نیوزویک: اگر ترامپ جنگ نمی‌خواهد، بولتون و پمپئو را نادیده بگیرد

فرارو- متوقف کردن برخی تعهدات تعیین شده در برجام توسط ایران و عدم پایبندی آمریکا به این توافق با اعمال تحریم‌های شدید، توافقی را که روزی دست آورد برجسته دیپلماتیک نامیده می‌شد، به نقطه بحران تبدیل کرده است. کارشناسانی که در چنین گفتگو‌های سطح بالایی حضور داشتند معتقدند مذاکره هنوز هم ممکن است؛ اما تنها در صورتی که دونالد ترامپ برخی از کارمندانش که گرایشات جنگ‌طلبانه تری دارند را نادیده بگیرد.

به گزارش فرارو به نقل از نیوزویک، ترامپ در واکنش به اقدام ایران برای افزایش غنی سازی اورانیوم به بالای ۳.۶۷ به تهران هشدار داد «بهتر است مراقب باشد». رییس جمهور آمریکا می‌ سال گذشته با نادیده گرفتن درخواست سایر امضاکنندگان برجام از این توافق خارج شد و از ایران خواست "رفتار بدخواهانه" خود؛ مانند حمایت از گروه‌های شبه نظامی در خارج و توسعه موشک‌های بالتسیک را تغییر دهد.

از آن زمان تاکنون هر دو طرف مواضع سخت‌تری گرفته اند. در حالی که واشنگتن و تهران هر دو رسما اعلام کرده اند به دنبال درگیری نیستند، تندرو‌ها در هر دو طرف مرتب تهدید می‌کنند که برای یک درگیری آماده هستند.

در دولت ترامپ، حضور دو چهره موثر و بانفوذ یعنی مایک پمپئو، وزیر خارجه و جان بولتون، مشاور امنیت ملی، منجر به رویکرد مطلق‌گرایانه‌ای شده است که جرقه تنش بین ایران و آمریکا را روشن کرد.

رابرت مالی، مدیر "گروه بحران بین المللی" که در دوره اوباما به عنوان مذاکره کننده ارشد در توافق برجام حضور داشت، روز دوشنبه در یک کنفرانس خبری گفت: «ترامپ با خودش درگیر است»! او افزود: «او مسیری را در پیش گرفته که باور دارد به مذاکره منتهی می‌شود». مالی ادامه می‌دهد: «من شک دارم که اکثر اعضای تیم ترامپ ندانند چنین اتفاقی نمی‌افتد، این مسیر دست کم به مذاکراتی که ترامپ می‌خواهد منتهی نمی‌شود و حتی ممکن است یک درگیری نظامی به راه بیافتد که ترامپ قطعا آن را نمی‌خواهد؛ اما امکان ندارد قادر به جلوگیری از آن باشد.»

تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای تنها چند هفته بعد از تغییرات در دولت آمریکا، بعد از انتصاب پمپئو و جان بولتون، اتخاذ شد. از آن زمان هر دوی آن‌ها به عنوان معمار استراتژی "فشار حداکثری" به ایران شناخته می‌شوند.

ترامپ به عنوان یک شهروند آمریکایی بار‌ها هشدار داده بود آمریکا نباید در مقابل ایران اقدام نظامی انجام دهد؛ اما پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط پدآفند ایران وقتی ترامپ دستور حمله به ایران داد و سپس آن را پس گرفت، نزدیک بود چنین تشدید تنش دراماتیکی اتفاق بیافتد.

وندی شرمن، معاون سیاسی سابق وزیر امور خارجه آمریکا، که یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد آمریکا در برجام بود، در کنفرانس خبری دوشنبه گفت بولتون و پمپئو «در حال کشاندن رییس جمهور به اقدام نظامی هستند.»

شرمن می‌گوید تصمیم ترامپ مبنی بر انصراف از حمله به ایران احتمالا «به این دلیل بود که او می‌داند چنین اقدامی ممکن است شعله جنگ وسیع تری را بگستراند و این جنگ گسترده‌تر به نفع ترامپ نیست؛ چرا که پایگاه حامیان ترامپ از چنین جنگی پشتیبانی نمی‌کنند.»

شرمن سپس افزود باور ندارد که ترامپ جنگ می‌خواهد، اما «افرادی اطراف او وجود دارند که تمایل دارند جنگ راه بیاندازند.»

این که هر لحظه امکان دارد روابط ایران و آمریکا بدتر شود، با تلاش‌های بلند مدت شرکای آمریکا در اروپا و همچنین روسیه و چین به شدت تناقض دارد. تمام این طرف‌ها از ترامپ خواسته اند به تعهدات بین المللی، که دولت قبلی آمریکا پذیرفته است، پایبند باشد. ایران تهدید کرده است اگر اروپا نتواند روابط تجاری را به حالت عادی برگرداند، گزینه‌های بیشتری برای کاهش تعهداتش در برجام را در پیش بگیرد.

