آیا اتحاد هند و پاکستان امکان پذیر است؟

فرارو- تایلر کاون استاد اقتصاد در دانشگاه جورج میسن است. او در ستون اقتصادی برای نشریات معتبری، چون نیویورک تایمز، فوربز، نیوزویک و وال استریت ژورنال می‌نویسد. هم چنین، کاون مدیر کل مرکز مرکیتس جرج میسن، یک مرکز تحقیقاتی دانشگاهی با متمرکز بر اقتصاد بازار است. در فوریه ۲۰۱۱ میلادی در جریان ارزیابی‌ای صورت گرفته از سوی نشریه "اکونومیست" از کاون به عنوان یکی از تاثیر گذارترین اقتصاددانان دهه گذشته و در زمره ۳۶ نامزد برتر در این زمینه یاد شد. در همان سال نشریه "فارین پالسی" در میان ۱۰۰ متفکر برتر جهانی نام او را در جایگاه هفتاد و دوم قرار داد.

به گزارش فرارو به نقل از بلومبرگ، وضعیت موجود بین هند و پاکستان موقتی است. جهان باید به فکر آینده‌ای باشد که در آن دو کشور اساسا روابط متفاوتی با یکدیگر داشته باشند. البته تصور اتحاد مجدد کامل دشوار است. با این وجود، گزینه‌های احتمالی زیادی وجود دارند که در سطحی پایین‌تر از آن قرار دارند: یک کنفدراسیون سست، یک ساختار تجاری مانند نفتا، یک اتحاد نظامی، حتی یک پیکربندی مجدد منطقه‌ای گسترده‌تر که بر اساس آن هر کشور بخشی از قلمرو خود را از دست می‌دهد، اما بخش‌های باقی مانده به یکدیگر نزدیک‌تر می‌شوند.

من درباره این ایده و ایده‌های مرتبط با بسیاری از هندی‌ها و پاکستانی‌های آگاه بحث کرده‌ام و پاسخ بسیار غیرمنتظره بوده است. آنان پاسخ‌های متعدد و معتبری را ارائه می‌دهند. آنان می‌گویند که تنش‌های مذهبی در هند رو به افزایش است. بسیاری از هندی‌ها به ویژه در بخش‌های جنوبی هند هیچ ارتباط تاریخی خاصی با پاکستان احساس نمی‌کنند. دو کشور حتی نمی‌توانند مناقشه جامو و کشمیر را حل کنند. پاکستان به شکل فزاینده‌ای به چین نزدیک شده است. حزب حاکم هند در شرایط موجود خوب عمل کرده است. تجارت و سفر بین دو کشور محدودتر می‌شود. مرز میان دو کشور یکی از نظامی‌ترین مرز‌های جهان است.

همان طوری که گفتم تمام نکات معتبر هستند. وضعیت درباره بحث‌ها و استدلال طرفین مقابل چگونه است؟ بحث‌ها عموما طولانی مدت هستند.

نخست آن که تغییرات عمده در مرز‌ها چه از طریق تسخیر، جدایی یا اتحاد یک هنجار تاریخی است. از این نظر، دوران پسااستعماری یک ناهنجاری محسوب می‌شود. یک دیدگاه آن است که دوران ثبات نسبی ادامه خواهد یافت. رویکرد دیگر آن است که وضعیت موقتی خواهد بود و تغییر مکرر مرز‌ها بار دیگر متداول خواهد شد درست همان طور که مرز بین روسیه و اوکراین دوباره مورد مناقشه قرار گرفته است.

اگر دیدگاه دوم درست باشد هند و پاکستان به سختی کشور‌هایی با قدمت طولانی و مشخص هستند که نامزد طبیعی برای ماندن در وضعیتی دقیقا همان طور که امروز هستند باشند. هم مرز‌ها و هم ترتیبات سیاسی آن دو کشور می‌تواند به سرعت تغییر کند.

نکته دوم آن که جوامع خارج از کشور هندی و پاکستانی با حضور چشمگیر در آمریکای شمالی، اروپا و کشور‌های خلیج فارس در حال رشد هستند. این جوامع روابط هند و پاکستان را به روش خود پردازش می‌کنند و بسیاری از آنان از پیشینه‌هایی می‌آیند که هندی‌ها و پاکستانی‌ها در آن دوستان خوبی هستند و به طور کلی روابط خوبی با یکدیگر دارند. این امکان وجود دارد که این جوامع در هند و پاکستان نفوذ بیش تری پیدا کنند همان طور که تمایل آنان به ترویج هماهنگی بیشتر خواهد بود.

عامل سوم دوام دولت - ملت پاکستان است. این کشور که در سال ۱۹۴۷ تاسیس شد اخیرا برای بیست و سومین کمک مالی خود از صندوق بین المللی پول درخواست ارائه داده و در آستانه یک بحران مالی دیگر قرار گرفته است. کسری حساب جاری پاکستان در حال افزایش و میزان ارز آن کشور در حال کاهش است. در چه نقطه‌ای منصفانه است که بگوییم ترتیبات فعلی در پاکستان به سادگی کار نمی‌کنند؟ تولید ناخالص داخلی سرانه هند هم چنان از پاکستان دور می‌شود.

در هر دنیای عاقل، هند و پاکستان باید شرکای اقتصادی بسیار نزدیک باشند. با این وجود، تجارت دوجانبه فعلی دو کشور تنها ۵۱۴ میلیون دلار است و سفر بین دو کشور آسان نیست.

در نهایت آن که دست کم برخی از بخش‌های پاکستان به طور قابل توجهی شبیه برخی از مناطق هند هستند به ویژه ایالتی که من این مطلب را از آنجا می‌نویسم: پنجاب، که با تقسیم بندی تقسیم شد و نسخه‌ای از آن در هر دو کشور وجود دارد. این دو پنجاب از نظر مذهب، آشپزی، فرهنگ، تاریخ دارای اشتراکات بسیاری هستند و به طور کلی حال و هوای مشابهی دارند.

چند بار در تاریخ چنین مکان‌های مشابهی دوباره کنار هم قرار گرفته‌اند؟ در دهه ۱۹۷۰ میلادی اتحاد مجدد ایرلند کاملا غیرممکن به نظر می‌رسید. با این وجود، امروز شاخه سیاسی سابق ارتش آزادیبخش ایرلند در انتخاباتی سراسری در ایرلند شمالی پیروز شده و موضوع اتحاد مجدد به طور فعال مورد بحث قرار گرفته و حتی ممکن است در چند دهه آینده رخ دهد.

ژئوپولیتیک جنوب آسیا متفاوت است، اما هم چنان می‌تواند منجر به روابط نزدیک‌تر هند و پاکستان شود. چین می‌تواند هر دو کشور را تهدید کند و آن دو را به سمت یک رابطه همراه با همکاری سوق دهد و یا آن که پاکستان و هند می‌توانند خودمختاری بسیار بیش تری را به واحد‌های سیاسی تشکیل دهنده خود واگذار کنند و آن واحد‌ها می‌توانند روابط همکاری جدیدی را ایجاد کنند.

لزومی ندارد که این سناریو‌ها به طور کامل قابل قبول به نظر برسند که، اما ارزش آن را دارد که هر چند وقت یک بار برای غلبه بر تعصبات اخیر فرصت‌هایی را در نظر بگیرید و بر این دیدگاه غلبه کنید که وضع کنونی به همان شکلی است که باید باشد. هنگامی که متوجه شدید که آینده از بسیاری جهات می‌تواند جدایی اساسی از زمان حال باشد احتمالات درباره روابط هند و پاکستان بسیار متفاوت به نظر خواهند رسید.