زلزله تهران را فراموش نکنیم!

فرارو- سومين كنفرانس جهاني كاهش ريسك سوانح طبيعي، امروز (23 اسفندماه) در شهر «سنداي» ژاپن برگزار شد. مهدی زارع نماینده ایران در این کنفرانس گفت: تهران یکی از شش شهر اول در خطر زلزله جهان است.

رييس مركز ملی پيش‌بينی زلزله پژوهشگاه بين‌المللی زلزله‌شناسی اما عمده‌ترین مشکلات ایران در این زمینه را مشکل در تحلیل‌های آسیب‌پذیری و ارزیابی تاب‌آوری می‌داند: محاسبات فنی و مهندسی ما غالبا بدون اشکال انجام می‌گیرد، اما همین محاسبات وقتی به مرحله عمل می‌رسند ما را با مشکل روبرو می‌سازند. بنابراین ضعف ما در مرحله دوم یعنی عملکرد است.

مهندس ایرج رهبر، رئیس هیات مدیره کانون سراسری انبوه سازان مسکن و ساختمان در گفتگو با فرارو، سه نکته را مورد ارزیابی قرار داده و گفت: ساخت‌ و سازهایی که در 15 سال اخیر انجام شده‌اند، پس از تصویب آئین‌نامه مربوط به ساخت‌ و ساز بوده‌اند و همین امر به ایمن‌تر شدن ساختمان‌ها دربرابر زلزله در طی این سال‌ها کمک کرده‌است.

وی همچنین گفت: پس از تصویب و اجرای آئین‌نامه مربوط به ساخت‌وسازها، ما از نظر محاسباتی با مشکل زیادی روبر نیستیم، اما مهم‌ترین مسئله ما در مورد کارهای اجرایی بوده و هست. دلیل این موضوع نداشتن متخصص در کارهای اجرایی است، که نگران کننده است. ما در اجرای سازه‌های فلزی و بتنی دچار اشکال هستیم. بیش از 50% درصد از ساخت‌وسازهای ما با مشکل روبرو هستند. این در حالی است که اگر متخصص و کارشناس ماهر به این کار وجود داشته باشد، این درصد می‌توانست و می‌تواند تا 20 الی 30% بسیار کمتر باشد. در نتیجه اولین نکته در رابطه با زلزله بحث ساخت و سازهاست که باید با روی کار آوردن نیروهای متخصص در بخش اجرا اصلاح گردد.

مهندس رهبر با پرداختن به موضوع بافت‌های فرسوده و تاثیر آن در خطرات مربوط به زلزله اظهار کرد: مسئله دوم مربوط به بافت فرسوده می‌شود. ما به این بافت‌ها بیش از 2 تا 3% توجه نکرده‌ایم. این بافت‌ها که پیش از تصویب آئین‌نامه ساخت‌وساز شکل گرفته‌اند، نیازمند مدیریت و بازسازی هستند. در این بافت‌ها افراد زیادی زندگی می‌کنند که بیش از همه در اثر زلزله جانشان در معرض خطر است. متاسفانه اقداماتی که تا کنون برای بازسازی این بافت‌ها انجام شده، اقداماتی مفید نبوده‌اند.

وی با طرح مثالی ادامه داد: برای مثال در طرحی گفته می‌شد که به افرادی که یک خانه قدیمی و فرسوده دارند، 50 میلیون وام داده می‌شود تا این بافت تغییر کند و نو شود. فردی که مالک این بافت بود به‌خاطر وام 50 میلیونی، خانه‌اش را تخریب و آپارتمانی جای آن می‌ساخت که تنها یک متر عقب‌نشینی می‌کرد و در عوض یک ساختمان 4-5 طبقه جای آن را می‌گرفت. در این صورت نه تنها شرایط بهبود پیدا می‌کرد، بلکه معضلی روی معضل اضافه می‌‌شد. مطمئنا در این بافت‌ها که با این شرایط تغییر کردند، در سال‌های آتی مشکلات زیادی به وجود خواهد آمد.

ایرج رهبر در ادامه ضمن اشاره به ظرفیت تهران تصریح کرد: نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم، اضافه جمعیت شهر تهران است. سخن گفتن درمورد ظرفیت انسانی و ساختمانی تهران به کاری اجتماعی و فنی نیاز دارد. تهران نیازمند بررسی مجددی از نظر امکانات، ظرفیت، اقتصاد و ... است. مشکل ظرفیت تهران در بهترین حالت باید به صورت فرهنگی حل و فصل شود. اگر امکانات جمع‌شده در شهر تهران به همین کیفیت در شهرهای دیگر ایجاد شود، مردم شهرهای مختلف از سر اجبار به این شهر نخواهند آمد.

رهبر با انتقاد از انجام ندادن اقدام جدی برای مهار زلزله در تهران اظهار کرد: می‌توان گفت که هشدار و آگاهی دادن درباره زلزله تهران به نوعی دچار فراموشی گردیده‌اند. در این رابطه اقداماتی جدی صورت نگرفته است. البته اگر ما نسبت به جدی بودن خطرات زلزله در تهران هشدارهای زیادی نیز بدهیم، همچنان تمرکز جمعیت را در این شهر شاهد خواهیم بود، چرا که مشکل در جای دیگری است. ما باید ساخت‌وسازها را اصلاح کنیم و تنها شعار ندهیم که اگر افراد از تهران بیرون بروند در شهرهای دیگر برایشان امکانات فراهم خواهد شد، چرا که چنین نکرده‌ایم.

وی همچنین گفت: از آنجایی که نقاط بسیار زیادی از کشور ما روی خط زلزله قرار دارد، ما باید با الگو قرار دادن کشوری مانند ژاپن در این زمینه، جلو خطرات احتمالی را بگیریم. برای رسیدن به این هدف نیاز به ایمن‌سازی و فرهنگ‌سازی هست.

رئیس هیات مدیره کانون سراسری انبوه سازان مسکن و ساختمان در انتها گفت: اگر ما در مهار زلزله جدی باشیم، فاصله چندانی با رسیدن به هدف نداریم، چرا که مشکلی در زمینه فنی ما را درگیر خود نخواهد کرد، بلکه ما در عمل کردن و بخش اجرایی با مشکل روبروئیم. بنابراین باید این بخش را تقویت کنیم، در غیر اینصورت سالهایِ سال با ایمنی و آگاهی درباره زلزله روبرو هستیم.