مسئولین دولتی نمی خواهند بدانند نه اینکه نمی توانند/افزایش قیمت کالاها برای آنها محسوس نیست

فرارو- یک استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «به اعتقاد من برای مسئولین خیلی محسوس نیست که افزایش قیمت کالاهای اساسی مانند شیر، گوشت، تخم مرغ و ... تا چه میزان به طبقات پایین مردم فشار می آورد؛ چرا که اگر محسوس بود به این صورت عمل نمی کردند که اکنون هم بخواهند فاز دوم هدفمندی یارانه ها را اجرا کنند. پس معلوم است که از بابت تورم نگرانی ندارند و به همین دلیل می گویند تورمی وجود ندارد.»

در حالی که بر اساس گزارشات رسمی بانک مرکزی نرخ تورم در یک روند صعودی قرار دارد، دیروز مجلس شورای اسلامی اجرای فاز دوم هدفمندی را تصویب کرد. اجرای فاز دوم هدفمندی چه تاثیری بر میزان نرخ تورم در کشور خواهد داشت؟

تورم در ایران ساختاری است
دکتر ابراهیم رزاقی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «به اعتقاد من تورم در ایران یک تورم ساختاری است. یعنی عمدتا بودجه کشور و رفتار بخش خصوصی صاحب نقدینگی و سرمایه، موجب تورم می شود.»

وی ادامه داد: «بیست و پنج درصد بودجه کشور از درآمد مالیاتی تامین می شود و تازه بخش مهمی از این بیست و پنج درصد مربوط به مالیات بر واردات است. یعنی مالیات غیر مستقیمی که بر مصرف کننده تحمیل می شود و عادلانه هم نیست. مالیات غیرمستقیم وابسته به درآمد نفت است که وقتی واردات انجام می دهیم حقوق گمرکی می گیریم و درآمد ایجاد می شود.»

وی افزود: «قسمت اعظم بودجه از فروش نفت حاصل می شود و موارد غیرنفتی هم از منابعی تامین می شود که عمدتا مربوط به نفت است. در مالیات مستقیم نیز بسیاری از فعالیت های تولیدی متکی به نفت است؛ چون درآمدهای غیرنفتی اهمیت زیادی در بودجه ندارد.»

وی خاطرنشان ساخت: «این موضوع نشان می دهد که ما مرتبا از منابعی برای هزینه استفاده می کنیم که قبلا جمع آوری نشده است. چون این مالیات است که جمع آوری می شود و بعد هزینه می شود. بنابراین این امر باعث تورم می شود. از سوی دیگر بخش عظیمی از هزینه های بودجه هم مربوط به امور جاری است که باز تورم زا است.»

افزایش زمان اجرای طرح های عمرانی تورم زا است
وی ادامه داد: «بخش ناچیزی از بودجه مربوط به امور عمرانی است که چون دولت در امور عمرانی از خود سلب اختیار کرده و تولید نمی کند؛ این بودجه مربوط به فعالیت های عمرانی زیربناهای اقتصادی مانند راه، ساختمان، حمل ونقل، ورزشگاه و ... است که این مسئله هم تورم زا است؛ خصوصا اینکه اکثر طرح های عمرانی با زمان های زیاد انجام می شود و هرچه زمان انجام طرح بیشتر شود تورم زایی آن بیشتر می شود.»

این استاد دانشگاه تاکید کرد: «بنابراین ما باید همیشه در کشور انتظار تورم داشته باشیم به جز سال هایی که بنا به دلایلی شدت آن کم می شود.»

رزاقی اظهار داشت: «در آغاز طرح هدفمندی یارانه ها دولت تدابیری اندیشید و قرار بود بخشی از درآمد هدفمندی یارانه ها به تولید داده شود که این کار را نکرد و در آن مدتی که دولت عنوان می کرد این کار را خواهد کرد بعضی تولیدکنندگان صبر و تحمل کردند و بعضی دیگر سود، وام یا حتی حقوق کارگران خود را وارد کارهای دلالی مانند خرید سکه و ارز کردند و به سوداگری پرداختند.»

وی خاطرنشان ساخت: «در این مواقع ساختار تورمی که عرض کردم به ایجاد چنین فضایی کمک می کند. به خصوص اینکه در ایران یک عامل تورم زای عظیمی تحت عنوان نقدینگی بخش خصوصی بوجود آمده است که میزان آن سیصد و پنجاه هزار میلیارد تومان عنوان شده که حدود دو سوم تولید ناخالص ملی ایران و دو برابر بودجه کنونی کشور است که این نقدینگی وارد فعالیت تولیدی نمی شود زیرا سود تولید نسبت به سود دلالی کمتر است.»

