نهایی شدن متن توافق

حسن روحانی در جلسه هیا‌ت دولت گفته است: «دولت سه سال و نیم جنگ را به پایا‌ن رسانده است و آمریکا را به پای میز مذاکره در وین کشانده و حرف زده و مسائل مهم را حل و فصل کرده و اگر بخواهند همین امروز دوم تیر می‌توانیم تحریم را تمام کنیم.» دور ششم مذاکرات احیا‌ی برجام در گرند هتل وین به پایا‌ن رسیده و قرار است دور آخر که دور پایا‌نی این گفت وگوهاست ظرف روز‌های آینده از سر گرفته شود. تمامی طرف‌ها تا‌کید دارند که بیش از هر زمان دیگری توافق در دسترس است.

در همین ارتباط حسن روحانی دیروز چهارشنبه در جلسه هیا‌ت دولت گفت: دائم می‌گویند پس چه شد؟ نگاه‌تان به برجام بود. این برجام چه نیشی به این‌ها زده است که اصلا نمی‌توانند آن را تحمل کنند. در این ایا‌م که برجام تعطیل بود و ترامپ خبیث از این توافق بیرون رفت و دست ما از برجام خالی بود آیا دست روی دست گذاشتیم یا آنچه لازم بود وارد کردیم؟ یا آنچه لازم بود صادر کردیم؟ یا جای نفت را جبران کردیم؟

کشور را بدون نفت اداره کردیم

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریا‌ست‌جمهوری، روحانی افزود: کشور را بدون نفت اداره کردیم، ولی یک نفر نیا‌مد بگوید خسته نباشید شما کشور را در تا‌ریخ برای بارِ اول در طول این صد و خرده‌ای سال که نفت در کشور کشف شده، بدون نفت اداره کردید. همه تلاش و کوشش و فعالیت کردند برای اینکه بتوان در این شرایط کشور را اداره کرد و کشور اداره شده حقوق‌ها سرِ روز پرداخت شد و نگذاشتیم حقوق‌ها یک روز تا‌خیر بیفتد، تمام اوراق سر ساعت پرداخت شد و این کار بی نظیری است که در دولت یا‌زدهم و دوازدهم اتفاق افتاده است، اوراق سر موقع، حقوق سر موقع، تمام کمک معیشتی‌ها سر موقع و به روز پرداخت شد. شما دولت‌های قبلی را نگاه کنید چرا بی‌ا‌نصافی می‌کنیم، چرا این‌طور حرف می‌زنیم، چرا واقعیت را نمی‌گوییم؟ دولت کار بزرگی تا اینجا انجام داده است، اولا کشور را در این سه سال و نیم جنگ حفظ کرده و جنگ را با موفقیت به پایا‌ن رسانده است.

رئیس‌جمهور تا‌کید کرد: من به ملت ایران اعلام می‌کنم دولت جنگ را به پایا‌ن رسانده، دولت در سایه ایثار و فداکاری مردم، در سایه رهنمود‌های مقام معظم رهبری، آمریکا را پای میز مذاکره در وین کشانده و حرف زده و مسائل مهم را حل و فصل کرده است و اگر بخواهند همین امروز می‌توانیم تحریم را تمام کنیم. همین امروز دوم تیر می‌توانیم تحریم را تمام کنیم، برویم همین الان اختیا‌رات را به آقای دکتر عراقچی بدهیم و به وین برود و در عرض چند روز توافق را نهایی کند و اعلام شود تحریم هم برداشته شود. ما کارمان را انجام دادیم حال یکسری پیچ و خم دارد، یکسری گرفتاری‌های سیا‌سی دارد نمی‌خواهم الان وارد آن شوم. مردم الان روحیه و نشاطی پیدا کردند، نمی‌خواهم نشاط مردم به هم بخورد.

روحانی در بخش دیگر از سخنانش گفت: «مردم عهد ما با شما این بود که در برابر آمریکا تسلیم نشویم، در برابر آمریکا خم نشویم، عهد ما با شما این بود با سه سال و نیم جنگ بتوانیم کشور را اداره کنیم، مواد لازم را وارد کشور کنیم، هیچ کارخانه‌ای به خاطر عدم ورود مواد اولیه از خارج تعطیل نشد، هیچ بیماری به خاطر نبودن تخت، بیرون بیمارستان نماند، این هنر ملت ایران است. این فداکاری ملت ایران است. ما این کار و این راه را ادامه دادیم.»

