تئاتر در دوران طالبان؛ حذف زنان و سانسور

 منصور رحمانی، رئیس اداره تئاتر طالبان، می‌گوید که نمایشنامه‌ها پس از بررسی سوژه مجوز اجرا دریافت می‌کنند و بیشتر سوژه‌ها رویکرد مذهبی – دینی دارد.

به گزارش ایندیپندنت؛ منصور رحمانی در این مصاحبه تاکید کرد که سوژه‌های نمایشی باید برای «اصلاح جامعه» کارساز باشد.

رئیس اداره تئاتر طالبان ادعا کرد که پیش از روی کار آمدن حکومت طالبان، هنرمندان تئاتر زیرمجموعه وزارت اطلاعات و فرهنگ در استان‌ها فعالیت نمی‌کردند: «بعد از جنگ‌های داخلی و تعرض کشور‌ها به افغانستان، همین روند [فعالیت گروه‌های تئاتری در استان‌ها]ختم شد و تئاتر‌ها لغو شد و فعالیت نداشتند. ما حتی اگر نتوانیم تئاتر را در ۳۴ استان فعال کنیم، می‌کوشیم که در هشت ناحیه آن را فعال کنیم.»

این در حالی است که در دوران حکومت پیشین، بخش تئاتر اداره‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ در شماری از استان‌ها فعال بود.

رئیس اداره تئاتر طالبان با انتقاد از فعالیت نداشتن هنرمندان پشتوزبان در زمینه تئاتر، گفت که باید «زمینه برای فعالیت هنرمندان بیشتری، اما پشتوزبان، فراهم شود».

او افزود: «وضعیت تئاتر خوب است و به کار خود ادامه می‌دهیم، اما تشکل ما کم است و هنرمندان تئاتری پشتوزبان نداریم.»

بیشتر مقام‌های طالبان و جنگجویان این گروه پشتو‌زبان‌اند و در پی سرنگونی حکومت پیشین افغانستان در ۱۵ اوت ۲۰۲۱، این گروه کوشیده است که زبان پشتو در اداره‌های دولتی و رسانه‌های تحت کنترل آنان نقش بیشتری داشته باشد.

طالبان چند برنامه شعرخوانی را به زبان پشتو برگزار و از طریق تلویزیون ملی افغانستان پخش کردند.

بیشتر نامه‌های اداری که بین مسئولان طالبان رد‌و‌بدل می‌شود، به زبان پشتو است.

در جریان مصاحبه رئیس اداره تئاتر طالبان، بخش‌هخایی نیز از نمایشی پخش می‌شود که در آن، بازیگران مرد تمام نقش‌ها را بازی می‌کنند و این نتیجه و بازتاب نگرش طالبانی است که در مسیر حذف کامل زنان از اجتماع گام برمی‌دارد.

طالبان در نخستین ماه تسلط خود بر افغانستان، فعالیت هنرمندان زن را در تئاتر ممنوع اعلام کردند و این باعث شد که معدود زنان شاغل در فعالیت‌های تئاتری، خانه‌نشین شوند و زندگی آنان از نظر معیشیتی و مالی نیز دشوارتر شود.

شماری از زنان فعال در زمینه تئاتر، در رسانه‌های خصوصی و برخی از کانال‌های یوتیوبی کار می‌کردند و «شغل دوم» آنان محسوب می‌شد، اما طالبان این فرصت کاری را از آنان گرفتند.

در نظام جمهوریت که از حمایت کشور‌های غربی برخوردار بود، حضور زنان در سینما و تئاتر نیز افزایش یافته بود، اما برگشت طالبان به قدرت پس از دو دهه جنگ، باعث شد که دستاورد زنان در این زمینه‌ها نیز نابود شود.

حدود یک سال و نیم از حکومت طالبان در افغانستان می‌گذرد و در این مدت بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر از ترس طالبان کشور را ترک کردند. مهاجرت این قشر همچنان ادامه دارد و بسیاری از آن‌ها که هنوز در افغانستان مانده‌اند، برای مهاجرت و پناهندگی به کشور‌های دیگر تلاش می‌کنند.

یکی از هنرمندان تئاتر در افغانستان، با شرط افشا نشدن هویتش گفت که فشار طالبان بر هنرمندان زیاد است و آن‌ها در زمینه انتخاب سوژه در نمایشنامه‌ها با محدودیت‌های شدیدی مواجه‌اند.

او گفت که برای در امان ماندن از بازداشت و شکنجه، گزینه دیگری جز پذیرفتن درخواست طالبان ندارند: «ما در اجرای تئاتر حق استفاده از موسیقی نداریم، چون طالبان موسیقی را منع کرده‌اند. بسیاری از هنرمندان افغانستان کشور را ترک کردند و من هم می‌کوشم افغانستان را ترک کنم. طالبان سانسور شدیدی به فعالیت هنرمندان تحمیل می‌کنند.»