بزرگ‌ترین میدان نفتی عربستان در محاق

سید غلامحسین حسنتاش- تحلیلگر انرژی در روزنامه شرق نوشت: شرکت آرامکوی عربستان دوشنبه ۱۲ فروردین پس از حدود ۴۰ سال از زمان ملی‌شدن نفت در این کشور، برای اولین‌بار گزارش عملکرد بلندمدت سود و ن. بزرگ‌ترین میدان متعارف نفتی جهان است که برای سال‌ها نزدیک به نیمی از کل نفت خام عربستان تنها از این میدان تولید شده است.

میدان غوار را همه نفتی‌های جهان می‌شناسند و روی آن حساب می‌کنند و چندان اهمیت دارد که زمانی برنامه‌ریزان نظامی ایالات متحده بحث کرده بودند که آن را به تصرف درآورند و حفظ امنیت آن را به صورت مستقیم بر عهده گیرند؛ اما با انتشار این گزارش، افشا شده است که غوار می‌تواند خیلی کمتر از آنکه دیگران تصور می‌کردند، تولید کند.

گزارش آرامکو نشان می‌دهد میدان غوار درحال‌حاضر حداکثر می‌تواند ۳.۸ میلیون بشکه نفت را پمپاژ کند و این بسیار کمتر از تصور عوامل بازار نفت از تولید این میدان، یعنی بیش از پنج میلیون بشکه در روز است. در گزارش‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا که سازمانی دولتی بوده و اعداد و ارقام آن برای بسیاری از دست‌اندرکارن بازار نفت ملاک و معیار است، ظرفیت تولید نفت میدان غوار در سال ۲۰۱۷ حدود ۵.۸ میلیون بشکه در روز گزارش شده است. البته در گزارش منتشرشده از سوی آرامکو، چیزی درباره جزئیات مسائل میدان غوار و دلایل این میزان تولید آن ذکر نشده است.

۱۴ سال پیش یک کارشناس نفتی آمریکایی به نام «متئو سیمونز» با انتشار کتابی با عنوان «غروب نفت در صحرا» که به فارسی نیز ترجمه شده و انتشار یافته است، با بررسی اطلاعات نفتی عربستان به صورت میدان به میدان، هشدار داده بود تولید نفت بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان و عربستان رو به افول است و عربستان به‌زودی وارد دوران افت تولید نفت خام خود می‌شود. انتشار کتاب سیمونز با واکنش منفی و تکذیب سعودی‌ها مواجه شد؛ اما شش سال بعد و در اسفند ۱۳۸۹، انتشار یکی از اسناد «ویکی‌لیکس» از بعضی گفتگو‌های محرمانه «دکتر سداد الحسینی»، نایب‌رئیس سابق شرکت نفت آرامکو پرده برداشت.

این مقام سابق آرامکو در اظهارت خود بر محتوای کتاب سیمونز صحه گذاشته بود و گفته بود تولید نفت عربستان در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰ می‌تواند به اوج ۱۲ تا ۱۲.۵ میلیون بشکه در روز برسد، ولی این اوج تولید تداوم زیادی نخواهد داشت و حفظ آن مستلزم سرمایه‌گذاری‌های عظیم است.

در نمودار وضعیت تولید میادین عمده نفتی عربستان و جایگاه کلیدی میدان غوار نشان داده شده است

میدان غوار را که طول آن در حدود ۲۸۰ کیلومتر است، در سال ۱۹۴۸ یک زمین‌شناس آمریکایی کشف کرد و از آن زمان مهم‌ترین نقش را در کل تولید نفت عربستان داشته است. اینک با کاهش تولید میدان غوار به کمتر از چهار میلیون بشکه در روز، حوزه نفتی موسوم به «پرمین» در ایالات متحده، با رکورد تولید ۴.۱ میلیون بشکه در روز در ماه گذشته، رکورددار تولید میادین نفتی شده است. البته پرمین حوزه نفت شیل یا نفت غیرمتعارف است و این به معنی سبقت‌گرفتن نفت‌خام‌های غیرمتعارف نیز تلقی می‌شود.

انتشار اطلاعات میدان غوار می‌تواند دلایل بعضی تنش‌های اخیر میان حکومت‌های سعودی و ایالات متحده بر سر مسائل بازار نفت و اوپک را نیز آشکار کند. بنا بر گزارش‌های ماهانه دبیرخانه سازمان اوپک، میزان تولید نفت عربستان در ماه‌های گذشته دائم کاهش یافته و در فوریه ۲۰۱۹ با حدود ۵۰۰ هزار بشکه کاهش نسبت به آخرین ماه سال قبل، به ۱۰.۱۳۶ میلیون بشکه در روز رسیده است. این در حالی است که مقام‌های ایالات متحده از عربستان انتظار تولید بیشتری را داشته‌اند تا بتوانند فشار تحریم‌ها را بر ایران بیشتر کنند. عربستان در ماه‌های اخیر بیشترین تلاش را برای حل‌و‌فصل مشکلات خود با دولت کویت برای تولید از میادین نفتی منطقه بی‌طرف بین دو کشور داشته است.

عربستان سعودی که همیشه سعی داشته خود را با اضافه ظرفیت تولید نشان دهد و مشکلات تولید خود را آشکار نکند، همواره و به‌ویژه در یکی، دو سال اخیر، به‌عنوان تأثیرگذارترین عضو اوپک کوشیده است میزان تولید و مشکلات تولید خود را در لابه‌لای تصمیمات اوپک بپیچاند و گم کند و این موجب زنده‌شدن چالش دیرینه آمریکایی‌ها با اوپک و مطرح‌شدن نوپک شده است که سعودی‌ها نیز متقابلا آمریکا را تهدید به حذف دلار از معاملات نفتی خود کرده‌اند.

شاید یکی از اهداف این گزارش بی‌سابقه شرکت آرامکو که با محوریت مالی منتشر شده است، آشکارکردن غیرمستقیم واقعیت‌ها و برداشتن فشار درباره تولید این کشور بوده باشد. همچنین این گزارش می‌تواند در راستای آمادگی برای عرضه بخشی از سهام شرکت آرامکو در بورس‌های بین‌المللی باشد.