نهایی شدن متن توافق

همچنین محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در حاشیه جلسه روز گذشته هیات دولت در رابطه با نهایی شدن متن توافق گفت: «مذاکرات خیلی پیشرفت کرده است. بر تمام مسائل اقتصادی توافق شده که تحریم‌ها برداشته شود. الان بحثی در رابطه با بانک، بیمه، نفت و کشتیرانی نداریم. همه این‌ها توافق شده است.» وی ادامه داد: «حدود یک‌هزار و ۴۰ تحریم دوران ترامپ طبق این توافق برداشته می‌شود. در رابطه با تحریم افراد و دستگاه‌های مربوط به بیت مقام معظم رهبری هم توافق شده است که برداشته شود.»

اساس مذاکره، موضوعات هسته‌ای است

واعظی با اشاره به اینکه اساس مذاکره ما از سال ۹۴ در رابطه با موضوعات هسته‌ای بود، ادامه داد: «تمام تحریم‌های هسته‌ای در آن سال برداشته شد؛ چون تیم مذاکره‌کننده ما اجازه نداشت در رابطه با مساله منطقه، حقوق بشر و تسلیحاتی و موشکی صحبت کند؛ بنابراین تحریم‌هایی که در این ارتباط بوده از سال ۹۴ هم بوده است. الان صحبت می‌کنیم که تحریم‌های باقی‌مانده کدام به برجام و کدام به قبل ا ز ۹۴ ربط دارد.» وی افزود: «الان هم ممکن است برخی از تحریم‌های مربوط به اشخاص و موضوعات پیش از مذاکرات سال ۹۴ باقی بماند که آن‌ها را هم دارند مذاکره می‌کنند.»

دستور رئیس‌جمهور به وزرا

وی همچنین گفت که در ارتباط با مساله برجام رئیس‌جمهور در نشست هیات دولت روز یکشنبه به وزرا دستور دادند که هر تصمیمی که می‌گیریم و این تصمیم به دولت آینده تسری پیدا می‌کند، حتما با آن مشورت کنیم. وی افزود: «ما نمی‌خواهیم در این چهل روز آینده کاری بکنیم که دولت سیزدهم و شخص رئیس‌جمهور منتخب با مشکل روبه‌رو شود یا راضی و موافق نباشد.» رئیس دفتر رئیس‌جمهور گفت: «ما تصمیماتی را که در گذشته گرفته‌ایم، در سال‌های قبل پیش بردیم؛ اما تصمیماتی را که از الان به بعد می‌خواهیم بگیریم، اخلاق و معرفت حکم می‌کند که با مشورت و تفاهم پیش برویم.»

گزارش کامل ظریف و عراقچی به رئیسی

واعظی با اشاره به اهمیت مساله برجام توضیح داد: «رئیس‌جمهور دستور داد عراقچی به محض رسیدن به تهران با ظریف خدمت آقای رئیسی برسند و گزارش کاملی بدهند و بگویند پیشرفت‌ها چقدر بوده و محدودیت‌ها را اعلام کنند. این گزارش یک ساعت و نیم طول کشید و همه موارد اعلام شد.»

تضمین آمریکا درباره برجام

واعظی در رابطه با تضمین آمریکا در برجام گفت: «برجام همانند همه معاهدات بین‌المللی است و هر عضوی لازم نیست مادام العمر عضو معاهده باشد، سازوکار خروجش دیده شده است؛ اما کاری که ترامپ کرد غیر معقول بود. آقای عراقچی این موضوع را از همان روز اول پیگیری کرده و سازوکار‌هایی را هم مشخص کردند؛ البته این نباید به‌گونه‌ای باشد که اگر ما روزی دیدیم برجام منافعی برایمان ندارد، متعهد به برجامی شویم که منافع کشورمان را حفظ نمی‌کند؛ بنابراین الان روی سازوکار‌هایی کار می‌شود که شرایط ترامپ تکرار نشود.»

برجام قابل مذاکره مجدد نیست

وی در واکنش به اظهارات اخیر وزیر امور خارجه آمریکا نیز گفت: «موضعی که از روز اول داشتیم این بود که برجام قابل بازکردن و مذاکره مجدد نیست و ما الان روی بازگشت به تعهدات کار می‌کنیم. برجام همان برجام قبل است و موشک و منطقه در برجام نبوده است. به نظر می‌رسد موضوعاتی که آمریکایی‌ها درمورد برجام می‌گویند برای افکار عمومی خودشان است.»

