در شرایطی که قانون، عرضه کالای قاچاق در بازار را ممنوع کرده است، باز هم انبوهی از کالاهای قاچاق تاریخ مصرف گذشته در قفسه برخی سوپرمارکتها به چشم میخورد. بطریهای بلند روغن زیتون، کنسروهای میوهای، شکلاتهای خارجی، آدامسها و پاستیلهای رنگارنگ، قهوههای آمریکایی، بیسکویتهای مختلف، پشت ویترینهای بزرگ فروشگاههای کشور خودنمایی و توجه هر خریداری را به خود جلب میکند. مراجعه به فروشگاهها و سوپرمارکتهایی که به ویترینشان با خوراکیهای خارجی شیک و اقلام خوراکی با بستهبندیهای منحصربهفرد، رنگ و لعاب دیگری دادهاند، بیش از دیگر مراکز است. عمده کالاهایی که این روزها به نمادی برای شیکترشدن فروشگاهها تبدیل شده است، بهصورت قاچاق وارد کشور شده، هیچگونه نظارتی بر سلامت آنها صورت نگرفته است و روی آنها هیچ اثری از تایید سازمان غذا و دارو و استاندارد نیست.
محصولات قاچاقی که بهراحتی و بدون هیچ مشکلی در فروشگاهها عرضه میشود، پشتپردهای شنیدنی دارد. «کاوه زرگران» دبیرکل کانون انجمنهای صنایع غذایی سخنان جالبی در اینباره دارد. او در گفتوگو با «شهروند» علاوه بر غیراستاندارد بودن محصولات قاچاق به غیر اسلامی بودن آنها نیز اشاره و اعلام کرد: در بسیاری از محصولات خوراکی ازجمله آدامس و شکلاتهای وارداتی، از مشتقاتی مانند ژلاتین خوک استفاده میشود.
او با بیان اینکه بیش از ٩٠درصد محصولات خوراکی که بهصورت قاچاق وارد میشود، حلال نیست، ادامه داد: براساس قانون، کالاهای قاچاق پس از توقیف توسط دولت مصادره و به سازمان اموال تملیکی سپرده میشود که این سازمان نیز با برگزاری مزایده نسبت به فروش محصولات قاچاق اقدام میکند. این درحالی است که همین رویه موجب شده تا معبری برای ورود کالای قاچاق به کشور باز شود.
بهگفته زرگران، همچنین محصولات غذایی که تاییدیه وزارت بهداشت را ندارد، پس از ٢سال توقیف در گمرک به اموال تملیکی تعلق پیدا میکند و این سازمان هم این کالاها را به مزایده میگذارد که این روش غلطی است و باید اصلاح شود.
رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران با بیان اینکه مزایده محصولات غذایی قاچاق در بازار نهتنها سلامت جامعه را به خطر میاندازد، بلکه در حلال بودن آنها نیز شبهاتی وجود دارد، ادامه داد: براساس قانون هر محصول غذایی که بناست به کشور وارد شود، باید تاییدیه سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو را دریافت کند و پس از تاییدیههای لازم از گمرکات ترخیص شود که در اموال قاچاق این اتفاق رخ نمیدهد.
این فعال اقتصادی در پاسخ به این سوال که چه میزان از محصولات غذایی خارجی از محل قاچاق تامین میشود، اضافه کرد: آمار دقیقی در این خصوص وجود ندارد، ولی درحال حاضر با طیف گستردهای محصولات غذایی قاچاق در بازار مواجه هستیم. از آب معدنی، کاکائو و مکملهای غذایی گرفته تا مولتیویتامینها. بنابراین توصیه ما به مردم این است که تنها کالایی را خریداری کنند که برچسب وزارت بهداشت داشته باشد.
تغییر تاریخ مصرف کالاهای قاچاق
زرگران همچنین با اشاره به استفاده از ژلاتین خوک در بسیاری از آدامسها و شکلاتهای خارجی، اظهار داشت: درحال حاضر محصولات غذایی کوچک که ارزش افزوده بالایی هم دارند، از طریق همراه مسافر یا قاچاق بهصورت گسترده وارد کشور میشود. مبدا این محصولات عمدتا کشورهای شرق آسیا مثل تایوان، فیلیپین و تایلند است که تولیدات آنها عمدتا غیر اسلامی است. بهگفته او بسیاری از محصولات غذایی قاچاق تاریخ مصرفشان سپری شده که تاریخ مصرف آنها تغییر داده شده و وارد کشور میشود.
عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است که قاچاق به بدنه اقتصاد کشور ضربه میزند و در بخش مواد غذایی و خوراکی استقبال زیادی از قاچاق میشود. بسیاری از برندهای بزرگ دنیا که هیچ مجوزی برای ورودشان صادر نشده، در سوپرمارکتها و فروشگاهها بهطور وسیعی به فروش میرسد. طبیعتا مقابله با آنها باعث میشود هم تولید داخل تقویت، هم سلامت جامعه تامین شود.
او یکی از دلایل حجم گسترده قاچاق را تعرفه بالای واردات محصولات غذایی و بروکراسی اداری پیچیده برای اخذ نمایندگی فروش در کشور اعلام کرد و افزود: بهعنوان مثال نماینده یکی از شرکتهای بزرگ صادرکننده مکملهای غذایی که به همراه یکی از هیأتهای تجاری به ایران آمده بود، اعلام کرد که سالانه ٤میلیون یورو به ایران مکمل صادر میکند. این درحالی است که این شرکت در ایران هیچ دفتر و نمایندگی فروشی نداشته و تمام این ٤میلیون یورو بهصورت قاچاق وارد میشود.