بازار لپ تاپ در رکود

در فضای کنونی که صنایع مختلف دستخوش بحران اقتصادی شده اند و مشکلات فراوانی برای آنها به وجود آمده بازار کامپیوتر ایران از این جریان بی نصیب نمانده است.
 
از آنجایی که تولیدکنندگان به خصوص در بازار کامپیوتر و لوازم جانبی همواره در تلاشند با تولید محصولات جدید و قابلیت های متفاوت مصرف کنندگان را به سمت خود بکشانند وابستگی بازارهای مصرفی نظیر ایران به کشورهای تولیدکننده زیاد است و بر همین اساس بروز بحران اقتصادی، کاهش قیمت و نوساناتی از این دست در کشورهای یاد شده، می تواند به صورت مستقیم در کشور ما تاثیر بگذارد. 

بازار کامپیوتر ایران این روزها به صورت گسترده شاهد افزایش علاقه مندی کاربران به خرید کامپیوترهای قابل حمل یا همان لپ تاپ ها است و این علاقه مندی ها به قدری بیشتر شده که برخی کارشناسان خبر از رشد 200 درصدی فروش لپ تاپ در سال 88 نسبت به سال گذشته داده اند اما با ادامه یافتن بحران جهانی اقتصادی، کشور ما نیز شاهد نوساناتی در بازار لپ تاپ است که به دنبال آن، واردات کالاهای کامپیوتری به ویژه لپ تاپ ها با کاهش مدل های جدید روبه رو شده و این موضوع تعادل در عرضه و تقاضای این قبیل کالاها را به هم زده اما در کنار این نوسانات، گمرک ایران اعلام می کند واردات لپ تاپ به کشور همچنان سیرصعودی خود را دنبال می کند و بازار داخلی آمادگی فروش حجم بیشتری از کامپیوترهای همراه را دارد. 

گمرک جمهوری اسلامی ایران در یک گزارش جدید اعلام کرده حجم واردات لپ تاپ طی چهار ماه نخست سال 88 حدود 630 هزار کیلوگرم بوده که ارزش ریالی این حجم واردات به بیش از 659 میلیارد ریال می رسد. ارزش دلاری واردات لپ تاپ طی چهار ماه نخست سال 1388 نیز بیش 66 میلیون دلار گزارش شده است.
 
در چهار ماه نخست سال گذشته 403 هزار کیلوگرم لپ تاپ معادل 573 میلیارد ریال یا 62 میلیون دلار لپ تاپ وارد ایران شد که این آمارها گویای رشد واردات لپ تاپ به ایران و افزایش ظرفیت داخلی برای خرید رایانه های قابل حمل است. 

گمرک ایران پیش از این هم اعلام کرده بود در 11 ماه نخست سال 1387 بیش از 1300 تن لپ تاپ به ارزش 185 میلیون دلار از مبادی قانونی وارد کشور شد که این رقم در مقایسه واردات 703 هزار کیلوگرمی لپ تاپ در سال 86، حدود دو برابر رشد را نشان می دهد. نکته جالبی که در ارائه این آمار و ارقام ها از سوی گمرک جمهوری اسلامی به چشم می خورد، سنجش واردات یکی از پیشرفته ترین محصولات دیجیتالی به کشور با مقیاس «کیلوگرم» است و نشان می دهد دولت ایران هنوز بازار لپ تاپ را چندان جدی نگرفته و همین امر موجب شده واردکنندگان غیرقانونی به اندازه کافی از این آب گل آلود ماهی بگیرند. 

اعداد مذکور تنها گویای لپ تاپ هایی است که از کانال های قانونی و زیر نظر دولت وارد کشور شده که البته با نگاه اجمالی به بازار و کند و کاو در فروشگاه هایی که لپ تاپ های بدون گارانتی را به فروش می رسانند متوجه می شویم شاید بیش از این مقدار لپ تاپ به صورت غیرقانونی در ایران عرضه شده است. با این اوصاف اگر قاچاقچیان کامپیوترهای قابل حمل هم آمار مربوط به واردات خود را اعلام می کردند به درستی مشخص می شد این روزها بازار داخلی لپ تاپ ها تاچه حد داغ شده و شرکت ها را به واردات این قبیل محصولات ترغیب کرده است. 

این مساله برای کشور ما که تقریباً همه برندهای تولیدکننده لپ تاپ آن را تحریم کرده اند یک اتفاق عجیب محسوب می شود که این اتفاق عجیب باعث شده شرکت های تولید کننده و واسطه های فروش، سود فراوانی را از آن خود کنند. در حالی که عرضه محصولات بسیاری از شرکت های وابسته به ایالت متحده نظیر Apple، Dell، HP، IBM/Lenovo و... براساس تحریم های صورت گرفته در ایران ممنوع است، محصولات این شرکت ها به راحتی و البته بدون گارانتی و خدمات پس از فروش در داخل کشور به فروش می رسند و قیمت آنها نیز نسبت به قیمت های جهانی تفاوت چندانی ندارد و با این مساله این سوال برای کاربران مطرح می شود که چگونه با وجود تحریم های کنونی، لپ تاپ های ممنوعه در ایران فروخته می شوند و در مقابل، لوازم جانبی و خدمات پس از فروش آنها براساس قانون تحریم در اختیار آنها قرار نمی گیرد؟ 

اما عدم پشتیبانی های صحیح از لپ تاپ های تحریم شده در ایران باعث کاهش تمایل کاربران به خرید این محصولات نشده است. باشگاه فعالان آی سی تی(S&P) طی چند سال گذشته با تجمیع نظرات اعضای خود که بیشتر آنها را فروشندگان بازار تشکیل می دهند، آمارهای جالبی به دست آورده است. بر اساس آخرین نظرسنجی این باشگاه، در سال گذشته برنددل با
7/30 ، سونی با 5/24 ، توشیبا با 7/13 ، اچ پی با 1/8 و ایسر با هفت درصد بیشترین محبوبیت را در بازار لپ تاپ ایران داشته اند. علاوه بر این، برندهای Asus، Sanyo، Apple، IBM/Lenovo، Fujitsu Siemens، Suzuki، Gigabyte، Farasoo، Samsung، Sharp، LG، Juniper، NEC، BenQ و Hyundai نیز در مجموع توانسته اند 16 درصد از این بازار را از آن خود کنند. 

