قیمت ارز باید چقدر بشود؟/راهکار مقابله با تحریم‌ها چیست؟

دکتر ابراهیم رزاقی اقتصاددان با بیان مطلب بالا در گفتگو با فرارو دیدگاه خود درباره نظام ارزی کشور را چنین بیان کرد.

•    دلار در ایران با توجه به تورم سالانه چقدر است؟ چهار هزار تومان، پنج هزار تومان؟ دولت تاکنون در این باره تعیین قیمت نکرده است؛ ولی حدس زده می شود بین چهار تا پنج هزار تومان باشد.

•    ما اکنون در شرایطی هستیم که مورد تهاجم اقتصادی قرار گرفته ایم. به این معنا که قصد کردند چراغ های اقتصاد ایران را خاموش کنند.

•    مسئولین کشور پس از جنگ سیاست لیبرالی را در اقتصاد ایران پیاده کردند. به این معنا که دولت در اقتصاد دخالت نکند و همه چیز را به بازار واگذار کنند. اما کدام بازار؟ بازاری که قدرت اصلی دست واردکنندگان، توزیع کنندگان و مغازه داران است. علاوه بر این دست کسانی که نقدینگی بخش خصوصی را در کارهای حرام و خرید و فروش های کاذب به کار می برند و به این صورت کالاها از مسکن تا ارز و طلا و ...  را گران می کنند.

•    تا به حال اصلا بررسی نشده است که چه کسانی به بالا رفتن قیمت دلار و سکه دامن زدند. افراد معمولی که با سپرده های اندک نمی توانند تاثیرگذار باشند؛ آن غول هایی که در این کار تجربه دارند وقتی به میدان می آیند بسیاری از افراد معمولی هم چون نمی دانند منافع ملی چیست برای آنکه سود شخصی ببرند وارد میدان می شوند که آن وقت دیگر نمی شود مسئله را کنترل کرد.

•    آمریکا بعد از جنگ اقتصادی علیه ایران چه قصدی دارد؟ نمونه هایی که قبلا پیاده کرده مشخص است. بعد از جنگ اقتصادی و در صورت موفقیت هجوم نظامی به ایران در دستور کار آمریکا قرار خواهد گرفت. یعنی زمانی که مردم درمانده شدند آنگاه با کمک همسایه ها به ایران هجوم خواهد آورد. ولی این موضوع چقدر زمان می برد؟

•    در مورد عراق (که البته قابل قیاس با ایران نیست) حدود هشت سال طول کشید. گزارش هایی بود که سیصد، چهارصد هزار نفر نوزاد عراقی به علت نداشتن شیر خشک مردند. وقتی شرایط به این صورت است چه باید کرد؟

•    مسئولین گفته اند ما برای سه ماه کالای اساسی را ذخیره می کنیم و نیز گفته اند ما ارز زیادی داریم. بالاترین رقمی که گفته شده حدود 100 میلیارد دلار است. اما ما در سال بین 80 تا 100 میلیارد دلار هزینه ارزی داریم که این رقم به جز قاچاق و موارد دیگری است که در آمار نمی آید.

•    پس در خوش بینانه ترین وضع اگر به این صورت که ما هزینه می کنیم؛ اگر از ما نفت نخرند ما حدود یک سال مقاومت می کنیم. بعد چه خواهیم کرد؟ مگر در یک سال شرایط تغییر می کند؟ خیر. این شرایط ادامه پیدا می کند. اگر 5 یا 10 سال ادامه یافت چه کنیم؟ وقتی ما خود را برای تولید داخلی آماده نکردیم و آنها هم به ما ندادند چه کنیم؟ پس مسئله خیلی فوریت دارد.

•    یکی از راهکارها این است که ما ذخیره ارزی برای چهار، پنج سال کشور داشته باشیم. یعنی چه؟ یعنی 100 میلیارد دلار در سال خرج نکنیم بلکه 20 میلیارد دلار خرج کنیم. 80 درصد واردات ما مصرفی است. یعنی ماشین آلات و کالاهایی که موجب تغییرات اساسی می شود تنها 20 درصد واردات کشور را شامل می شود.

•    بنابراین ما می توانیم واردات خود را تا سطح 20 درصد کاهش دهیم. ولی بخشی از این 80 درصد مربوط به مواد اولیه برای کارخانجات و بخشی دیگر کالاهای مصرفی روز است. کالاهای مصرفی روز را می توان قطعا حذف کرد ولی آن مواد اولیه مورد نیاز کارخانجات و صنایع که اکنون مورد تحریم قرار گرفته است را باید چه کنیم؟

•    باید به تولید همین موادی که اکنون از خارج وارد می شود اقدام کنیم. با توجه به ظرفیت عظیم کشاورزی که در کشور وجود دارد ولی متاسفانه بیهوده استفاده می شود می توان این کار را کرد.

•    بنابراین ما باید تولید این مواد اولیه را در کشور تقویت کنیم تا همه نیازهای کشاورزی، دامداری و ... را از داخل تامین کنیم. پتروشیمی را به صورت خام صادر نکنیم؛ بلکه آن را در داخل به مواد اولیه تبدیل کنیم. چون ممکن است در آینده آنها پتروشیمی را هم نخرند. نفت خام صادر نکنیم بلکه همه را به کالاهای نهایی تبدیل کنیم.