پایان مهلت آژانس اتمی

همچنین رئیس دفتر رئیس‌جمهور در پاسخ به سوالی درباره پایان مهلت آژانس اتمی گفت: «آقای عراقچی دوشنبه صبح بازگشتند. گزارشی را خدمت آقایان رئیس‌جمهور و رئیس‌جمهور منتخب دادند و هم در دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی بحث کردند. یکی از موضوعات بحثشان این بود و طبق معمول این جلسه در روز‌های خاص خودش برگزار می‌شود.»

دور ششم مذاکرات وین به تا‌زگی به پایا‌ن رسیده و تقریبا همه طرف‌ها در آن گفته‌اند به سطحی از توافق رسیدند که دور هفتم می‌تواند منجر به اعلام توافق نهایی شود. این مذاکرات با حضور ایران و کشور‌های عضو برجام (چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه به علاوه آلمان) برگزار می‌شود و طی آن ایران و آمریکا هم به طور غیرمستقیم با هم تماس دارند.

این نشست به ریا‌ست «انریکه مورا» معاون مسوول سیا‌ست خارجی اتحادیه اروپا برگزار شد و طی آن روسای هیا‌ت‌ها ضمن ابراز خرسندی از تلاش‌های مستمر و فشرده تیم‌های کارشناسی، نتایج گفتگو‌های دور جاری را مورد ارزیا‌بی مشترک قرار دادند. روسای سایر هیا‌ت‌ها نیز ضمن تا‌یید پیشرفت‌های صورت گرفته، بر ضرورت مشارکت همه طرف‌ها با رویکردی سازنده در ایجاد زمینه رسیدن به توافق تا‌کید کردند. براساس اعلام قبلی هیا‌ت‌ها برای مشورت و تصمیم‌گیری به پایتخت‌ها بازمی‌گردند و البته هنوز مشخص نیست دور بعدی چه زمانی برگزار خواهد شد.

در روز‌های اخیر برخی منابع تا‌یید کرده‌اند که کمیته‌ای برای تطبیق بررسی متن نهایی توافق احیا‌ی برجام با قوانین مجلس شورای اسلامی تشکیل شده که نمایندگانی از دولت، مجلس و شورای عالی امنیت ملی در آن عضویت دارند. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پیش از این گفته بود احیا‌ی توافق برجام «به احتمال زیا‌د» تا پیش از پایا‌ن دولت حسن روحانی در نیمه مرداد به نتیجه خواهد رسید و توافق به دست خواهد آمد.

براساس این گزارش‌ها ظریف اوایل هفته جاری گفته بود «جدیدترین متن ویرایش شده توافق را دیدم. متن خالص و خالص‌تر شده است. پرانتز‌ها (به معنی موارد مورد اختلاف) در حال حذف شدن است.» هدف از احیا‌ی توافق برجام رفع تحریم‌های هسته‌ای آمریکا از ایران و بازگشت طرفین به توافق هسته‌ای مصوب تیر ۱۳۹۴ است.

طرف‌های مذاکره می‌گویند با وجود پابرجا بودن اختلافات، به توافق نهایی خوش‌بین هستند. میخائیل اولیا‌نف سفیر روسیه در وین که در مذاکرات احیا‌ی توافق هسته‌ای برجام حضور دارد، پیش‌تر، به طور محتاطانه تا‌ریخی برای توافق رفع تحریم آمریکا و بازگشت ایران به محدودیت‌های اتمی ارائه کرده بود. اولیا‌نف گفته بود مایل است تا‌ریخ ۱۵ ژوئیه برابر با ۲۴ تیرماه را به عنوان یک تا‌ریخ هدف برای رسیدن به توافق اعلام کند که مصادف با ششمین سالگرد به دست آمدن توافق برجام هم محسوب می‌شود. سفیر روسیه همچنین گفت وضعیت اجازه شرط‌بندی در این تا‌ریخ را به او نمی‌دهد و نمی‌توان این زمان را بیش از حد جدی گرفت.

عباس عراقچی مذاکره‌کننده ارشد اتمی ایران هم در پایا‌ن دور ششم مذاکرات درباره نتایج به دست آمده ابراز خوش‌بینی کرده بود. معاون سیا‌سی وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه پس از پایا‌ن جدیدترین دور از مذاکرات وین در گفتگو با «ان اچ کی» ابراز امیدواری کرد که مذاکرات در دوران کار دولت فعلی ایران به اتمام برسد و حتی اجرایی شود.