فارق از این آمار و ارقام، نگاهی اجمالی به مراکز خرید و فروش کامپیوتر در ایران نشان می دهد نسبت به چند سال گذشته، این روزها فروشگاه های بیشتری لپ تاپ ها را در ویترین های خود جا داده اند و مردم نیز بیش از گذشته در مقابل این ویترین ها پرسه می زنند تا با پرس و جو و بررسی های میدانی نسبتاً طولانی، اقدام به خرید یک لپ تاپ کنند. 

براساس برخی آمارها گفته می شود در سال گذشته حدود 500 هزار لپ تاپ در ایران فروخته شده بود و در مقابل پیش بینی می شود با رشدی باورنکردنی و غیرمنتظره، تعداد لپ تاپ های فروخته شده تا پایان سال جاری به 1/5 میلیون عدد برسد. در حالی که آگهی های تبلیغاتی و رسانه های خبری بیش از پیش کاربران ایرانی را به خرید مدل های جدید لپ تاپ ترغیب می کنند، شرایط پیچیده بازار ایران، گران بودن میانگین قیمت لپ تاپ ها و حساسیت کاربران ایرانی باعث شده سرعت رشد لپ تاپ در کشور با بازاری نظیر تلفن همراه برابری نکند. 

برخلاف آمارهای منتشر شده از سوی گمرک، واردکنندگان لپ تاپ معتقدند عدم امکان گشایش ال سی و کاهش حجم نقدینگی در بازار موجب شده از توانایی های این مراکز در واردات لپ تاپ کاسته شود. 

کارشناسان و فعالان بازار داخلی لپ تاپ اعلام کرده اند به رغم آمار و ارقام های دولتی اعلام شده از ابتدای سال 88 تاکنون شاهد کاهش ورود لپ تاپ به ایران بوده ایم که مهم ترین دلیل آن هم کاهش نقدینگی و پایین آمدن سطح توانایی واردکنندگان برای ادامه حضور در این بازار است. 

فعالان بازار معتقدند در حال حاضر واردکنندگان داخلی نیاز به ثبات اقتصادی دارند تا در شرایط معمول اقتصادی اقدام به تجارت کنند. در این میان برخی فعالان بازار اعلام کرده اند به تازگی اداره استاندارد اجازه ترخیص برخی مدل های لپ تاپ را به بازار داخلی نمی دهد که این مساله نیز تاثیرات فراوانی در این زمینه برجا گذاشته است. اما برخی شرکت ها می کوشند این فضای نابسامان را در کنار مشکلات ناشی از بحران اقتصادی، به نفع خود به پایان برسانند. 

از جمله این شرکت ها دل است که با شناخت کافی از بازار، در اقدامی هوشمندانه سری لپ تاپ های پیشرفته XPS خود را به گونه ای طراحی کرده تا قیمت آن به کمتر از 800 دلار برسد تا کاربران ایرانی بتوانند این سری جدید از لپ تاپ ها را با قیمتی کمتر از 900 هزار تومان تهیه کنند. به عنوان مثال، مدل Dell XPS 1330-G در بازار داخلی بین 800 تا 850 هزار تومان فروخته می شود. 

وزن این قبیل مدل ها حدود 8/1 تا دو کیلوگرم و اندازه نمایشگر آنها اغلب 3/13 اینچ است. از مدل های دیگر لپ تاپ های محبوب در بازار ایران می توان به Dell Vostro، Acer Extensa، Compaq Presario و HP Pavilion اشاره کرد که اندازه نمایشگر آنها معمولاً بین 3/13 و 1/14 است که البته در برخی مدل ها، وزن آنها از 4/2 کیلوگرم هم فراتر می رود. به هر حال باید توجه داشت به دنبال کاهش قیمت لپ تاپ از قابلیت های فنی آن نیز کاسته می شود و نمی توان توقع داشت یک لپ تاپ پیشرفته با امکانات قابل قبول و وزن کم را با قیمت ارزان خریداری کرد.
 
تولید دستگاه هایی با سیستم های عامل ارزان یا رایگان از جمله راه هایی محسوب می شود که تولیدکنندگان لپ تاپ، برای کاهش قیمت محصولات خود به آنها روی می آورند. در حال حاضر هر یک از نسخه های مختلف سیستم عامل ویندوز ویستا بین 100 تا 300 دلار قیمت دارند که افزودن این رقم به قیمت تمام شده لپ تاپ باعث می شود امکان خرید نسل جدید لپ تاپ ها برای عموم کاربران فراهم نشود. این در حالی است که در صورت نصب سیستم عامل DOS یا لینوکس روی لپ تاپ، هزینه ای بابت نصب سیستم عامل از مشتری دریافت نمی شود. 

با همه این توصیه ها، هر کاربر باید در وهله اول نیاز خود را برای خرید لپ تاپ مشخص کند تا با اندکی گشت و گذار و گرفتن مشاوره از فعالان بازار، بتواند مدل مناسب را از نظر قیمت و کیفیت، انتخاب و خریداری کند.