اگرچه با گذر از محله‌های قدیمی و کوچه باغ‌های تودرتو، خاطرات سرشار دنیای کودکی برای مدتی آرامش بخش است، اما ابنیه غیراستاندارد و بافت‌های فرسوده این محله‌ها تهدیدی جدی برای ساکنانش محسوب می‌شود.
به گزارش مهر، وجود حجم قابل توجهی بافت فرسوده در قم مانع بزرگی در مسیر تحقق روش های مدرن مدیریت شهری در شهرسازی و معماری محسوب می‌شود.
این مناطق علاوه بر اینکه از نظر برخورداری از زیرساخت‌ها و خدمات مناسب شهری دچار کمبودهای جدی هستند، اکنون به مناطق ناامنی تبدیل شده‌اند که در صورت بروز حوادث طبیعی به شدت در معرض خطر قرار دارند.
مصالح به کار رفته در این بافت‌ها از انواع خشتی، آجر و چوب و یا آجر و آهن بدون رعایت اتصالات افقی و عمودی و فاقد استانداردهای ساخت و ساز است که از ساختار نامنظمی برخوردارند و بدون طرح قبلی ایجاد شده‌اند به طوری که بیشتر معابر آن بن بست یا با عرض کم است.
در راستای مدیریت و تهیه طرح‌های شهرسازی، معماری، نقشه‌های تفکیکی، آماده سازی، اقدامات اجرایی و احداث ساختمان‌های لازم در بافت‌های قدیمی و فرسوده شهری به ویژه اطراف حرم مطهر حضرت معصومه(س) و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی، شرکت عمران معصومیه با سرمایه گذاری نقدی دو میلیارد ریال تاسیس شده است.
از آنجایی که این شرکت متولی اصلی مدیریت و نوسازی بافت‌های فرسوده است، با مهندس محسن منتظران مدیرعامل این شرکت درباره بافت‌های فرسوده به گفتگو نشسته‌ایم:
چند هکتار بافت فرسوده و سکونتگاه غیررسمی در قم وجود دارد؟
شهر قم دارای بافت فرسوده مصوب به وسعت هزار و 74 هکتار با جمعیتی بالغ بر 400 هزار نفر بوده و محدوده سکونتگاه‌های غیررسمی نیز با وسعت 240 هکتار با جمعیتی بالغ بر 80 هزار نفر است.
بیشتر بافت‌های فرسوده در کدامیک از مناطق شهری واقع شده‌اند؟
بافت‌های فرسوده مصوب در مناطق 1، 3 و 6 قرار دارند و چنانچه محدوده جدید به تصویب برسد، منطقه 2 هم به این مناطق افزوده می‌شود.
در محدوده جدید چند هکتار بافت فرسوده به حجم مصوب قبلی اضافه می‌شود؟
در طرح جدید مساحت بافت فرسوده قم از هزار و 74 هکتار به حدود هزار و 800 هکتار افزوده خواهد شد.
در شهرهای تابعه قم هم بافت‌های فرسوده وجود دارد؟
بله. در شهر جعفریه 124.1 هکتار، در شهر کهک 902 هکتار، در شهر قنوات 89.4 هکتار و در شهر دستجرد 40.9 هکتار بافت فرسوده مصوب وجود دارد که ساکنان این مناطق هم باید هر چه سریع تر برای نوسازی و بازسازی واحدهای مسکونی خود اقدام کنند، چون بسیاری از بافت‌های مسکونی شهرهای تابعه از مصالح خشتی درست شده‌اند و مقاومت آنها در برابر زلزله یا حوادث طبیعی دیگر زیاد نیست.
در حال حاضر عمده‌ترین چالش‌های پیش روی شما برای نوسازی بافت فرسوده چیست؟
بی‌اطلاعی مردم از بسته‌های حمایتی و ناآشنا بودن مدیران شهری در راستای نوسازی بافت‌های فرسوده استان از جمله این مشکلات است.
ضمن اینکه ساکنان این مناطق توان بازپرداخت تسهیلات اعطایی را ندارند. همچنین عدم توجیه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری در بافت فرسوده، وجود زمین‌های خالی در اطراف بافت و اختلاف قیمت اندک آن زمین‌ها با املاک داخل شهر از دیگر چالش‌هاست. در واقع ساکنان بافت فرسوده مظلوم واقع شده‌اند.