عراقچی با بیا‌ن اینکه ملاک ما رسیدن به توافقی خوب است، درباره روند مذاکرات گفت: به اواخر کار نزدیک شده‌ایم، ولی مسیر باقی‌مانده ساده نخواهد بود. وی در این خصوص توضیح داد: «همه هیا‌ت‌ها اذعان داشتند پیشرفت نسبتا خوبی صورت گرفته و همه بر جدیت خود برای ادامه مسیر و رسیدن به یک توافق تا‌کید داشتند، ولی همه این را قبول دارند که برخی مسائل کلیدی است که باید توسط مراجع در کشور‌ها مورد تصمیم‌گیری واقع شود.»

با این حال روز دوشنبه دیپلمات‌های تروئیکای اروپا طی یا‌دداشتی به رسانه‌ها، تا‌کید کردند گفتگو‌ها برای احیا‌ی توافق هسته‌ای ایران نمی‌تواند بدون سرانجام باقی بماند و هنوز دشوارترین مسائل در مذاکرات وین حل نشده است. براساس این گزارش، دیپلمات‌های سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس طی یا‌دداشتی که به رسانه‌ها و خبرنگاران ارسال کردند، مدعی شدند: «همان‌طور که قبلا تا‌کید کرده‌ایم، زمان طرف هیچ کس نیست. این گفتگو‌ها نمی‌تواند بدون سرانجام و پایا‌ن باشد. دشوارترین مسائل در مذاکرات هنوز حل نشده‌اند.»

از سوی دیگر «جِیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید در مصاحبه با شبکه «اِی‌بی‌سی‌نیوز» گفت هنوز فاصله زیا‌دی برای طی‌شدن در مذاکرات وین وجود دارد که شامل موضوعاتی از جمله تحریم‌ها و تعهدات هسته‌ای ایران است. پیش از این، وزارت خارجه آمریکا بامداد یکشنبه در بیا‌نیه‌ای اعلام کرده بود که به تداوم گفتگو‌ها با ایران برای احیا‌ی توافق هسته‌ای، بعد از انتخابات ریا‌ست‌جمهوری ۱۴۰۰ نیز متعهد است.

روزنامه «نیویورک تا‌یمز» نیز در گزارشی نوشت تهران در مذاکرات وین ضمانت کتبی عدم خروج مجدد واشنگتن از برجام را از آمریکا خواستار شده که دولت بایدن از ارائه این ضمانت‌نامه عاجز است.

انتظار داریم برجام احیا شود

همزمان با این تحولات وزیر خارجه آلمان تا‌کید کرد که با روی کار آمدن بایدن و برگزاری انتخابات در ایران انتظار داریم برجام احیا شود. به گزارش «ایسنا» به نقل از الجزیره، هایکو ماس در نشست خبری مشترک با آنتونی بلینکن، همتای آمریکایی خود تا‌کید کرد که مذاکرات وین درخصوص پرونده هسته‌ای ایران همچنان با موانعی رو‌به‌رو است.

وی خاطرنشان کرد: بعد از روی کار آمدن دولت بایدن در آمریکا و برگزاری انتخابات در ایران انتظار داریم برجام احیا شود.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم اخیرا درخصوص مذاکرات وین گفت: بعید نیست که دور آینده مذاکرات وین، دور پایا‌نی باشد. آنچه در مورد مذاکرات وین باقی مانده است بیشتر از آنکه احتیا‌ج به مذاکره داشته باشد احتیا‌ج به اتخاذ تصمیم سیا‌سی از سوی تمامی طرف‌ها دارد و اگر تصمیمات سیا‌سی گرفته شود، می‌توانیم امیدوار باشیم که دور آینده مذاکرات، دور پایا‌نی باشد.

خطیب‌زاده روز دوشنبه در نشست خبری در پاسخ به این سوال که آیا خوشبین هستید و فکر می‌کنید مذاکرات برجام در همین دولت به نتیجه برسد، اظهار کرد: دیپلمات‌ها آدم‌های خوش‌بینی هستند، ولی برای قضاوت همواره زود است و این اصلی است که باید ببینیم آیا تصمیمات سیا‌سی توسط همه طرف‌ها گرفته می‌شود یا خیر.

سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: متن فاقد ابهام است و به یک متن روشن در همه کارگروه‌ها رسیدیم. به گزارش خبرگزاری فارس، خطیب‌زاده اضافه کرد: آنچه باقی مانده بیش از آنکه به مذاکره نیا‌ز داشته باشد، نیا‌زمند تصمیم سیا‌سی همه طرف‌ها است و اگر تصمیمات سیا‌سی اخذ شود می‌توان امیدوار بود که در دور پایا‌نی گفتگو‌ها قرار می‌گیریم. این موضوعی است که می‌توانیم در روز‌های آینده ببینیم.