قبرستان خاص دوباره آتش گرفت!

«خالد نبی» در استان گلستان بار دیگر آتش گرفت و این بار فضای مجازی منعکس‌کننده این خبر و وضعیت نابسامان محوطه‌ای تاریخی بود که به قبرستان خاص مشهور است.

فعالان میراث فرهنگی و گردشگرانی که برای دیدن قبرستان در یکی، دو روز گذشته به این منطقه رفته‌اند فیلم‌هایی را در صفحه‌های شخصی خود در اینستاگرام منتشر کرده‌اند که دود از قبرستان به هوا بلند می‌شود و از سوی دیگر از گرفتن هزینه‌های زیاد برای ورود به این محوطه‌ی تاریخی گله دارند و نسبت به آن‌چه که باید به عنوان تامین نخستین تسهیلات برای ورود یک گردشگر به محوطه تهیه شود، معترض‌ هستند.

به گزارش ایسنا، اواخر شهریور سال گذشته آخرین باری بود که خبری از آتش‌سوزی در این قبرستان منتشر شد و عامل آن را چند جوان موتور سوار در قبرستان اعلام کردند که باعث آتش‌سوزی در بخشی از علف‌های قبرستان خالدنبی در استان گلستان شده بودند. قبرستانی در «منطقه‌ی نمونه‌ی گردشگری گچ‌سو» قرار دارد و به دلیل نوع خاص طراحی سنگ‌قبرهایش، در طول سال‌های گذشته مورد توجه بیشتری بوده است.

هر چند وضعیت قبرستان تاریخی در آن زمان این طور توصیف شده بود که سنگ‌ قبرهای شکسته‌ی پراکنده‌ای در طول سال‌ها در بین علفزار قبرستان به حال خود رها شده‌اند، یا تَرک‌هایی که روی سنگ قبرهای خاص این محوطه را پوشانده و حتی معدود حفاری‌های غیر مجاز در این محوطه که حدود یک سال از ثبت ملی آن می‌گذرد، به وضوح بی‌توجهی‌های متولیان این منطقه نمونه گردشگری را نشان می‌داد، اما با آتش‌سوزی تابستان سال گذشته، قول و قرارهایی از سوی مسؤولان میراث فرهنگی استان گلستان و حتی دهیاری گچ‌سو و نماینده اوقاف در آن منطقه نمونه گردشگری به واسطه‌ی قرار گرفتن مقبره‌ی امامزاده‌ای در آن منطقه مطرح شد.

در همان زمان اعلام شد، «تفاهم‌نامه‌ی در حال انعقاد با میراث فرهنگی و دهیاری روستای هدف گردشگری خالدنبی با هدف تامین نگهبان به صورت شبانه‌روزی و حفظ محوطه در حال انجام است تا سنگ‌های شکسته شده و افتاده ترمیم شوند و نظم‌دهی خاصی در چینش سنگ‌ها در داخل محوطه بر اساس الگوی علمی تاریخی انجام شود، همچنین فنس‌کشی انجام شده و یکسری از ساماندهی‌ها در محوطه صورت گیرند.» البته بعد از گذشت چیزی حدود ۹ ماه از آن صحبت‌ها بر اساس چیزی که گردشگران این محوطه‌ی تاریخی به خبرنگار ایسنا می‌گویند، بخشی از تعهدات انجام شده، اما اصل کار یعنی توجه به محوطه هنوز در اولویت کاری قرار نگرفته است.

بهزاد امین‌فرد که روز گذشته چهارشنبه ـ ۱۶ خرداد ماه ـ از این محوطه‌ی تاریخی دیدن کرده است، در مورد وضعیت این محوطه به ایسنا می‌گوید: در بخش شرقی قبرستان که در محدوده‌ی داخل فنس قرار گرفته، نشانه‌های یک آتش‌سوزی جدید وجود دارد، انگار پوشش گیاهی محوطه به تازگی سوخته‌اند، با توجه به خشکی این نوع پوشش حتی اگر یک نخ سیگار روشن هم داخل محوطه افتاده باشد با وزش شدید باد آتش‌سوزی به سرعت در داخل محوطه گسترش پیدا می‌کند.

او با بیان این‌که دور بخش زیاد قبرستان فنس کشیده شده، ادامه می‌دهد: اما برخی از قبرها بیرون فنس افتاده‌اند، نگهبان نیز به عنوان بلیت‌فروش داخل کانکس نشسته و نگهبانی نمی‌دهد.

وی همچنین در مورد هزینه‌ی ورودی قبرستان نیز این‌طور می‌گوید: برای ورود به محوطه‌ی مقبره که پارکینگ محسوب می‌شود سه هزار تومان گرفته می‌شود، از سوی دیگر برای ورود به مقبره‌ها و بخشی که با فنس تفکیک شده نیز یک کانکس قرار گرفته و از هر گردشگر ایرانی دو هزار تومان دریافت می‌کند، اما در مورد هزینه‌ی ورودی گردشگران خارجی چیزی مکتوب نشده بود.

