استانی شدن انتخابات مجلس در دستور کار

استاني شدن انتخابات مجلس با يك طرح دو فوريتي به دستور كار بهارستان بازخواهد گشت؛ طرحي كه امضاي 18 نماينده را دارد. اين سومين بازگشت اين طرح به دستور كار مجلسي‏هاست.

پيشتر دو بار تلاش برخي از نمايندگان براي تغيير شيوه انتخابات مجلس ناكام مانده بود، يك بار در دوره احمدي‌نژاد و يك بار هم دوره حسن روحاني. بحث تغيير سازوكار انتخابات با طرحي در زمان فعاليت دولت دهم مطرح شد، درست همان زماني كه رابطه محمود احمدي‌نژاد با اصولگرايان به مشكلات اساسي برخورد كرده بود.

 مجلس نشينان دوره هشتم هم مي‌خواستند در انتخابات رياست‌جمهوري تغيير ايجاد كنند و هم انتخابات مجلس. طرح آنها براي بهارستان استاني كردن انتخابات بود؛ طرحي كه به‌طور طبيعي دولت آن زمان يكي از مخالفان اصلي‏اش به شمار مي‏رفت و حتي مصطفي محمدنجار، وزير كشور وقت هم چند بار به صراحت تاكيد كرده بود كه دولتي‏ها با اين طرح مخالف هستند. نوبت به دولت يازدهم كه رسيد صداي مخالفت‌ها با اين طرح از داخل خود مجلس بلند شد تا طرح استاني شدن انتخابات در نيمه اول آذرماه سال گذشته متوقف شود.

حالا بعد از 9 ماه مهرداد بائوج لاهوتي، نماينده لنگرود گفته كه طرح دو فوريتي استاني شدن انتخابات دوباره تهيه شده است. اينكه طرح چه نسبتي با طرح قبلي دارد و چه مواردي در آن تغيير كرده است هنوز مشخص نيست. آن طور كه بائوج لاهوتي گفته «براساس اين طرح، انتخابات مجلس به دو حوزه‌ انتخابيه اصلي و فرعي تقسيم مي‌شود. »

وي با بيان اينكه براساس اين طرح، استان‌ها به عنوان حوزه‌هاي انتخابيه اصلي و شهرستان‌ها به عنوان حوزه‌هاي فرعي به وزارت كشور معرفي مي‌شوند، افزود: «طبق اين طرح، داوطلبان انتخابات مجلس براي ورود به خانه ملت، علاوه بر كسب آراي مورد نياز در شهرستان‌ها بايد حداكثر آراي نسبي از كل آراي اخذ شده استان مربوطه را كسب كنند. »

در طرح قبلي مجلسي‏ها براي استاني شدن انتخابات قرار بود تا حوزه‌هاي انتخابيه شهرستاني به‌طور كلي حذف و هر استان خود تبديل به يك حوزه انتخابيه واحد شود. منتقدان مي‏گفتند با اجراي اين طرح، نامزدهايي كه به شهرهاي پرجمعيت‏تر منسوب هستند، به دليل حس ناسيوناليستي كه در ساكنان هر شهري وجود دارد، بخت بيشتري براي انتخاب خواهند داشت. همين‌طور ايراد ديگر وارد بر اين طرح اين بود كه با افزايش سهم شهرهاي پرجمعيت در تعداد نمايندگان مجلس، نامزدهاي كمتري از شهرهاي كم جمعيت به مجلس راه خواهند يافت و اين موجب تمركزگرايي در تصويب آرا به سمت شهرهاي پرجمعيت و مراكز استان‌ها خواهد شد.

 حالا بائوج لاهوتي طرح جديد را داراي مزيت‏هايي دانسته است، از جمله اينكه براساس اين طرح دوفوريتي «كانديداهايي از نمايندگي مجلس به خانه ملت راه مي‌يابند كه بالاترين راي را در ميان استان‌ها كسب كرده باشند.»

مزيتي كه مهرداد بائوج لاهوتي به آن اشاره كرده از ديد برخي ديگر از نمايندگان مجلس يك نقطه ضعف محسوب مي‌شود. از جمله جواد جهانگيرزاده، معاون مركز پژوهش‌هاي مجلس كه معتقد است: «اين طرح از ورود نيروهاي جديد اجتماعي به مجلس جلوگيري مي‌كند و كساني كه در استان مشهور هستند و به عوامل قدرت و ثروت دستيابي دارند، مي‌توانند راي بياورند و همچنين در اين طرح نمايندگان كنوني شانس بيشتري براي كسب آرا دارند. »

اين اشكالي است كه خيلي از ناظران و صاحب‏نظران سياسي هم بر آن تاكيد دارند. علي‏الخصوص اينكه در كشور خلأ يك نظام حزبي منسجم و قوي كاملا مشهود است. حتي تيرماه سال جاري هم مركز پژوهش‌هاي مجلس در يك گزارش با عنوان «پيامدهاي استاني شدن انتخابات مجلس بر تكوين احزاب سياسي» به اين مورد اشاره كرد و نوشت كه طرح استاني شدن انتخابات مجلس با توجه به اين خلأ راهكاري براي مقابله با آن در نظر نگرفته است. با اين وجود طبق گفته‌هاي بائوج لاهوتي قرار است اين طرح بعد از پايان تعطيلات تابستاني مجلس تقديم هيات رييسه شود تا در دستور كار قرار بگيرد. البته خود بائوج لاهوتي هم تاكيد كرده كه «اين طرح نياز به بررسي‌هاي كارشناسي دارد و در صورت تصويب، قطعا براي اجرا در دوره دهم انتخابات مجلس شوراي اسلامي نخواهد رسيد.»