ماموریت ویژه سلطان در تهران

کلیدها یک‌به‌یک قفل‌ها را بازمی‌کند. مشکلات و معضلات جای خود؛ هنوز فرصت برای باز کردن آن‌ها هست. فعلا نوبت باز کردن قفل‌های دم دستی است؛ قفل‌هایی که بی‌مورد زده شد؛ یکی از آن‌ها قفلی است که بر ساختمان جمهورِ کاخ سعد‌آباد خورد؛ هشت سال پیش با نیت بزرگ‌نمایی‌ ساده‌زیستی خودخوانده دولت.

پروتکل‌های میزبانی از میهمان خارجی در هشت سال گذشته با انتقال محل استقبال میهمان خارجی از کاخ سعدآباد به میدان پاستور نقض شد. دولت پیشین میزبانی از میهمانان خارجی در این محل را عین اشرافی‌گری می‌خواند و اثبات مردمی‌بودن و ساده‌زیستی خود را در این می‌دید که در محلی محقر و بدون طی تشریفات معمول دیپلماتیک بین‌المللی از میهمانان خارجی استقبال کند؛ محلی که درنهایت میهمانان زیادی هم به خود ندید.

دولت تدبیر و امید که با کلید به منظور باز کردن قفل آمده است، امروز با میزبانی از نخستین میهمان خارجی خود، قفل ساختمان جمهورِ کاخ سعد‌آباد را باز می‌کند تا از این پس همچون گذشته از میهمان خارجی جمهوری‌اسلامی ایران با عزت و احترام استقبال شود. سلطان قابوس نخستین میهمان خارجی دولت یازدهم است؛ میهمانی که احتمالا تنها در راستای روابط دوجانبه به تهران سفر نمی‌کند. عمان از معدود کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است که رابطه گرم و صمیمی با جمهوری‌اسلامی ایران دارد.

این کشور همچون سایر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با کشورهای غربی و در راس آن‌ها آمریکا و انگلیس هم رابطه خوبی دارد. همین امر سبب شده است چند باری نقش میانجی میان ایران و آمریکا یا ایران و انگلیس را بازی کند؛ البته نه در روابط دوجانبه. تاکنون عمده تلاش عمانی‌ها آزادی ایرانی‌های اسیر در آمریکا و انگلیس یا آمریکایی‌ها و انگلیسی‌های در بند ایرانی‌ها بوده است. آزادی ملوانان انگلیسی بازداشت‌شده در خلیج‌فارس توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، رکسانا صابری، روزنامه‌نگار ایرانی- آمریکایی بازداشت‌شده در تهران، سه شهروند آمریکایی در مرزهای غرب ایران به‌نام‌های سارا شورد، شین بائر و جاشوا فتال، شبنم میرقلی‌خان از زندان آمریکا و نصرت‌الله تاجیک، دیپلمات ایرانی در حبس خانگی در انگلیس و مجتبی عطاردی، استاد دانشگاه شریف که در آمریکا بازداشت بود، مرهون تلاش‌های دیپلماتیک دولت عمان است.

 بر این اساس نقش عمان به عنوان میانجی عملا هم از سوی جمهوری‌اسلامی ایران و هم از سوی ایالات متحده آمریکا، پذیرفته شده بود. کما این‌که اواخر دی‌ سال 91 آرون اسنایپ، سخنگوی دفتر امور خاور نزدیک (NEA) وزارت خارجه آمریکا، در نشستی با رسانه‌ها در سفارت آمریکا در مسقط بر این امر تاکید کرد و در سخنانی با اشاره به موضوع برقراری احتمالی روابط میان ایران و آمریکا، از عمان به عنوان کشوری نام برد که می‌تواند وظیفه «از میان برداشتن حصارها» و میانجیگری میان دو کشور را ایفا کند.