هرچند هفته گذشته یک سازوکار تجاری ویژه برای دور زدن تحریم‌های آمریکا توسط سایر طرف‌های برجام راه اندازی شد، اما این ابزار تنها محدود به خدمات بشردوستانه می‌شود و تاثیر کمی بر اقتصاد بیمار ایران دارد.

ریچارد دالتون، سفیر سابق انگلیس در ایران دوشنبه به خبرنگاران گفت: «تلاش‌های اتحادیه اروپا که قبلا با مخالفت پمپئو و بولتون مواجه شده است، باید به طور چشمگیری افزایش یابد تا درخواست‌های ایران برآورده شود». او گفت قدرت‌های اروپایی «باور ندارند که استراتژی فشار حداکثری موثر است و گمان نمی‌کنند هیچ کسی از جنگ دستاوردی به چنگ آورد». دالتون گفت: یک راه بالقوه تبادل سرمایه بین تهران و لندن است که شامل پرداخت بدهی ۵۰۰ میلیون دلاری انگلیس به ایران به خاطر فروش نفت ایران قبل از انقلاب اسلامی می‌شود. در ماه می‌، گاردین گزارش داد وزیر دفاع انگلیس درخواست "اداره خارجی" برای شفاف سازی انتقال سرمایه و جلوگیری از سرمایه گذاری‌هایی که نهایتا با سپاه پاسدران مرتبط می‌شود را رد کرده است.

در حالی که انگلستان درگیر مبارزه پیچیده به خاطر تصمیم سال ۲۰۱۶ مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا است، با این وجود بار دیگر خود را در مساله مدیریت مساله ایران از سایر بازیگران متمایز کرد. روز پنجشنبه نیروی دریایی انگلستان یک نفت کش ایرانی را با اتهام تلاش برای نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا و صاردات نفت به سوریه توقیف کرد.

کارل بیلت، عضور شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا روز دوشنبه در توییتی که ظریف هم آن را بازنشر کرد، نوشت: «قانونی بودن تصرف نفتکش ایرانی توسط انگلستان به دلیل تحریم سوریه توسط اتحادیه اروپا، مرا شگفت‌زده می‌کند، ایران که عضو اتحادیه اروپا نیست! اتحادیه اروپا اصولا تحریم‌هایش را بر دیگران اعمال نمی‌کند. این کاری است که آمریکا انجام می‌دهد.» وزیر خارجه ایران این اقدام را به "تیم ب" نسبت داد.

بنیامین نتانیاهو روز یکشنبه گفته بود امضا کنندگان برجام «قول دادند و خودشان را متعهد کردند که با شروع ایران به غنی سازی بیش از حد مجاز، تحریم‌های ایران را برگردانند. با این وجود، دالتون روز دوشنبه گفت: «بازگشت تحریم‌ها که اسراییل خواستار آن است برای اهداف ما در اروپا و البته اهداف آمریکایی‌ها بی فایده خواهد بود» و خواستار همکاری بین طرفین شد.

دولت ترامپ در چند مورد روابطش با متحدین اروپایی را به نفع اسراییل تخریب کرده است.

مثلا در قضیه به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسراییل و جولان اشغالی به عنوان بخشی از اسراییل (که حتی موجب رنجش عربستان و امارات، شرکای آمریکا در خاورمیانه شد)، آمریکا کمک مالی خود به برخی زیرمجموعه‌های سازمان ملل که متهم به گرایش ضد اسراییلی شدند را قطع کرد.

از سوی دیگر، نیرو‌های محافظه کار در ایران که همیشه احساس می‌کردند برجام منافعی که روحانی و ظریف قول آن را می‌دانند را برای ایران نخواهد داشت، حالا بدبین‌تر هم شده اند.

مالی می‌گوید: «من دینامیک روابط بین آمریکا و ایران را به یک نیروی غیر قابل مقاومت (فشار حداکثری آمریکا) و یک جسم غیر قابل حرکت (ایران) تشبیه می‌کنم» که موجب می‌شود روابط به بازدهی نرسد.

او می‌گوید: «برای جلوگیری از رسیدن به بدترین وضعیت، نیروی مقاومت ناپذیر فشار حداکثری آمریکا باید کمتر شود و شیء غیر قابل حرکت ایران باید دست کم، مقداری حرکت کند.» او افزود: «متاسفانه، اینکه این مساله بهترین نتیجه خواهد بود، احتمال وقوع آن را بالاتر نمی‌برد.»