تبعات مرگ چاوز بر ونزوئلا، آمریکای لاتین و آینده رابطه ونزوئلا با ایران

فرارو- یک کارشناس مسائل آمریکای لاتین با اشاره به تبعات مرگ چاوز گفت: «در رابطه ایران و ونزوئلا عنصر فرهنگی کلا غایب است و عنصر اقتصادی هم تحت تاثیر سیاست عمل کرده است. در حالی که اگر روابط تجاری ایران و ونزوئلا گسترش پیدا کرده بود و دولت ها به دنبال گسترش روابط تجاری بودند می توان انتظار داشت و امیدوار بود که این رابطه خیلی دچار خدشه نشود.»

دکتر مهدی فاخری استاد دانشگاه و کارشناس مسائل آمریکای لاتین در گفتگو با فرارو گفت: «از یک منظر راه چاوز در ونزوئلا ادامه پیدا می کند و آن روش رسیدن به قدرت از طریق انتخابات است که می توان گفت تا حدودی در آمریکای لاتین نهادینه شده و این موضوع مهم ترین اثری است که چاوز در منطقه گذاشته است.»

تبعات مرگ چاوز
معاون سابق امور بین الملل اتاق بازرگانی ایران درباره تبعات داخلی مرگ چاوز در ونزوئلا گفت: «تبعات مرگ چاوز در بُعد داخلی را باید از سه منظر سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بررسی کرد.»

وی ادامه داد: «احتمال اینکه در بُعد سیاسی راه چاوز ادامه پیدا کند به این بستگی دارد که کسانی مانند آقای مادورو که اکنون در قدرت هستند، امکان باقی ماندن در قدرت را داشته باشند که در این صورت راه چاوز ادامه پیدا می کند.»

وی افزود: «البته باید توجه داشت اپوزیسیون ونزوئلا، اپوزیسیون سازمان یافته و متشکلی است و در انتخابات اخیر اختلاف رای آنها با چاوز زیاد نبود؛ ضمن اینکه برخی از شهرداری های مهم کشور را نیز در دست دارند. لذا اگر انتخابات به صورت آزاد برگزار شود و در آن احزاب مخالف به قدرت برسند قاعدتا نمی توان انتظار ادامه یافتن راه چاوز را داشت.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «در بُعد اقتصادی و با توجه به آمار و ارقام بنده خیلی در الگوی توسعه ونزوئلا تفاوت ویژه ای در قبل و بعد از چاوز احساس نمی کنم.»

وی ادامه داد: «یعنی همچنان شرکت های نفتی آمریکا مشتریان اصلی نفت ونزوئلا هستند و ارائه کنندگان اصلی خدمات انرژی به این کشور می باشند. همچنین بافت شرکای تجاری ونزوئلا نیز نسبت به دوران پیش از چاوز خیلی تغییر نکرده است.»

وی افزود: «بنابراین در بُعد اقتصادی خیلی تحول ویژه ای صورت نگرفته که اکنون بگوییم با مرگ چاوز تغییر خواهد کرد؛ لذا به نظر می رسد همان مدل گسترش روابط اقتصادی در درجه اول با کشورهای منطقه و در درجه دوم با کشورهای گروه 77 و جنبش عدم تعهد با کمی نوسان ادامه پیدا خواهد کرد.»

این کارشناس مسائل آمریکای لاتین گفت: «در بُعد فرهنگی کاری که چاوز کرده قابل توجه است. یعنی یک هویت فرهنگی جدید برای ونزوئلا و آمریکای لاتین بوجود آورده که این امر ادامه خواهد یافت.»

وی ادامه داد: «البته اگر روی کار آمدن چاوز را با روی کار آمدن نئوکان های آمریکا و جورج بوش در نظر بگیریم، هر دو بر روی روند تحولات آمریکای لاتین تاثیر گذاشتند و باعث شدند آن الگوی سنتی آمریکای شمالی - آمریکای لاتین تغییر کند.»

وی تصریح کرد: «در مجموع می توان گفت شاید تاثیر چاوز بر آمریکای لاتین بیشتر از تاثیری بوده که وی بر ونزوئلا گذاشته است.»

تبعات مرگ چاوز بر منطقه آمریکای لاتین
فاخری درباره تبعات مرگ چاوز بر منطقه آمریکای لاتین گفت: «بنده تفاوت ویژه ای میان چاوز و سایر رهبران چپ در آمریکای لاتین قائل هستم.»

وی ادامه داد: «به نظر من هیچ کدام از رهبران چپ در آمریکای لاتین همچون مورالس، کوررا، باشلت و کریستینا کرشنر روابط خود با آمریکا را خدشه دار که نکردند هیچ، حتی علامت سوال هم مقابل آن نگذاشتند. در حالی که هیچکس دعوای چاوز با پادشاه اسپانیا یا اظهارات وی در مورد آمریکا را فراموش نمی کند که این یک وجه تمایز میان وی و سایر رهبران چپ در آمریکا لاتین محسوب می شود.»

