است و در ماه رمضان بدنتان را از گرو در بیاورید.»
دفتر مقام معظم رهبری در قم درباره میزان زکات فطره و کفاره ماه مبارک رمضان اعلام کرد: مؤمنان میتوانند قیمت سه کیلو گندم یا برنج و مانند آن را از محل سکونت خود استعلام و آن را بر اساس مقدار شرعی به عنوان زکات فطره پرداخت کنند.
دفتر مقام معظم رهبری در قم درباره میزان زکات فطره و کفاره ماه مبارک رمضان با اشاره به آنکه مؤمنان میتوانند قیمت سه کیلو گندم یا برنج و مانند آن را از محل سکونت خود استعلام و آن را بر اساس مقدار شرعی به عنوان زکات فطره پرداخت کنند، اعلام کرد این مبلغ در سال جاری به زودی توسط دفتر معظمله اعلام خواهد شد.
آیتالله مجتهدی تهرانی در شرح فراز «اللّهمّ اجْعَلْنی فیهِ محبّاً لأوْلیائِکَ ومُعادیاً لأعْدائِکَ» میگوید: خدایا کاری کن تا در ماه رمضان، خوبان را دوست بدارم و دشمن دشمنانت باشم. در مورد خودم، عملی که به من امید میدهد تا در قیامت جزو نجاتیافتگان باشم، این است که خوبان و اشخاص باتقوا را دوست دارم و از بیتقوایان بیزاری میجویم.
از آنجا که میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن برای فطریه بدل از آرد شصت (۶۰) هزار تومان و برای فطریه بدل از برنج ایرانی سی صد و شصت (۳۶۰) هزار تومان و فطریه بدل از برنج غیر ایرانی، صد و پنج (۱۰۵) هزار تومان تعیین شده است.
آیتالله مجتهدی تهرانی در شرح فراز «وأسألُکَ التّوفیقَ فیهِ لأنْ أطیعَکَ» میگوید: خدایا از تو توفیق میخواهم که در ماه رمضان اطاعت تو را کنم و گناه انجام ندهم. روایت داریم از امام نهم (ع) که فرمود: مومن باید سه خصلت داشته باشد؛ اول توفیق داشته باشد، دوم خودش را موعظه کند و سوم اینکه نصیحت دیگران را قبول کند.
آیتالله مجتهدی تهرانی در شرح فراز «وَ اَنزل عَلَیّ فیه بَرَکاتکَ» اظهار میکند: اینجا میخوانیم که خدایا برکات خودت را نیز بر ما نازل کن. برکات چیست؟ برخی عمر با برکت دارند، چه اهل علم چه غیر اهل علم. دستگیری و انجام کار خیر را برکت مینامند. معنی این فراز این است که عمر با برکت داشته باشیم. اگر پولداریم، کار خیر انجام دهیم و اگر عالمیم شاگرد تربیت کنیم و کتاب دینی بنویسیم.
مرحوم آیتالله مجتهدی درباره ابواب بهشت گفته است: در اینجا منظور این است که خداوند ما را از گناهانی که در طول عمر خویش انجام دادهایم پاک سازد و حسنات و کارهای نیک ما را افزون سازد؛ چرا که تا انسان گنهکار باشد و از خیرات و حسنات به دور باشد، بهشت بر او حرام خواهد بود و تنها هنگامی دربهای بهشت روی او گشوده میگردد که هیچ گناهی بر او نباشد و اینکه میگوییم درهای بهشت را بر روی ما بگشای، به این خاطر است که خداوند به ما عنایت فرماید تا طوری در دنیا زندگی کنیم که بتوانیم در آخرت از هر دری که خواستیم وارد بهشت شویم.
اصلیترین نماز شب قدر یا نماز هفت قل هو الله، نماز مستحبی است که خواندن آن در شبهای قدر سفارش شده است. این نماز دو رکعت است. در هر رکعت بعد از سوره حمد، هفت بار سوره توحید خوانده میشود و بعد از تمام شدن نماز ۷۰ مرتبه ذکر «استغفر الله و اتوب الیه» تکرار میشود.
مردم به سوی محراب دویدند و آن حضرت را دیدند که در محراب افتاده و فرق مبارکش شکافته شده و خاک از کف محراب برمیگیرد و بر جای زخم و جراحت میریزد و این آیه شریفه را تلاوت میفرماید: (منها خلقناکم و فیها نعیدکم ومنها نخرجکم تارة اخری) یعنی شما را از خاک آفریدیم و به خاک باز میگردانیم و از خاک بار دیگر شما را بیرون میآوریم. سپس فرمود امر خدا فرا رسید و گفته پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم تحقق یافت.