روایت‌های تکاندهنده تجاوز و آزار جنسی در شبکه‌های اجتماعی

فرارو- در روز‌های گذشته روایت‌هایی از تجربه تجاوز و آزار جنسی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی بازتاب وسیعی داشته و نگرانی‌های زیادی را برانگیخته است. این روایت‌ها هفته‌هاست در شبکه‌های اجتماعی به ویژه توئیتر مورد توجه قرار گرفته، اما پس از مطرح شدن نام چند معلم شناخته شده در این رابطه اوج گرفت. حالا دایره اتهام تجاوز و آزار جنسی به چند هنرمند مشهور و یک شاعر شناخته شده هم رسیده است.

به گزارش فرارو، هفته گذشته روایت‌هایی از تجاوزهای سریالی یک فرد منتشر شد. ادعا شده است که آن فرد سوژه‌های خود را به منزل می‌کشانده و با خوراندن شراب آلوده به ماده خواب آور آن‌ها را تحت کنترل خود در می‌آورده و اقدام به تجاوز می‌کرده است.

این روایت‌ها بازتاب وسیعی داشت و رسانه‌های مختلف نیز درباره فرد مورد نظر گزارش‌هایی منتشر کردند، که البته برخی از این گزارش‌ها از خروجی رسانه‌ها بدون هیچ توضیحی حذف شدند. به هر حال هویت آن شخص روشن است، اما تاکنون او واکنش رسمی نشان نداده است.

پس از آن نام دو مدرس کنکور مطرح شد و متهم به آزار جنسی شدند. معلمان دیگری هم با اتهام مشابهی مواجه شدند هفته گذشته روایت‌هایی از تجاوز یک معلم به چند شاگردش مورد توجه قرار گرفت.

اما اوج ماجرا روز گذشته بود که یک خبرنگار مشهور فرهنگی مدعی شد که در سال ۸۵ و در جریان یک قرار مصاحبه با هنرمند مشهور از سوی او، مورد آزار جنسی قرار گرفته است. پیشتر نیز شایعات زیادی درباره این هنرمند باسابقه مطرح بود، اما هیچ گاه اعتبار پیدا نکرد. با این وجود حالا مدعی خود خبرنگار است و این موضوع ماجرا را متفاوت می‌کند.

شب گذشته در شبکه‌های اجتماعی گفته شد که به زودی هنرمند مشهور بیانیه‌ای منتشر می‌کند، اما تاکنون این اتفاق رخ نداده است. در این رابطه روایت‌های دیگری هم منتشر شده است. آخرین نمونه این دست افشاگری‌ها، یک شاعر شناخته شده است.

درباره صحت و سقم این روایت‌ها نمی‌توان اظهار نظر کرد، اما باید به این نکته اشاره کرد که بسیاری از روایت‌ها از اکانت‌های ناشناس مطرح شده‌اند. قاعدتا روایت‌هایی که از سوی افرادی با هویت روشن بیان شده قابل بررسی و استناد است، اما روایت‌های ناشناس را نمی‌توان کاملا معتبر ارزیابی کرد، شاید اغراضی در بیان اتهام وجود داشته باشد که ما بی‌اطلاع باشیم. از طرف دیگر بسیاری از این ماجرا‌ها مربوط به سال‌های دور است و زمان زیادی از آن‌ها گذشته است. این مسئله می‌تواند بررسی قضایی ماجرا‌ها را با چالش مواجه کند.

از همین منظر عده‌ای می‌گویند، چرا مدعیان تجاوز و آزار همان زمان ماجرا را پیگیری نکرده‌اند در کنار این دسته گروه دیگری می‌گویند قربانیان آزار و تجاوز خود نیز مقصر بوده‌اند، که البته این دیدگاه‌ها مورد انتقاد زیادی قرار گرفته است. منتقدان می‌گویند نباید قربانیان تجاوز را سرزنش کرد چرا که عوامل متعدد اجتماعی، فرهنگی و حقوقی می‌تواند منجر به سکوت آن‌ها شده باشد.