•    در این شرایط ببینید چه اشتغالی ایجاد می شود و در ارتباط با خارج دیگر چون نیاز شدیدی دارند نمی توانند از ما نخرند. در حالی که مواد اولیه را می توانند نخرند چون عربستان جبران می کند اما کالاهای پتروشیمی و غیره که ما به کالا تبدیل کردیم را نمی توانند نخرند.

•    اگر هم نتوانیم صادر کنیم در عوض نیازهای پایه ای را در داخل برطرف کرده ایم و هیچ مشکلی بوجود نخواهد آمد. کشاورزی هم وقتی رشد پیدا کند و به سمت رفع نیازهای صنعت، دامداری و غیره برود اشتغال ایجاد می شود. ما اکنون بیست هزار روستای خالی از سکنه داریم. لذا در این شرایط صنایع روستایی هم رشد پیدا می کند.

•    اما آیا ما می توانیم یکباره بگوییم ارز به هیچ کس نمی دهیم مگر به قیمت 5 هزار تومان. خیر نمی شود. این کار خودکشی است چون جامعه هنوز آماده نیست. باید ارز را برای واردات مواد اولیه بدهیم اما بگوییم چقدر هم می توانند وارد کنند. چون از آنجا که دلار ارزانتر است مواد اولیه ممکن است اینقدر وارد شود که دیگر از مواد اولیه داخلی استفاده نشود.

•    پس باید در ابتدا ارزیابی کنیم چقدر توان افزایش دلار را داریم و قیمت دلار را از پایه 1226 تومان آرام آرام بالا بیاوریم تا موجب تقویت تولید داخلی شود و بعد برای ماشین آلات و غیره دلار ارزان قیمت اما نه 1200 تومان بدهیم. آنگاه برای مجموعه های دیگری که نیاز به دلار است دلار بدهیم. اما چه دلاری؟

•    اگر مبنا فقط افزایش تولید باشد و آن هم غیر از تولیداتی که مربوط به صنعتی شدن است و ما هنوز فاقد آن هستیم، ارز ارزان اما نه 1200 تومان بدهیم. اما سایر مجموعه ها را حذف کنیم. بروند از بازار آزاد تامین کنند.

•    چون فساد در دستگاههای اداری و بانکی ما زیاد است می توان چنین کرد که هرکس بخواهد صنایعی مانند کشاورزی و .. وارد کند دلار 5 هزار تومان بدهیم و وقتی به تولید رسید و مثلا شیر، گوشت، تخم مرغ و ... ایجاد کرد با بازرسی نشان دهند حجم آن تولید چقدر است و کیفیت طوری باشد که برای صادرات هم آماده باشد.

•    بخشی از این تولید صادر شود تا ارز خود را وارد کند و بخشی دیگر را دولت بیاید 4 یا 3 هزار تومان به تولید کننده بدهد. یعنی واردکننده دلار 5 هزار تومان گرفته بود اما این پول را ما به تولید کننده می دهیم تا تولیدکننده خود واردکننده شود.

•    از مالیات ها هم استفاده کنیم تا سود دلالی و واردات را کاهش دهیم. نتیجه این می شود که ما به شدت نسبت به ارز نفتی بی نیاز می شویم و به شدت تولیدات داخلی خود را افزایش می دهیم و مصرف داخلی توام با تولید داخلی می شود.

•    کالاهای لوکس و تجملی و کسانی که می خواهند مسافرت بروند هم دلار 5 هزار تومانی بدهیم و مابه التفاوت آن را همانطور که گفتم به تولیدکننده بدهیم.

•    البته من اطلاعات محدودی دارم و ذهن من هم کلان محور است. بنابراین پیشنهاد من بر اساس این دو موضوع است. می توان از سایر کارشناسان هم نظرخواهی کرد.

•    اگر ما این اقدامات را انجام دهیم به سمت یک اقتصاد اسلامی حرکت خواهیم کرد و عدالت اجتماعی بیشتر می شود و درباره ضربات خارجی کمترین میزان آسیب پذیری را خواهیم داشت.

•    اگر بگوییم نمی شود من خواهم پرسید چطور در صنایع دفاعی و با آن همه تحریم شد. بنابراین ما هم به لحاظ علمی، دستگاههای تحقیقاتی، امکانات و ... می توانیم این طرح را اجرا کنیم.

•    به اعتقاد من موانع اصلی ما داخلی است. کسانی که اقتصاد ما را به این روز کشاندند تحت تاثیر سیاست های لیبرالی اقتصاد هستند. حاضر نشدند از امکانات و مغز ایرانی و با توجه به قانون اساسی استفاده کنند.

•    ما نمی توانیم و نباید از آرمان های خودمان بگذریم. ما تنها کشور دنیا هستیم که قصد داریم استقلال سیاسی خود را حفظ کنیم. ما به هر ترتیب نباید زمین گیر شویم و این سیاست های اقتصادی کنونی از بیرون القا می شود و ما خواسته و ناخواسته داریم این خط را پیاده می کنیم.