اهمیت نخستین سفر خارجی حسن روحانی

فرارو- یک کار‌شناس مسائل قفقاز با اشاره به سفر آخر هفته حسن روحانی رییس جمهوری ایران به بیشکک به منظور شرکت در اجلاس سازمان همکاری‌های شانگ‌های ضمن تاکید بر اهمیت و جایگاه این سازمان با پر اهمیت خواندن این سفر به جهت آنکه نخستین سفر خارجی رییس جمهوری محسوب می‌شود تاکید کرد که حضور در این اجلاس می‌تواند فرصتی مناسب برای تبیین سیاست خارجی جدید جمهوری اسلامی ایران باشد.

بهرام امیراحمدیان استاد دانشگاه با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو درباره جایگاه و اهمیت سازمان همکاری‌های شانگ‌های گفت: مبنای وجودی تشکیل سازمان همکاری‌های شانگ‌های مسائل امنیتی بوده است و کم کم این سازمان به سمت همکاری‌های اقتصادی سوق پیدا کرد با این حال سایه نگاه امنیتی همچنان بر این سازمان سنگینی می‌کند.

وی افزود: سازمان همکاری‌های شانگهای، سازمانی نوپا است که در ابتدا تحت عنوان «گروه شانگهای پنج» با هدف حل اختلافات مرزی میان چین، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی در سال ۱۹۹۶ شکل گرفت بنابراین این سازمان عملا در منطقه‌ای پا به عرصه وجود گذاشت که اختلافات مرزی و امنیتی شدیدی حاکم بود که کشورهای عضو با پیوستن به آن درصدد رفع اختلافات برآمدند.

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه پس از کاهش اختلافات مرزی سازمان همکاری‌های شانگ‌های به سرعت روند تکاملی خود را طی کرد گفت: سازمان همکاری‌های شانگ‌های در دو سطح افقی با پذیرش اعضای جدید و سطح عمودی با تعریف اهداف و وظایف در حوزه‌های مختلف روند فعالیت‌های خود را گسترش و توسعه داد و در سال ۲۰۰۱ به نامی که اکنون از آن یاد می‌شود یعنی «سازمان همکاری‌های شانگ‌های» معرفی شد.

وی افزود: در ادامه توسعه فعالیت‌های این سازمان چهار کشور ایران، مغولستان، هند و پاکستان به عنوان عضو ناظر پذیرفته شدند تا سازمان همکاری‌های شانگهای به دلیل ویژگی‌های همچون وسعت جغرافیایی نزدیک به ۳۷ میلیون کیلومتر مربع، جمعیت دو میلیارد و هفتصد میلیون نفری، برخورداری از ۲۰ درصد ذخائر نفت جهان و حدود ۵۰ درصد ذخائر گاز جهان بیش از پیش در جامعه جهانی مورد توجه قرار گیرد.

امیراحمدیان افزود: در پی تحول این سازمان جمهوری اسلامی ایران علاقه‌مندی خود برای عضویت دائم و رسمی در آن را اعلام کرد ولی بنا به دلیلی از جمله اینکه پذیرش عضو جدید در اساسنامه و آیین نامه‌های سازمان دیده نشده و یا بهانه‌هایی همچون وجود تحریم‌های بین المللی علیه جمهوری اسلامی ایران مانع از آن شده است تا درخواست جمهوری اسلامی ایران حتی مورد بررسی جدی قرار گیرد.

این کار‌شناس مسائل قفقاز با تاکید بر اینکه سازمان همکاری‌های شانگهای از یک خلا ژئواستراتژیک رنج می‌برد گفت: در این سازمان کشورهایی همچون هند قرار دارند که می‌تواند دسترسی این سازمان به آب‌های اقیانوس هند را تسهیل کنند هر چند برای این دسترسی باید از رشته کوه‌های بلند هیمالیا گذر کرد.
 
وی افزود: با این حال حضور جمهوری اسلامی ایران در این سازمان می‌تواند این خلا ژئواستراتژیک را پر کند چرا که ایران با موقعیت ژئوپلوتیک و ژئواستراتژیک می‌تواند امکان دسترسی آسان‌تر، ارزان‌تر و بالطبع با صرفه‌تر سازمان همکاری‌های شانگ‌های به آب‌های آزاد را فراهم کند.
 
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بر این اساس موانعی که برای عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌های شانگ‌های ایجاد شده است بیش از آنکه برای ایران ضرر باشد برای خود این سازمان ضرر دارد و اساسا حضور ایران در این سازمان می‌تواند یک امتیاز مثبت ویژه باشد و بر خلاف آنچه که تاکنون مطرح شده است نه کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگ‌های بلکه این جمهوری اسلامی ایران باید باشد که برای به عضویت در آمدن در این سازمان شرط بگذارد.

امیراحمدیان با اشاره به اهمیت سفر رییس جمهوری به بیشکک به منظور شرکت در اجلاس سالانه سازمان همکاری‌های شانگ‌های گفت: این سفر از دو جنبه اهمیت دارد، نخست اینکه این سفر، نخستین سفر خارجی رییس جمهوری جدید ایران جناب آقای روحانی محسوب می‌شود و نفس انتخاب مقصد نخست می‌تواند حاوی و حامل پیام ویژه‌ای به خصوص برای کشورهای عضو این سازمان باشد.

وی افزود: از منظر دیگر این سفر به این دلیل با اهمیت تلقی می‌شود که رییس جمهوری ایران در یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های منطقه‌ای جهان حضور پیدا می‌کند؛ سازمانی که دو کشورعضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد در آن حضور دارند و بر همین اساس در عرصه بین المللی برگزاری این اجلاس بسیار مورد توجه قرار خواهد گرفت.

این کار‌شناس مسائل قفقاز ادامه داد: بر این اساس این حضور می‌تواند فرصتی مناسب برای تبیین سیاست خارجی جدید جمهوری اسلامی ایران باشد و از سوی دیگر رییس جمهور می‌تواند با اتخاذ مواضع اصولی زمینه گسترش همکاری‌های کشورهای عضو برای مبارزه با افراط گرایی، تروریسم و مبارزه با قاچاق مواد مخدر و همچنین مقابله با تنش‌ها و بحران‌های منطقه‌ای و بین المللی و در راس آن بحران سوریه را فراهم کند.
 
وی تصریح کرد: بر این اساس سفر آقای روحانی به بیشکک فرصت مغتنمی است تا در این اجلاس مواضع جدید ایران مبتنی بر تعامل با جهان در عین حفظ منافع و حقوق و پافشار بر بهره گیری از تکنولوژی صلح آمیز هسته‌ای بر اساس نرم‌های بین الملی به طور رسمی به جهانیان اعلام شود.

امیراحمدیان در خاتمه گفت: این اجلاس به هر حال با حضور دو کشور از ۵ کشور عضو گروه ۱+۵ به عنوان میانجیان بین المللی حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران برگزار می‌شود با توجه به انتقال پرونده هسته‌ای ایران از شورای عالی امنیت به وزارت خارجه و واگذاری مدیریت این پرونده به دولت آقای روحانی می‌تواند از این فرصت استفاده کرده و در آستانه دور تازه مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه ۱+۵ مواضع دولت جدید در مذاکرات هسته‌ای را تبیین کند.