نیویورک تایمز: چرخش قدرت در سوریه و اهمیت ایران

فرارو- روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارش امروز خود با اشاره به اینکه شرایط در سوریه به گونه ای است که حتی کناره گیری داوطلبانه اسد هم نمی تواند از وخامت آن بکاهد، مهمترین مسئله برای بهبود بخشیدن به چنین شرایطی را توافق در مورد مقدمات تقسیم و انتقال قدرت پس از اسد می داند و ایران را مهمترین مهره برای اجرای این برنامه می خواند. 

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از نیویورک تایمز، درگیری ها در سوریه به اوج رسیده اند اما نه آنقدر که در مورد پایان سریع جنگ در این کشور اطمینانی بدهند. سوریه در حال حاضر با اسد یا بدون اسد به عنوان رهبر با یک جنگ داخلی هولناک و ویران کننده روبرو است: جنگی که سرنوشتش در داخل به دست کسانی است که آمادگی اعلام آتش بس و پایان دادن به آن را ندارند و در خارج نیز در حصار قدرت هایی است که مشغول برنامه های خود هستند و به هیچ دیدگاه مشترکی دست نیافته اند. 

هیچ راه آسانی برای خروج از بن بست ناآرامی ها در سوریه وجود ندارد و این امر تهدیدی برای ثبات تمام خاورمیانه محسوب می شود. بنابراین آمریکا و متحدانش باید خواستار همکاری متحدان اسد –روسیه و به خصوص ایران- شوند تا مقدمات تقسیم قدرت برای دوره پس از اسد به طوری که مورد حمایت تمام طرف ها باشد را فراهم کنند، گرچه این کار چندان هم ساده نخواهد بود. 

واشنگتن تحولات اخیر سوریه را یک شکست استراتژیک برای ایران می داند و با حاشیه نشینی تلاش دارد از همکاری دیپلماتیک روسیه بهره ببرد. شاید دولت آمریکا و منتقدان آن گمان می کنند شرکت ایران در هر راه حلی برای پایان دادن به درگیری های سوریه، مانند طناب نجاتی برای تهران است که می تواند مقدمات از سرگیری مذاکرات هسته ای ایران را فراهم کند. اما تجزیه سوریه و زنجیره ای از اتفاقات که این امر به طور اجتناب ناپذیری به دنبال خواهد داشت، تهدیدی به مراتب خطرناک تر از برنامه هسته ای ایران را متوجه خاورمیانه و منافع دراز مدت آمریکا در منطقه خواهد کرد. و ایران نسبت به روسیه از نفوذ بیشتری بر رهبری اسد برخوردار است. 

طی یک هفته اخیر اسد کنترل بخش هایی از کشور را از دست داده و مخالفان که از همدردی و حمایت خارجی بهره می برند، از زمان بمبگذاری در دمشق و کشته شدن چندین تن از ماموران امنیتی رئیس جمهوری، با سرعت و شتاب بیشتری به کار خود ادامه می دهند. تغییر موازنه در سوریه چشمگیر است اما قطعی نیست. به همین دلیل می تواند سوریه را وارد درگیری های دراز مدتی کند که تجزیه سوریه به مخالفان متخاصم و طرفداران تحت محاصره اسد، را به دنبال خواهد داشت. 

در حال حاضر دولت اسد هنوز آنقدر قدرت دارد که این جنگ را ادامه دهد و هیچ نشانه ای از تسلیم در آن به چشم نمی خورد. اکثر اعضای علویان سوریه، اقلیت های مسیحی و کرد در کنار بخشی از جمعیت عرب سنی این کشور هنوز هم اسد را به آنچه منجر به سقوط وی شود، ترجیح می دهند؛ گروه هایی که در کنار هم نیمی از جمعیت سوریه را تشکیل می دهند و باقی آنها اکثراً مسلمانان سنی هستند. 

مخالفان از حدود 100 گروه تشکیل شده اند که هیچ رهبر سیاسی ندارند. حتی اگر اسد داوطلبانه قدرت را تحویل می دهد باز هم علوی های طرفدار وی و متحدان فرقه ای اسد همچنان به جنگ ادامه می دهند و بخش عمده کشور را در دست خواهند داشت. 

سوریه غرق در جنگ هایی خواهد شد که بر سر تحت کنترل درآوردن مناطق مختلف از سوی گروه های حاضر رخ خواهد داد- شاید گونه بزرگتر لبنان در دهه هفتاد میلادی. در چنین شرایطی سوریه با پاکسازی فومی، سیل پناهنده ها، فجایع انسانی و فرصت هایی که به دست القاعده می افتد، روبرو خواهد بود. 

یک دهه و نیم قتل عام در لبنان تنها با کمک سوریه و ارتش صلح طلب این کشور متوقف شد. عراق نیز پس از حمله آمریکا، به دلیل آتش اختلافات فرقه ای با درگیری روبرو شد. در عراق، جریان ورود نیروهای آمریکایی در سال 2007 به متوقف شدن درگیری ها کمک کرد. اما در سوریه هیچ نیروی خارجی وجود ندارد که چنین نقشی را به عهده بگیرد و احتمال اینکه تا پایان جنگ، چنین نیرویی وارد سوریه شود بسیار اندک است. 

با این حال احتمال اینکه افزایش فشار بر دولت اسد و کمک بیشتر به مخالفان باعث شود طرفداران اسد، دست از مبارزه بردارند بسیار است. 

روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز مدعی است که دلایلی هم وجود دارد که بتوان امیدوار بود روسیه و ایران نیز همکاری هایی در این زمینه داشته باشند. به ادعای این روزنامه هر دو کشور خواهان بازسازی موقعیت خو در جهان عرب هستند و ایران نگران سرنوشت بیش از یک میلیون مسلمان شیعه در سوریه است. با این حال سرنگونی اسد برای غرب، بدون برنامه انتقال قدرت یک پیروزی بیهوده و برابر با شکست خواهد بود که خونریزی های بیشتری را به دنبال خواهد داشت. 

برنامه انتقال قدرت باید شامل ترکیه که مرز مشترک طولانی با سوریه دارد، شود. اما مهمترین شرکت کننده این برنامه ایران است. ایران به تنهایی دارای نفوذ زیادی روی اسد است و اعتماد بخش های مختلف دولت وی برای ترغیب آنها به شرکت در برنامه انتقال قدرت را دارد. 

به ادعای این روزنامه آمریکایی، در حال حاضر ایران در شرایط سختی قرار گرفته که نه می تواند اسد را رها کند و نه نجاتش دهد. اما گفته می شود گفتگوهای شدیدی میان مقامات ایران در این باره صورت می گیرد و برخی از این افراد خواهان پایان دادن به حمایت ایران از اسد هستند.