آمریکا و خاورمیانهٔ در حال تغییر

فرارو- تحولات سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا، آمریکا را بر آن داشته است تا منافع و سیاست خارجی اش را درخاورمیانه دوباره ارزیابی کند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از یک وبسایت آمریکایی (fairobserver)، بعد از جنگ جهانی اول، از آنجا که نفت نقش بسیار مهمی‌ در صنعت جهانی مدرن پیدا کرد، دستیابی به منابع طبیعی، به مهمترین اولویت آمریکا تبدیل شد.

ایالات متحده سیاست "درهای باز" را در پیش گرفت تا شرکت‌های نفتی کشورش را با نفت خارجی‌ که عمد‌تاً متعلق به کشورهای خلیج فارس بود، تامین کند.

واشنگتن با حمایت از جریان همکاری بین خود و انگلیس در سالهای ۱۹۲۸ تا ۱۹۳۴، از ائٔتلاف بریتانیا  با کشورهای  خلیج فارس و تمایلات انگلیس به نفت این کشورها جلوگیری کرد و باعث شد تا هر دو کشور بتوانند بر اقتصاد نفتی جهان تسلط پیدا کنند.

آمریکا ابتدا به ذخائر نفتی  عراق و سپس در طول دهه ۱۹۳۰ به ذخائر نفتی  عربستان سعودی دست پیدا کرد.

در سال ۱۹۵۳، درگیری آمریکا در خاورمیانه‌ با حمایت از انگلیس در کودتا علیه نخست وزیر منتخب دموکراتیک ایران، محمد مصدق بیشتر شد.

عامل محرک این کودتا، ملی‌ کردن نفت در سال ۱۹۵۱، توسط مصدق بود  که کنترل نفت ایران را از شرکت نفت ایران و انگلیس که متعلق به بریتانیا بود، گرفت.

به دنبال کودتا، دیکتاتور ایرانی‌، محمد رضا پهلوی که مورد حمایت آمریکا بود، به طور فزاینده‌ای برای حفظ قدرتش به آمریکا وابسته شد.

وی در نهایت در انقلاب ۱۹۷۹ ایران، سرنگون شد.

در حالی‌ که جنگ سرد در نواسان کامل به سر می‌برد، آمریکا ناسیونالیسم پان عربی‌ را به عنوان تهدیدی مستقیم درک کرد.

رئیس جمهور مصر جمال عبدالناصر، پرچمدار اصلی پان عربیسم بود. امتناع آمریکا از حمایت ارتش مصر، عبدالناصر را بر آن داشت تا بر خلاف خواستهٔ آمریکا، برای حمایت ارتشش به اتحاد جماهیر شوروی روی آورد.

مداخلهٔ آمریکا در درگیریهای مختلف منطقه‌ای با حمایت اسرائیل از دهه ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰، بی‌ اعتمادی بیشتر جهان اسلام را برانگیخت.

این قدرت بزرگ غربی، برای مقابله با گسترش کمونیسم، حملهٔ شوروی به افغانستان را با در اختیار گذاشتن بودجه و سلاح به گروههای مجاهدین برای مبارزه با اتحاد جماهیر شوروی پاسخ داد.

این حرکت به صورتی ناخوداگاه  به ظهور  اسامه بن لادن و گروه ترریستی القاعده کمک کرد.

تلاش آمریکا برای به دست آوردن متحدی استراتژیک چون صدام حسین، از طریق مسلح کردن و بودجه دادن به ارتش بعثی در طول جنگ ایران و عراق، با اقدام این دیکتاتور در حمله  به کویت در سال ۱۹۹۰ که منجر به جنگ خلیج فارس شد، نتیجهٔ عکس داد.

هر چند آمریکا موفق شد در سال ۱۹۹۱، کویت را از دست نیروهای عراقی آزاد کند، اما حضور آمریکا و دخالتش در جهان عرب و اسلام، مسلما منجر به حملات تروریستی به مرکز تجارت جهانی‌ در سال ۱۹۹۳، واقعه‌ ۱۱ سپتامبر و جنگ آمریکا در افغانستان و عراق شد.

ارتباط آمریکا با تغییرات خاورمیانه
مانند بسیاری از قدرتهای جهان، از جمله روسیه، چین و اتحادیهٔ اروپا، آمریکا نیز تاریخچه‌ای طولانی در حمایت از دیکتاتورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی دارد.

اما تحولات منطقه و قیام‌های عربی‌، بسیاری از متحدان آمریکا را چون حسنی مبارک رئیس جمهور مصر سرنگون کرد و در حال حاضر نفوذ آمریکا را در خاورمیانه به زیر سوال برده است.

علی‌ رغم غافلگیر شدن با قیام تونس و مردّد بودن در جریان انقلاب مصر، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، حمایت خود را از تظاهرات صلح آمیز و ایجاد اصلاحات در منطقه اعلام کرد. هر چند  آمریکا به دلیل منافع ژئوپلیتیک‌اش برای مقابله با نفوذ ایران، در مورد نا آرامی‌های بحرین، مقرّ ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده، بسیار محتاط برخورد کرده است.

علاوه بر آن، آمریکا بر خلاف خواسته‌اش از کشورهای عربی و برای ایجاد اصلاحات و توجه به خواسته‌های معترضین، همچنان به شدت از رژیم‌های خودکامهٔ دیگر مثل عربستان سعودی، حمایت می کند.

در نتیجه، ایالات متحده اغلب به دلیل تعقیب منافع ژئوپلیتیک و استراتژیک‌اش چون دستیابی به منابع طبیعی و حفظ امنیت اسرائیل، مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

اضافه بر آن، از نظر تحلیل گران، نقش آمریکا به عنوان یک میانجی واقعی‌ در مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین، زیر سوال رفته است.

انتخاب و بر سر کار آمدن اسلامگراها در شمال آفریقا، خود یک معما در مورد آمریکا است.

با وجودی که واشنگتن با رژیمهای محافظه کار مذهبی‌ چون عربستان سعودی همکاری می کند، اما به دلیل منافع منطقه ای اش همچنان به دنبال مهار نفوذ اسلامگراها است.

ظهور احزاب اسلامگرا در تونس و مصر، آمریکا را بر آن داشته است تا در مواضعش تجدیدنظر کند.

در حقیقت حمایت چند دهه‌ای از دیکتاتورهای عرب به همراه سوابق مشکوک حقوق بشر به دلیل حفظ توافقات نظامی، امنیتی و قراردادهای نفتی‌، آمریکا را در تنگنا قرار داده است.

از آنجا که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نزدیک است و به دلیل آنکه کشور‌ها در حال حاضر به دنبال شکستن هنجارهای قدیمی‌ و ایجاد اصلاحات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی هستند، ایالات متحده باید در مورد سیاست خارجی‌‌اش در خاورمیانه تجدید نظر کند.