چرا مظلوم؟
به این دلیل گفتم چون ساکنان بافت های فرسوده از امنیت اجتماعی، رفاه عمومی، فضای سبز شهری و سایر امکانات شهری برخوردار نیستند.
ضمن اینکه بیشتر ساختمان‌هایی که در این مناطق واقع هستند فاقد استحکام و مقاومت بوده و در برابر خطرات طبیعی به جد آسیب پذیرند.
با این آسیب‌هایی که اشاره کردید، شرکت عمران معصومیه برای تشویق مردم به بازسازی بافت فرسوده چه اقدامی انجام داده است؟
این شرکت برای بازسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده تبلیغات وسیعی از طریق ارسال پیامک، برگزاری دوره های آموزشی ساکنان در مساجد، نصب بنر در سطح شهر، انتشار بروشور و برگزاری مسابقه عکاسی انجام داده است.
علاوه بر این تعدادی از کارکنان شرکت با لباس مخصوص و آرم‌دار به صورت چهره به چهره با ساکنان بافت‌های فرسوده در ارتباط هستند.
تاکنون این تبلیغات تاثیری داشته است؟
بله. از زمانی که شرکت عمران معصومیه اطلاع رسانی وسیعی در سطح شهر انجام داده است، استقبال مردم برای دریافت تسهیلات و بازسازی بافت‌های فرسوده بسیار زیاد شده است.
ما هم امیدواریم اهالی این مناطق به اهمیت نوسازی واحدها و خطرات جدی زندگی در این مناطق پی ببرند و هر چه زودتر برای نوسازی واحدهای مسکونی خود اقدام کنند تا خدای ناکرده شاهد حوادث ناگوار نباشیم.
نوسازی بافت‌های فرسوده چه مزایایی برای مالکان و ساکنان این بافت‌ها دارد؟
با اجرای طرح نوسازی در این مناطق علاوه بر بالارفتن ارزش مادی ملک، مزایای دیگری مانند مقاوم سازی و بالارفتن ایمنی منازل، بهبود دسترسی به مناطق شهری و عبور و مرور بهتر، افزایش فضای سبز، بهبود امنیت اجتماعی و در مجموع افزایش رفاه عمومی به وجود می‌آید.
افرادی که در این بافت‌ها زندگی می‌کنند از اقشار کم درآمد جامعه هستند، چه تسهیلاتی برای ترغیب آنها به نوسازی بافت‌ها در نظر گرفته شد؟
برای سهولت ساخت و ساز در این محدوده بسته‌های حمایتی در نظر گرفته شد. مثل اعمال 100 درصد تخفیف برای صدور پروانه در حد تراکم برای واحدهای مسکونی، تسهیلات 200 میلیون ریالی برای ساخت سنتی و غیرصنعتی و تسهیلات 250 میلیون ریالی برای ساخت واحدهای صنعتی در نظر گرفته شد.
همان گونه که می‌دانید ابنیه مسکونی واقع در این گونه بافت‌ها عمدتا ریز دانه هستند. آیا برای تجمیع این واحدها تسهیلاتی در نظر گرفته شد؟
بله. دولت برای تشویق مردم به تجمیع پلاک‌های مسکونی، در نتیجه از بین رفتن ریزدانگی در این محدوده تسهیلات کمک ودیعه مسکن را پرداخت می کند که به ازای هر پلاک تجمیع شده 80 میلیون ریال تسهیلات با کارمزد 4 درصد پرداخت می شود که این کار توسط شرکت عمران معصومیه عملی می‌شود.
بانک‌ها چگونه این تسهیلات را پرداخت می‌کنند؟
پرداخت تسهیلات در چهار مرحله انجام می‌شود که در مرحله اول 15 درصد کل مبلغ وام بعد از پایان فونداسیون، مرحله دوم 40 درصد وام بعد از پایان سقف، مرحله سوم 30 درصد وام بعد از مرحله سفت کاری و 15 درصد مابقی وام بعد از مرحله نازک کاری پرداخت می‌شود.