کاوه راد وکیل دادگستری دراین باره معتقد است: "اثبات وقوع تجاوز در دادگاه، بسیار دشواره. علاوه بر پیچیدگی‌های قانونی، بخشی از این دشواری به دلیل اینه که قربانیِ تجاوز به‌خاطر شرایط روحی نامناسب، در همون ساعات اولیه، مهمترین مستندات وقوع جرم رو از بین می‌بره. "

فریده غیرت حقوقدان هم در روزنامه شرق به عدم تمایل برخی قربانیان تجاوز به پیگیری قضایی ماجرا اشاره کرده و نوشته است: "گویا اکثر افرادی که مورد تعرض قرار گرفته‌اند، به هر دلیلی تمایلی برای پیگیری حقوقی آن نداشته‌اند. این مسئله ممکن است از ترس قربانیان باشد یا از آگاهی‌نداشتن آن‌ها درباره پتانسیل‌های حقوقی برخورد با متجاوزان. او افزود: "دیده شده در بسیاری از موارد قربانیان تجاوز جنسی به دلیل عدم آگاهی یا خود‌متهم‌پنداری یا ترس از کلیشه‌های رایج در جامعه، اقدام قانونی برای احقاق حقوق خودشان نمی‌کنند."

غیرت در ادامه نوشته است: «طبق قوانینی که در ایران داریم، هر‌کس از وقوع جرمی مطلع شود، می‌تواند آن را اعلام کند و اطلاع دهد؛ اما پیگیری مجازات با او نیست و این امر از سوی مقام قضائی پیگیری می‌شود؛ بنابراین اگر من مطلع شدم تجاوزی در همسایگی من یا برای دوستی از دوستانم رخ داده و او خودش مطرح نکرده است، من به‌عنوان مطلع می‌توانم به مقامات قضائی اطلاع دهم؛ اما نباید فراموش کنم که پیگیری ماجرا بر عهده من نیست و در اختیار دستگاه قضائی است. رسیدگی به جرائم و تعیین مجازات و انجام آن بر عهده قوای عمومی است نه بر عهده افراد.»

فریده غیرت به اطرافیان قربانیان تجاوز توصیه کرده است که به محض اطلاع از وقوع چنین جرمی، قربانی را ترغیب به طرح شکایت کنیم تا هم بتواند حقوق خودش را بازیابی کند و هم از آزادانه‌گشتن یک متجاوز جلوگیری کند.

به گفته او اگر در این رابطه اهمالی صورت گیرد هم به ضرر قربانی و قربانیان احتمالی دیگر است پس باید "ترس را کنار بگذارد و از حمایت قانون استفاده کند."

در همین رابطه کاوه راد توصیه کرده که قربانیان تجاوز پس از حادثه سعی کنند شواهد را حفظ نمایند. او نوشته است: «قبل از معاینه کامل توسط پزشک قانونی، مدارک و شواهد تجاوز را از بین نبرید. حمام نروید و دندان‌های خود را مسواک نزنید. لباس‌های خود را با دقت کامل در بیاورید و در پلاستیک تمیز دربسته‌ای نگهداری کنید. تمام جزئیات به ویژه زمان‌ها، مکان وقوع و جزئیات صحنه تجاوز را یادداشت کنید.»

جنبش افشای آزار جنسی از سال ۲۰۱۷ به طور مشخص از آمریکا آغاز شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی تجربه خود را با هشتگ "من هم" افشا کردند. این جنبش به طور مشخص باعث شد اتهام‌های سنگینی به "هاروی واینستین" تهیه کننده مشهور آمریکایی وارد شود. این سینماگر دادگاهی و محکوم به ۲۵ سال حبس شد. اتهاماتی هم به چهره‌های دیگری در حوزه هنر به ویژه سینما وارد شد که برای آن‌ها هم گران تمام شد.

حالا شبیه همان جنبش در ایران به راه افتاده و نام‌های مشهوری هم در این رابطه مطرح شده و احتمالا مطرح خواهد شد، باید دید عاقبت این افشاگری‌ها چه می‌شود، آیا کار به پیگیری قضایی متهم شدگان کشیده می‌شود؟