شفاف سازی «آشنا» درباره «سیما»

صدا و سیما مطابق یک رویه درونی تصمیم گرفت سه برنامه جنجالی «جهان‌آرا»، «عصرانه» شبکه افق و «ثریا» شبکه یک را نه به صورت زنده، بلکه به صورت تولیدی و ضبط شده پخش کند. اما دست‌اندرکاران این برنامه‌ها بویژه برنامه «جهان‌آرا»، با به راه انداختن یک جنجال رسانه‌ای، مدعی شدند این برنامه با فشار دولت تعطیل شده است. گذشته از اینکه رویه سیاسی 6 سال گذشته نشان می‌دهد که صدا و سیما از قوه مجریه تأثیرپذیر یا نقدپذیر نیست، اما حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهوری و نماینده قوه مجریه در شورای نظارت برصدا و سیما این ادعا را تکذیب کرد.

آشنا در پاسخ به ادعای تعطیلی برنامه جهان‌آرا به خواست یا فشار دولت به «ایران» گفت: «مکاتبه‌ای که من با رئیس شورای نظارت بر عملکرد صدا و سیما درباره برنامه‌های اخیر «جهان‌آرا» داشتم، هنوز در شورای نظارت بر صدا و سیما مطرح نشده است، چه رسد به اینکه تصمیمی گرفته شده باشد یا این تصمیم به صدا و سیما ابلاغ شده باشد. درنتیجه هیچ فشاری از سوی دولت یا نماینده قوه مجریه به شورای نظارت برصدا و سیما وارد نشده است، بلکه تنها مکاتبه‌ای با شورا صورت گرفته است.»

او اضافه کرد: «مطابق مصاحبه مدیر کل روابط عمومی سازمان صدا و سیما، تبدیل تعدادی از برنامه‌های زنده، به تولیدی، سیاستی است که صدا و سیما از چند ماه پیش در دستور کار خود قرار داده بود. بنابراین، این مسأله از نظر دولت، مسأله‌ای داخلی است و ربطی به روابط صدا و سیما و دولت ندارد.»

اشاره آشنا، به اظهار نظر محمدحسین رنجبران، مدیرکل روابط عمومی سازمان صدا و سیما است که در پاسخ به پخش ضبط شده و نه حذف برنامه‌هایی چون «عصرانه» و «جهان‌آرا» از شبکه افق و «ثریا» از شبکه یک سیما، تصریح کرد: «فقط این برنامه‌ها نیست که از زنده به تولیدی تغییر شکل می‌دهند بلکه «آفتاب شرقی» شبکه یک و همچنین «پرونده ویژه» شبکه سه نیز که زنده پخش می‌شدند، مدتی است که به صورت تولیدی یا همان ضبطی پخش می‌شوند. همه این کارها به این دلیل است تا بتوانیم کیفیت برنامه‌ها را به حد مطلوب برسانیم و این خواست طیف وسیعی از مخاطبان و حتی منتقدان رسانه ملی است.»

آشنا، در ادامه اظهارات خود با تأکید بر اینکه «دولت درباره نحوه تولید برنامه‌ها نظری ندارد»، اضافه کرد: «آنچه مدنظر دولت به نمایندگی از ملت است، این است که برنامه‌های رسانه ملی حاوی ویژگی‌های استاندارد شده از جمله بی طرفی، توازن، انصاف و مدارا باشد، بویژه که در برخی از برنامه‌ها نشانه‌هایی از مقابله با وحدت ملی، همبستگی عمومی، امنیت روانی و تلاش برای قطبی‌سازی و ایجاد شکاف میان دولت و ملت وجود دارد. از این رو دولت نگران این است که برخی افراد منتسب به برخی جریان‌های سیاسی مشخص با استفاده از امکان صدا و سیما به تبلیغات سیاسی خودشان دست زده باشند و رسانه ملی را گروگان سیاست‌های نابخردانه خودشان قرارداده باشند.»

آشنا همچنین در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود دولت از صدا و سیما خواسته است برای پخش اخبار رئیس جمهوری، تنها بسته‌های خبری تهیه شده از روابط عمومی دفتر رئیس جمهوری را منتشر کند، تصریح کرد: «متأسفانه اقدامات نابخشودنی افرادی در بخش‌های سیاسی و خبری سازمان صدا و سیما در مورد تحریف اخبار و اطلاعات به جایی رسیده است که حتی به تقطیع، تحریف و نگارش زیرنویس‌های خلاف واقع درباره بیانات رئیس جمهوری که به صورت زنده از شبکه خبر پخش شده، تسری یافته است. براین اساس قوه مجریه خواستار اصلاح روابط خبری میان رؤسای قوا و بخش‌های خبری صدا و سیما است.»

