چرا گاز ایران جای روسیه را نمی‌گیرد؟

از زمان شروع بحران‌ها در اوکراین، بسیاری از تحلیلگران سیاسی اتحادیه اروپا و ایالات متحده از کشور‌های اروپایی خواسته‌اند که خرید گاز از روسیه را متوقف و یک گزینه‌ی جایگزین برای واردات این انرژی پیدا کرده تا به دنبال این اتفاق بودجه‌ مسکو کاهش یابد.

 با وجود تحلیل‌های کارشناسان مبنی بر توقف واردات گاز اروپا از روسیه، بررسی‌ها نشان می‌دهد که اروپا نمی‌تواند از وابستگی به «گازپروم» روسیه رهایی یابد. در این میان افرادی که معتقدند خروج روسیه از بازارهای انرژی اروپا امکان‌پذیر است، ادعا می‌کنند که کشور‌های متعددی برای جایگزین‌شدن با روسیه در زمینه‌ی واردات گاز وجود دارند. این کشور‌ها به احتمال زیاد، نروژ، هلند، ایران و قطر هستند.

هم‌چنین باراک اوباما نیز به اروپا اطمینان خاطر داده است که این منطقه را از وابستگی به گاز روسیه نجات می‌دهد، اما این صحبت‌ها تنها جوسازی سیاسی بوده و به مرحله‌ی عمل در نخواهد آمد.

نروژ، نخستین کشور تامین‌کننده‌ی گاز طبیعی اروپا است که احتمالا گزینه‌ی مناسبی برای جایگزینی با روسیه است، اما با این حال وزیر انرژی نروژ «توردآندره لین» در گفت‌وگو با روزنامه «هندلزبلت» گفته است که این کشور نمی‌تواند بیش از این به اروپا گاز صادر کند، چرا که ظرفیت صادرات این منطقه محدود بوده و در آینده نیز افزایش چشم‌گیری نخواهد یافت.

هلند، تولید‌کننده بزرگ‌ گاز نیز اغلب مورد انتقاد است که فعالیت چندانی برای رهایی بازار اروپا از وابستگی به روسیه انجام نمی‌دهد، اما مقامات رسمی هلندی به این نکته اشاره می‌کند که گاز هلند نمی‌تواند جایگزین گاز با کیفیت روسیه شود.

با توجه به گزینه‌های موجود برای اروپا، یک گزینه‌ نیز آسیا است، برای مثال ایران یک گزینه‌ی مناسب و با دوام برای اروپا است، اما سه موضوع وجود دارد که هرگونه رابطه با ایران را دشوار می‌سازد.

اولین موضوع مخالفت آمریکا و متخدانش در منطقه برای واردات گاز اروپا از تهران است که اتحادیه اروپا را با ریسک بزرگی مواجه خواهد کرد. موضوع بعدی زیربنای لازم برای ارسال گاز ایران به اروپا است که هرگونه راه‌های احتمالی برای انتقال گاز در مناطق بی‌ثبات خاورمیانه قرار دارد. آخرین مشکل برای ورود گاز ایران به اروپا، وضعیت دیپلماتیک روسیه در حمایت از ایران است که از هرگونه حمله‌ی نظامی به ایران جلوگیری می‌کند، بنابراین ایران ترجیح می‌دهد که حاشیه‌ی امن خود را هم‌چنان حفظ کند و با توجه به اظهارات نعمت‌زاده – وزیر صنعت، معدن و تجارت – به روزنامه «هندلزبلت» ایران نمی‌خواهد رقیب روسیه شود.

با این اوصاف، قطر تنها گزینه‌ی مناسب برای تامین گاز اروپا در صورت اعمال هرگونه تحریم اقتصادی علیه روسیه است. با این حال در ارتباط با قطر نیز مشکلات متعددی برای این موضوع وجود دارد که هرگونه صادرات گاز از این کشور را غیرممکن می‌سازد. برای مثال هزینه‌ی صادرات گاز قطر 30 تا 50 درصد بیش از صادرات روسیه است و واضح است که اروپا تنها به خاطر دشمنی با روسیه این هزینه را متحمل نمی‌شود. علاوه بر این قطر صادرات گاز را تنها به صورت گاز طبیعی مایع می‌تواند ارسال کند که این فرآیند نیز بسیار هزینه‌بر است.

هزینه‌ی بالای گاز قطر یکی از دلایلی است که این کشور نتوانسته بازار قابل توجهی را در اروپا طی سال‌های گذشته داشته باشد.

بنابراین با توجه به شرایط سختی جایگزینی روسیه با مناطق دیگر در زمینه‌ی واردات گاز به اروپا و برخلاف تمایل سیاستمداران اروپایی و آمریکایی هیچ‌ گزینه‌ای در اروپا برای جایگزینی «گازپروم» روسیه در آینده وجود ندارد.

وزیر اقتصاد آلمان نیز در این زمینه به رسانه‌ها گفته است: هیچ‌ گزینه‌ی مناسب و بادوامی برای جانشینی گاز روسیه در اروپا وجود ندارد.

با این اوصاف تنها گزینه‌ی منطقی برای اروپا، همکاری با روسیه به جای مقابله با این کشور است.