وی تصریج کرد: «لذا مرگ چاوز خیلی مسیر حرکت چپ های آمریکای لاتین را تغییر نخواهد داد.»

فاخری خاطرنشان کرد: «ممکن است در بعضی از کشورها مانند گواتمالا یا پاراگوئه که قدرت اقتصادی گسترده ای ندارند، کمبود کمک های اقتصادی و نفت ارزان چاوز به این کشورها تا حدودی احساس شود و لذا احزاب و گروههای چپ در این کشورها دیگر نتوانند به پشتوانه های توده ای همچون سابق دسترسی داشته باشند.»

وی افزود: «اما واقعیت امر این است که تفاوت چاوز با دیگر کشورها همچون برزیل، آرژانتین، شیلی، بولیوی و اکوادور این است که رهبران این کشورها یک نوع چپ منطق گرایی هستند که با اعتقاد به دموکراسی و نهادهای دموکراتیک قدرت را در دست گرفتند.»

وی تصریح کرد: «یعنی یک الگوی سیاسی جدیدی بعد از چاوز در آمریکای لاتین شکل گرفته که دقیقا مدل رفتاری خود چاوز نیست؛ اما تحت تاثیر آن باعث شده تحولی در منطقه ایجاد شود که به نظر من این امر حتی پس از مرگ چاوز ادامه پیدا خواهد کرد.»

فاخری در پاسخ به این سوال که آیا به قدرت رسیدن مخالفان چاوز در ونزوئلا می تواند بر کشورهای چپ در آمریکای لاتین تاثیر بگذارد و شاهد دومینویی در این منطقه باشیم؟، گفت: «نه چندان. برداشت من این است که تاثیر این اتفاق در ونزوئلا خیلی عمیق تر خواهد بود؛ زیرا اینها نه سیاست های اقتصادی و نه سیاست خارجی چاوز را قبول نداشتند و تغییر این دو می تواند مسیر حرکت ونزوئلا را عوض کند.»

وی ادامه داد: «اما در آمریکای لاتین بعید می دانم که بتوانند تاثیر مهم کوتاه مدت بگذارند. ممکن است در بلند مدت مقداری باعث تعدیل و کشاندن مواضع آنها به میانه طیف ایدوئولوژیک شوند؛ اما در کوتاه مدت چون حکومت های آمریکا لاتین ساختار خود را اصلاح می کنند، بعید است تغییرات مهمی روی دهد و لذا مسیر کلی در آمریکا لاتین ادامه خواهد یافت.»

وی افزود: «اما ممکن است شخصیت های تاثیرگذار در این مسیر یا خود و یا مواضع آنها تا حدودی تغییر کند.»

روابط ایران و ونزوئلا
فاخری در پاسخ به این سوال که آیا با مرگ چاوز تغییری در روابط ایران و ونزوئلا حداقل در چند ماه پایانی دولت احمدی نژاد روی خواهد داد؟، گفت: «احتمالا دولت ایران سعی می کند عنوان کند که تغییراتی ایجاد نمی شود. اما واقعیت این است که بنده رابطه ایران و ونزوئلا را یک رابطه طبیعی نمی بینم.»

این استاد دانشگاه با بیان اینکه در قانون اساسی ما اولویت های سیاست خارجی مشخص شده که شامل کشورهای همسایه، کشورهای مسلمان و کشورهای در حال توسعه مستقل می باشد گفت: «لذا وقتی یک فاصله 12 هزار کیلومتری طی می شود و تلاش می شود یک رابطه سیاسی برقرار شود، تنها اگر در کنار آن روابط اقتصادی و فرهنگی شکل بگیرد آن رابطه سیاسی مستدام خواهد شد.»

وی تصریح کرد: «در رابطه ایران و ونزوئلا عنصر فرهنگی که کلا غایب است و عنصر اقتصادی هم تحت تاثیر سیاست عمل کرده است. در حالی که اگر روابط تجاری ایران و ونزوئلا گسترش پیدا کرده بود و دولت ها به دنبال گسترش روابط تجاری بودند می توان انتظار داشت و امیدوار بود که این رابطه خیلی دچار خدشه نشود.»

وی ادامه داد: «اما چون اراده سیاسی باعث به حرکت درآمدن تجار و شرکت های دولتی (چنانکه اکثر شرکت هایی که به ونزوئلا رفتند دولتی بودند) شده است و خیلی از آنها با ضررهای هنگفت مواجه شدند؛ لذا تغییر یکی از شخصیت های سیاسی تاثیرگذار در این رابطه، حتما رابطه اقتصادی را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.»

فاخری در پایان تاکید گرد: «بنابراین من خیلی در شرایط عادی به ادامه روابط ایران و ونزوئلا در سطح گذشته امیدوار نیستم.»