محمدحسین صوفی، دبیرشورای نظارت بر صدا و سیما نیز در پاسخ به اینکه گفته می‌شود برنامه «جهان‌آرا» با فشار دولت، بسته شد، به «ایران» گفت: «این مسأله در شورای نظارت بر صدا و سیما مطرح نشده است، ضمن اینکه اساساً این موارد در شورا مطرح نمی‌شود. وظیفه شورا نظارت بر برنامه‌های سازمان صدا و سیما، متناسب با قانون است، در این میان اگر شخصیت‌های حقیقی یا حقوقی از برنامه‌ای شکایت کنند، طی فرآیندی این شکایت بررسی می‌شود، یعنی از صدا و سیما سؤال می‌شود و مطابق پاسخ این سازمان، مسأله بررسی می‌شود.» او درعین حال گفت که درباره برنامه «جهان‌آرا» هنوز شکایتی نه از سوی دولت و نه از سوی نهاد یا شخصیت دیگری به این شورا واصل نشده است. این اظهارات نشان می‌دهد هرگونه تغییری که در این برنامه‌های جنجال آفرین صورت گرفته است، ناشی از یک تصمیم داخلی در صدا و سیما است. از این رو مظلوم نمایی اخیر دست‌اندرکاران این برنامه‌ها، بویژه جهان‌آرا را باید از زاویه دیگری بررسی کرد.

به تازگی محمدصادق کوشکی و نادر طالب زاده از چهره های سیاسی و فرهنگی مخالف دولت با حضور در برنامه «جهان‌آرا» به جای تحلیل و تفسیر، با ادبیاتی موهن به منتقدان حمله کردند که بازتاب منفی گسترده ای در افکار عمومی داشت. باوجود این، نه این برنامه خاص، که از ماه‌ها پیش رویکرد و کارکرد واقعی برنامه «جهان آرا» در شبکه «افق» برملا شده بود؛ میتینگ انتخاباتی برای جریان‌های تندرو و بلندگویی برای هجمه به منتقدان. سه روز پیش از اظهارات بحث برانگیز کوشکی و طالب زاده، اظهارات زینب ابوطالبی که گفته بود هر کس نظام را قبول ندارد از کشور خارج شود، بار دیگر نشان داد که آنچه در این برنامه و شبکه دیده می‌شود، یک اتفاق نیست، بلکه رویه‌ای است که چندان هم با سیاست‌های اعلامی نظام همخوانی ندارد. چنان که 16 دی غلامرضا قاسمیان، مدیر حوزه علمیه مشکات و از مخالفان دولت در برنامه جهان‌آرا برخلاف سیاست اعلامی از سوی رهبری و وزیر خارجه از ضرورت آغاز جنگ با امریکا و « قتال کفار» گفت در حالی که هم رهبر معظم انقلاب و هم وزیر خارجه با وجود تأکید بر انتقامگیری از امریکا تصریح داشتند که نمی‌خواهند کشور را وارد جنگ کنند.

واقعیت این است که غالب فعالان شبکه افق، بویژه برنامه «جهان‌آرا» چهره‌های شناخته شده سیاسی و فرهنگی یک جریان هستند. در کنار اینها، اکثر میهمانان این برنامه نیز ایدئولوگ‌های طیف سیاسی و فرهنگی خاصی در کشور هستند.

مروری بر قسمت‌های مختلف برنامه «جهان‌آرا» نشان می‌دهد دست‌کم در 4 ماه گذشته، از ابتدای مهرماه تا اواخر دی ماه، جز صادق خرازی، دبیرکل اصلاح‌طلب حزب ندای ایرانیان، سایر میهمانان این برنامه دارای جهت‌گیری سیاسی و فرهنگی منتقد یا ضد دولت بودند.

با مرور برنامه های شبکه افق می‌توان چارچوب‌های یک استراتژی انتخاباتی را تشخیص داد. این استراتژی دو ستون دارد؛ نخست معرفی و تبلیغات برای نامزدهای همسو و دیگری ارائه گفتمان انتخاباتی برای زیر سؤال بردن گفتمان انتخاباتی رقیب. ‌