وی با تاکید بر این‌که هنوز برنامه مشخصی درباره رابطه با ایران وجود ندارد، گفته بود: «فکر می‌کنم عمان گاهی به عنوان شریکی ارزشمند در از میان برداشتن این شکاف عمل کرده است و اگر در آینده هرگونه فرصتی برای مذاکره با ایران باشد، مایه خرسندی ما خواهد بود که این فرآیند را با کمک عمان انجام دهیم.» از این رو هر سفر و ارتباط دوجانبه تهران- مسقط را نمی‌توان محدود به مناسبات و مراودات دو جانبه دانست؛ هرچند بعضی در ایران سعی در کتمان آن دارد؛ از جمله آن عباس عراقچی، سخنگوی وزارت خارجه، که هفته گذشته نقش عمان را به عنوان کانالی برای ارتباط مستقیم با آمریکا، رد کرده و گفته بود: «این‌ها داستان‌سرایی‌ها و فضاسازی‌هایی است که رسانه‌های خارجی برای تخریب فضای مثبت ناشی از تغییر دولت در ایران انجام می‌دهند که متاسفانه گاهی بعضی از رسانه‌های داخلی هم در این فضاسازی‌ها گرفتار می‌شوند.»

با این حال برخلاف سخنگوی وزارت خارجه، محمد جوادظریف، بدون شتابزدگی و دستپاچگی، در برنامه تلویزیونی دیروز، امروز، فردا در پاسخ به این پرسش که آیا این تحلیل را قبول دارید که سلطان عمان در سفرش به تهران پیامی از جانب مقامات آمریکایی برای ایرانی‌ها بیاورد، گفت: «این‌که ایشان پیامی را از جایی بیاورند، موضوعی است که در سفر ایشان مشخص می‌شود.» در آستانه سفر سلطان قابوس، روزنامه الاخبار چاپ بیروت در گزارشی به نقل از منابع آگاه عمانی گزارشی منتشر کرد که گمانه‌زنی‌ها را درباره این‌که پادشاه عمان در سفر به تهران حامل پیام خواهد بود، افزایش داد.

 به گزارش عصر ایران این روزنامه لبنانی در گزارشی، لغو بخشی از تحریم‌ها علیه مبادلات بانکی ایران و غنی‌سازی اورانیوم این کشور را از جمله موضوعات مورد بحث در سفر سطان عمان به تهران برشمرد. این روزنامه نوشت: «قابوس‌بن‌سعید»، سلطان عمان، در سفر به ایران تلاش می‌کند زمینه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا را فراهم کند. سلطان قابوس، برای طرح پیشنهادهای خود در تهران موافقت‌های مقدماتی از آمریکا و ایران دریافت کرده است. منابع آگاه در عمان گفته‌اند: گام‌هایی که زمینه چنین گفت‌وگوی غیرمستقیمی را فراهم می‌کند بر حل مشکل سوییفت (یکی از کانال‌های مبادلات پولی بانکی میان کشورها) متمرکز خواهد شد. هم‌اکنون سوئیفت تحت فشارهای آمریکا از ارائه خدمات بانکی پولی به ایران خودداری می‌کند.

تحریم‌ها علیه مبادلات بانکی ایران، مانع از دسترسی دولت ایران به حدود 80‌میلیارد دلار از پول‌های خود در بانک‌های خارجی در شهرهای مختلف جهان شده است. به ادعای این روزنامه دومین مساله‌ای که پادشاه عمان در دیدار با مقامات ارشد ایرانی درباره آن گفت‌وگو خواهد کرد، موضوع غنی‌سازی اورانیوم تهران است. سلطان‌قابوس پیشنهادی مطرح خواهد کرد که براساس آن، ایران کاهش سرعت و ‌درصد غنی‌سازی اورانیوم را می‌پذیرد و در مقابل، غرب اصل غنی‌سازی اورانیوم را خواهد پذیرفت. راست و دروغش گردن این روزنامه لبنانی. قضاوت درباره این‌که سلطان قابوس چه پیامی از غرب با خود به تهران خواهد آورد، زود است. پیام احتمالی نه امروز، بلکه چندی بعد آثار خود را به جا می‌گذارد.