برنده دوئل بورس با بازار‌های رقیب

ایمان رئیسی، کارشناس بازارسرمایه در دنیای اقتصاد نوشت: بازدهی ۵/ ۲۶درصدی شاخص کل بورس از ابتدای سال به ابتکار نماد‌های بزرگ وکوچک سهامی، طیف وسیعی از فعالان اقتصادی را به خود جذب کرده؛ این در حالی است که بازار سهام در سال ۱۴۰۱ یکی از مایوس‌کننده‌ترین عملکرد‌ها را در مقایسه با رقبای خود به ثبت رساند. مسیر جدید بورس که از اواخر ۱۴۰۱ استارت آن زده شد سمت‌و‌سوی جدید به ورود پول از باند حقیقی‌ها به سمت این بازار داده است، به گونه‌ای که می‌توان گفت بورس تهران مجددا به عنوان یکی از بازار‌های قدرتمند به ریل تعادلی و متعارف بازگشته است.

در چنین فضایی طرح سه پرسش مهم به نظر می‌رسد: عوامل شکل‌دهنده به عبور بورس از بحران ریزشی در طول ۳۱ماه گذشته چه بوده است؟ بازگشت پایدار به نقطه تعادلی تحت تاثیر چه متغیر‌هایی انجام‌پذیر است؟ رفتار بازار‌های رقیب به‌ویژه بازار ارز و سکه چه آثار و نتایجی در روند بازار سهام و رقابت سرمایه‌گذاران خواهد داشت؟

محتملا برای پاسخ دادن به پرسش نخست باید مبنا را بر چند متغیر اثرگذار نسبت داد. مسیر حرکتی قیمت‌های جهانی و نرخ دلار به عنوان دو متغیر مهم و حساس بر دادوستد‌های سهامی حاکی از آن است که افزایش قیمت در بازار‌های جهانی و ارز آزاد یکی از مولفه‌های جدی و پذیرفته‌شده از سوی سرمایه‌گذاران است. این موضوع از آن حیث حائز اهمیت است که توانسته بر بلاتکلیفی‌های سرمایه‌گذاران چیره شود. از سوی دیگر انتشار گزارش عملکرد شرکت‌ها توانسته موج جدیدی از امیدواری نسبت به بازار سهام به راه بیندازد. عملکرد مثبت شاخص‌ساز‌ها که معمولا سرمایه‌های حقوقی را در خود جای می‌دهند نیز از آن دسته عواملی است که به ورود پول حقیقی سرعت بخشیده است.

با توجه به اینکه سیاستگذار اقتصادی وعده‌هایی مبنی بر کنترل نرخ تورم همسو با مدیریت قیمت دلار داده است، به نظر می‌رسد رفتار محتاطانه سیاستگذار در عرضه سهام بزرگ به دلیل ورود پول از بازار‌های موازی به بورس نقش مهمی در روند صعودی اخیر بورس ایفا کرده است. تجربه نشان می‌دهد هرگاه سهام بزرگ و شاخص‌ساز وارد فاز اصلاحی شده‌اند و متاثر از دخالت دولت در سراشیبی سقوط قرار گرفته اند، سهامداران هراس بیشتری در مورد عقبگرد نماگر‌ها احساس کرده‌اند. این مهم معمولا خروج سهامداران و طولانی شدن صفوف فروش را رقم زده است. به این ترتیب تا زمانی که سهامداران در مورد عرضه سهام بزرگ تردید نداشته باشند می‌توان به روند صعودی بورس امیدوار بود. اگرچه این اقدام نقش مهمی در استراتژی سهامداران دارد، اما باید دید سهام بزرگ تا چه زمانی از سوی حقوقی‌ها در این مدار باقی خواهند ماند.

اما درمورد آنچه روند پایدار بورس را به اوج می‌رساند نیز مباحث مختلفی وجود دارد. حرکت نرخ حواله دلار در مرکز مبادله به سمت ارز آزاد بدون شک وضعیت جدیدی در بازار سهام رقم خواهد زد. با توجه به چشم‌انداز تورمی حاکم بر اقتصاد کشور، این تحول بزرگ (افزایش نرخ حواله دلار در مرکز مبادله) چندان دور از ذهن نخواهد بود که شکل‌گیری تقاضای موثر سهامی را رقم خواهد زد. ظاهرا این همه ماجرا نیست و موضوع احیا و کمای برجام نیز همچنان به عنوان متغیر کلیدی بر بازار‌های دارایی ارزیابی می‌شود. با وجود برخی تلاش‌ها برای مدیریت بحران و تنش‌های برجامی، اما خبری در مورد پیشرفت مذاکرات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر نشده است. با عنایت به اینکه در حال حاضر غرب برنامه‌ای برای مصالحه جدی، مدیریت یا کاهش تنش با تهران ندارد امکان تغییر در مسیر بازار ارز به سناریویی محتمل مبدل شده است.

اخبار سیاسی معمولا شوک آنی به بازار‌های سرمایه‌گذاری وارد می‌کنند. هر گونه حواشی درمورد برجام سمت‌وسوی بازار‌ها را با تغییرات جدی مواجه خواهد کرد. برای پاسخگویی به سوال سوم نیز باید عوامل مختلفی را مدنظر قرار داد. مسائل سیاسی و رفتار سیاستگذار اثرات پررنگی در جبهه‌گیری بازار‌ها از خود بر جای می‌گذارند. از این‌رو هر نوع رویداد در این سو واکنش متقابل را به دنبال خواهد داشت. در شرایط کنونی بازار سرمایه، اغلب سرمایه‌گذارانی که به قصد نوسان گرفتن وارد این بازار نشده‌اند عایدی بیشتری از بورس به دست آوردند. برخی از سهام و صندوق‌ها در ۳ماه گذشته نزدیک به ۷۰درصد بازدهی را به ثبت رساندند؛ وضعیتی که سردرگمی و ناکامی سهامداران کوتاه‌مدت را رقم زده است. به نظر می‌رسد در هفته‌های آینده بازار سهام تحت‌تاثیر عوامل فوق تغییراتی را به خود ببیند؛ اما آنچه مبرهن است این است که بورس از مسیری که در پیش گرفته است باز نخواهد ماند. اگرچه در این میان ممکن است تا حدودی از روند شارپی نماگر‌ها کاسته شود، اما این به معنای بازگشت به عقب و نوسان در مسیر کاهشی شدید نخواهد بود.