وی ادامه داد: «در این شرایط دلال ها به دنبال آن هستند ببینند کجا و چطور کمبود ایجاد می شود و می روند همان جا آن کمبود را تشدید می کنند و این امر موجب افزایش قیمت ها می شود.»

عدم تورم در کشور یک استثناء است
وی تاکید کرد: «بنابراین این شرایط نشان می دهد عدم وجود تورم در کشور یک استثناء است.»

تغییر محاسبه نرخ تورم
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «دولت برای آنکه مقداری این تورم را کاهش دهد از واردات استفاده می کند و محاسبه نرخ تورم را تغییر داده و آن را دگرگون می کند.»

وی ادامه داد: «نرخ تورم یک عدد کلی است و در محاسبه این عدد فرقی میان کسی که خانه دارد با آن کسی که اجاره نشین است قائل نمی شوند و ضریب اهمیت آن را یکی می دانند و آن دو را جمع کرده و تقسیم بر دو می کنند و نرخ تورم مسکن را مثلا  پانزده درصد عنوان می کنند.»

وی افزود: «در این میان برای کسی که خانه دارد هیچ افزایش قیمتی حاصل نشده چون اجاره نمی دهد اما برای کسی که اجاره می دهد نرخ تورم مسکن دیگر پانزده درصد نیست و سی درصد است.»

رزاقی اظهار داشت: «نکته دیگری که وجود دارد تورمی که درباره کالاها بوجود می آید بستگی به اهمیت آن کالا برای مصرف کننده هم دارد. مثلا برای کسی که خانه ندارد و چهل، پنجاه درصد درآمد خود را به اجاره مسکن اختصاص می دهد، سی درصد تورم مسکن باعث می شود که فشار مضاعفی را متحمل شود. این موضوعات را متاسفانه مسئولین محاسبه نمی کنند زیرا اگر بخواهند محاسبه کنند به این نتیجه می رسیم که از وجود تورم عده ای سود می برند در حالی که عده ای دیگر ذلیل و بیچاره می شوند و در این شرایط عدالت بهتر معلوم می شود.»

وی ادامه داد: «اما چون معیارهای ما معیارهای سرمایه داری جهانی است ما همان معیارها را به کار می بریم که نتیجه آن هم مشخص است.»

مسئولین نمی خواهند بدانند نه اینکه نمی توانند
وی خاطرنشان ساخت: «مسئولین در دولت نمی دانند ولی اگر بخواهند بدانند می توانند بدانند ولی نمی خواهند به این صورت محاسبه کنند. بدین لحاظ نرخ تورم پایین محاسبه می شود در حالی که واقعا نرخ تورم بسیار بیشتر از آن چیزی است که اعلام می شود.»

وی ادامه داد: «مسئولین می خواهند حساسیت دیگران را نسبت به نرخ تورم کم کنند وگرنه خود آنها می دانند آمار و ارقام تا چه اندازه واقعی نیست. ولی نکته خیلی مهم این است که آنها بعد از مدتی گمان می کنند آن آمار و ارقامی که ارائه دادند واقعی است و نتیجه این می شود که از وضع موجود بی خبر می شوند.»

افزایش قیمت کالاها برای مسئولین محسوس نیست
این استاد دانشگاه گفت: «به اعتقاد من برای مسئولین خیلی محسوس نیست که افزایش قیمت کالاهای اساسی مانند شیر، گوشت، تخم مرغ و ... تا چه میزان به طبقات پایین مردم فشار می آورد؛ چرا که اگر محسوس بود به این صورت عمل نمی کردند که اکنون هم بخواهند فاز دوم هدفمندی یارانه ها را اجرا کنند. پس معلوم است که از بابت تورم نگرانی ندارند و به همین دلیل می گویند تورمی وجود ندارد.»

رزاقی اظهار داشت: «اکنون تولیدکننده قهرمان کشور آمادگی دارد به بخش دلالی برود چون سود آن بیشتر است. حال ما با افزایش قیمت حامل های انرژی انتظار داریم او تولید بیشتری داشته باشد، در حالی که وقتی شرایط به این صورت است این تولیدکننده هم به سمت دلالی می رود و چیزی که نابود می شود امکانات تولید داخلی است.»