او همچنین در مورد وضعیت سنگ‌قبرها و میزان رسیدگی به این محوطه‌ی تاریخی اظهار می‌کند: بخش آتش‌گرفته در قبرستان دو تکه بود؛ یکی در خود قبرستان که کاملا سوخته و دیگری در شمال قبرستان و در مسیر دیگری که سنگ قبری با چشم روی آن دیده نمی‌شد، اما آن تپه نیز کاملا سوخته بود. از سوی دیگر برخی سنگ‌ها شکسته شده‌اند و نیاز به ترمیم و توجه زیادی داشتند.

اسحاق حمایتی، عکاس و فعال حوزه میراث فرهنگی و عضو انجمن حمایت از بافت‌های تاریخی و سرزمین گرگان نیز که چند روز گذشته از این محوطه‌ی تاریخی دیدن کرده است، در مورد وضعیت این قبرستان به خبرنگار ایسنا توضیح می‌دهد.

او با بیان این‌که آتش‌سوزی در قبرستان خالدنبی در اوایل هفته رخ داده، می‌گوید: برخی مسافران و گردشگران در روز آتش‌سوزی به آن منطقه رفته بودند و از این‌که زمان زیادی را برای رسیدن به این قبرستان گذاشته بودند و در نهایت با صحنه‌ی آتش‌سوزی مواجه شده بودند، پشیمان بودند.

وی همچنین در مورد گرفتن مبلغ‌ گزاف از مسافران برای ورود به این قبرستان تاریخی می‌گوید: هر چند گرفتن هزینه‌ی ورودی به محوطه‌ی تاریخی حق متولیان هر محوطه‌ی‌ تاریخی است، اما در زمان گرفتن این ورودی برای پارکینگ در صورتی که مسافر ایرانی در ماشین بود سه هزار تومان و اگر حتی یک مسافر خارجی هم در ماشینی نشسته بود برای پارکینگ ۱۰ هزار تومان گرفته می‌شد.

او با بیان این‌که هزینه‌ی ورودی گردشگران ایرانی به داخل قبرستان دو هزار تومان بود، ادامه می‌دهد: بر اساس تفاهم‌نامه‌ای که بین متولیان این قبرستان تاریخی مانند بین دهیاری گچ‌سو و هیات امنای خالد نبی با هدف تامین بخشی از هزینه‌های قبرستان برای ساماندهی محوطه امضا شده بود و قرار بود فقط در ۱۳ روز نوروز از گردشگران هزینه‌ی ورودی دریافت شود، اما نه تنها این اتفاق در روزهای بعد از آن مدت زمان تفاهم‌نامه گرفته می‌شد، بلکه ابتدا از گردشگران خارجی تا ۵۰ هزار تومان هم هزینه‌ی ورودی گرفته می‌شد و بعد از اعتراض‌ها و ممانعت گردشگران خارجی برای ورود به این قبرستان مبلغ را تا ۲۰ هزار تومان کاهش دادند و اکنون نیز با توجه به ادامه‌دار بودن این ممانعت هزینه‌ی وردی گردشگران خارجی را ۱۰ هزار تومان کرده‌اند.

حمایتی تاکید می‌کند: درست است که در هر کدام از محوطه‌های تاریخی هزینه‌ی ورودی از گردشگران گرفته می‌شود اما دست‌کم بعد از گرفتن این هزینه باید در قبال گردشگران ورودی نیز قدری تسهیلات تامین کرد، هر گرفتنی، دادنی هم دارد.

وی با بیان این‌که گفتند در نوروز بلیت ورودی از مسافران گرفته شود و با این بلیت پول نگهداری نگهبان را درآورند، تاکید می‌کند: حضور شخصی با نام نگهبان چند ویژگی خوب دارد؛ نخست این‌که شاهد آتش‌سوزی دوباره در محوطه نخواهیم بود، مسافران و گردشگران از روی سنگ قبرها بالا نمی‌روند، یادگاری‌نویسی در محوطه و روی سنگ‌قبرها انجام نمی‌شود، ورود و خروج مسافران نظم و ترتیب دارد، محوطه به مکانی برای کورس موتورسواران و دوچرخه‌سوران تبدیل نمی‌شود و از همه مهمتر براساس تفاهم‌نامه‌ای بین فرمانداری،‌ دهیاری گچ‌سو، میراث فرهنگی و اوقاف باید زباله‌ها از این محوطه‌ی تاریخی جمع‌آوری می‌شد.

حمایتی اما در توضیح وضعیت امروز این قبرستان تاریخی بعد از تفاهم‌نامه‌هایی که مسئولان بین یکدیگر امضا کرده‌اند، می‌گوید: آتش‌سوزی‌هایی در محوطه با فاصله‌ی زمانی نزدیک به یکدیگر رخ داده‌اند، مسافران بدون حضور نگهبان به راحتی از روی سنگ‌قبرها بالا می‌روند، زباله در محوطه قبرستان به وضوح وجود دارد و وضعیت رسیدگی به سرویس‌های ‌بهداشتی افتضاح است، هیچ تغییری با گذشته نکرده‌اند.