وی گفت: «واردات از خارج برای کاهش تورم یک راه حل کوتاه مدت است و راه حل قطعی کاهش تورم افزایش تولید داخلی به نسبتی که تقاضا وجود دارد می باشد.»

وی ادامه داد: «برای کالاهایی هم که تولیدکننده داخلی قادر به تولید آن نیست باید با وصول مالیات تقاضا را کاهش دهیم.»

وصول مالیات از فعالیت های دلالی، سفته بازی و سوداگرانه
وی افزود: «وصول مالیات از فعالیت های دلالی، سفته بازی و سوداگرانه که عامل مهمی در نابسامانی اقتصاد و عدم توازن عرضه و تقاضا هستند می تواند باعث شود که این نوع فعالیت ها الگو نشود که این وصول مالیات را در همه کشورها انجام می دهند.»

رزاقی درباره تاثیر اجرای فاز دوم هدفمندی بر میزان نرخ تورم گفت: «بعضی کارشناسان میزان نرخ تورم را با اجرای فاز دوم هدفمندی تا 60 درصد پیش بینی کردند. اما من معتقدم این موضوع به اجرای آرام یا شتاب آلود طرح بستگی دارد.»

وی ادامه داد: «اجرای فاز اول هدفمندی ابتدا آرام بود و خیلی تاثیر اجرای این طرح را در جامعه ندیدیم اما بعد از مدتی تاثیر خود را نشان داد و افزایش قیمت ها را شاهد بودیم. افزایش قیمت ها به لحاظ اخلاقی و ذهنی باعث بوجود آمدن فضایی می شود که افزایش قیمت ها به روز می شود.»

بگیر و ببندها نتیجه ای نخواهد داشت
این استاد دانشگاه گفت: «نکته مهم دیگر این است که غول نقدینگی بخش خصوصی از کمبودی که ایجاد شده می آید سرمایه گذاری می کند و آن وقت شرایط دیگر قابل کنترل نخواهد بود. در این وضعیت بگیر و ببندها نتیجه ای نخواهد داشت زیرا قدرت محدود حکومتی کاری از پیش نمی برد و افراد جریمه را می دهند و کار تمام می شود.»

وی ادامه داد: «بازار کدام کالا در برابر چنین هجوم های سوداگرانه می تواند تعادل خود را حفظ کند؟ این امر امکان ندارد و متاسفانه این اتفاق شوم در ایران در ظرف چند ماه اخیر افتاده است. حال در این شرایط ما می خواهیم فاز دوم هدفمندی یارانه ها را اجرا کنیم.»

وی افزود: «چگونه می خواهیم این فضای روانی مفت بری هجوم سوداگرانه دلالی را که هنوز زمان زیادی از آن نگذشته است را کنترل کنیم و در مقابل آن بایستیم. اگر خدای نکرده اتفاقاتی که می توان آنها را پیش بینی کرد روی بدهد آینده جامعه چه خواهد شد؟ آیا توان کنترل آن را داریم؟ اگر این اتفاق روی دهد برای نظام گران تمام خواهد شد.»

وصول مالیات از ثروتمندان انجام نشد
وی خاطرنشان ساخت: «در صورتی که ما می توانیم با قدری تامل و به آرامی این سیاست های تعدیلی بانک مرکزی و طرح هدفمندی یارانه ها را اجرا کنیم. ضمن اینکه مهمترین سیاستی که باید اجرا می شد وصول مالیات از ثروتمندان بود که انجام ندادیم.»

طرح هدفمندی یارانه ها هدف است یا وسیله
وی گفت: «باید این سوال را پرسید که طرح هدفمندی یارانه ها هدف است یا وسیله است. وقتی که به آثار منفی این طرح توجه نمی شود و تازه می خواهند مرحله دوم این طرح را هم با شتاب اجرا کنند که باز تا حدودی مجلس جلوی این شتاب را گرفت باید پرسید هدف چیست؟ قرار بود اجرای این طرح شرایطی را بوجود آورد که اختلاف طبقاتی کم شده و تورم کاهش پیدا کند و تولید افزایش یابد و هزینه های دولت پایین بیاید و عدالت بیشتر شود. اما اکنون در این شرایط آیا یکی از این اهداف عملی می شود؟ دولت و تیم اقتصادی آن باید به این پرسش ها پاسخ گویند.»