احتمال واردات گوشت‌های آلوده به رادیواکتیو

از آنجا که برای تامین نیاز صنایع فرآورده‌های پروتئینی و جبران کسری‌های بازار همواره واردات گوشت‌های ارزان‌قیمت در دستور کار بوده است. این بار پس از مانع‌تراشی‌های هندی‌ها برای فروش لاشه‌های پیر بوفالو به ایران، صحبت بر سر واردات گوشت از اوکراین شکل می‌گیرد.

شنیده‌ها حاکی از آن است که سازمان دامپزشکی از چند ماه گذشته بر سر اعطای مجوز به واردات گوشت از اوکراین در حال مذاکره است و احتمال ورود گوشت‌هایی که این بار خطر آلوده‌بودن به رادیواکتیو را دارد مطرح شده است.

این در حالی است که آمار گمرک نشان می‌دهد؛ دولت دهم در سال 90، پس از فراگیرشدن تلاطمات قیمت در بازار مرغ، 39 تن گوشت مرغ، به ارزش 94 هزار و 552 دلار از اوکراین وارد کرد.  ورود احتمالی محصولات اوکراینی به کشور در حالی مطرح شده است که حتی کشورهای همسایه اوکراین به دلیل باقی‌ماندن اثرات حادثه چرنوبیل حاضر به خرید هیچ محصولی از این کشور نیستند. 

بروز حادثه چرنوبیل در سال 1986 که با انفجار در رآکتور هسته‌ای و انتشار تشعشع رادیواکتیو، پنج‌میلیون‌نفر در همان زمان قربانی گرفت هنوز آثار و عواقب وحشتناکی در سلامت انسان‌ها دارد. ابتلا به سرطان تیرویید و نقص ژنتیکی در نوزادان از پیامدهای این اتفاق که به بزرگ‌ترین فاجعه تکنولوژیک انسانی شهرت دارد، است.  پس از این حادثه بود که ورود تمام محصولات خوراکی از اوکراین ممنوع شد و تاکنون این ممنوعیت‌ها در سراسر جهان ادامه دارد. حتی کشور روسیه به‌عنوان همسایه اوکراین نیز در واردات از این کشور وسواس زیاد به خرج داده و مواد غذایی خود را از سایر کشورها تامین می‌کند.  اما در واپسین روزهای دولت دهم، مسوولان بازرگانی برای کنترل قیمت‌های مواد پروتئینی تصمیم می‌گیرند واردات گوشت از این کشور را آزاد کنند. از آنجا که محصولات پروتئینی این کشور با یک سوم قیمت‌های جهانی قابل خریداری است؛ بنابراین دولت هم انگیزه مهیاکردن شرایط ورود این محموله‌ها را پیدا کرده است.

اعطای مجوز پس از حصول اطمینان از سلامت
اگرچه پیگیری‌های خبرنگار ما برای گرفتن پاسخی در این خصوص از رییس سازمان دامپزشکی به نتیجه نرسید اما یکی از معاونان این سازمان اعلام کرد مجوز ورود تنها در صورتی اعطا خواهد شد که کارشناسان دامپزشکی سلامت محصولات را تایید کرده باشند.  عزیزیان ضمن تاکید بر اینکه از بحث ورود گوشت‌های اوکراینی اطلاعی ندارد خاطرنشان کرد: مطمئنا ورود هر محموله‌ای پس از اطمینان از سلامت آن اجازه ورود به کشور را خواهد داشت. این تاکید عزیزیان البته از آن جهت جایی برای تردید خواهد داشت که عملکرد سازمان دامپزشکی در سال‌های گذشته نشان داده است این سازمان چندان به سلامت مردم وقعی نمی‌نهد.  مثال آن هم واردات لاشه‌های پیر بوفالوهای هندی با کیفیت و سلامت بسیار پایین و اعطای مجوز توزیع شیر فله بدون داشتن ابزار کنترل بیماری‌های موجود در آن است. حراج گوشت‌های مرجوعی از سایر کشورها که روی آب معطل مانده‌اند؛ نیز از دیگر مثال‌ها در حوزه عملکرد این سازمان است.

ارزانی، اولویت اول برخی مسوولان در تصمیم‌گیری
سوابق برخی مسوولان اما نشان می‌دهد با وجود آنکه دولت در سال 1385 با افزایش حجم واردات گوشت در پی تنظیم بازار داخلی بوده است؛ ولی استمرار این سیاست و انعطاف کافی در مواجهه با پدیده واردات محصولات دامی با اسم خیرخواهی مصرف‌کنندگان، میزان واردات گوشت را در سال‌های بعد افزایش داد به طوری که میزان واردات گوشت (عمدتا گوشت گاو) در سال 1389 بالغ بر 192 هزار تن شده است. همچنین عملکرد دولت در چند سال گذشته بیانگر آن است که همواره برخی مسوولان به دنبال خرید گوشت‌های ارزان‌قیمت برای استفاده در صنایع سوسیس و کالباس بوده‌اند. پس از آنکه قیمت گوشت برزیلی به‌عنوان تنها محموله‌های وارداتی در کشور روند صعودی گرفت دولت به فکر ایجاد رقیب برای برزیل افتاد.  این موضوع یعنی افزایش قیمت گوشت‌های برزیلی موضوعی است که مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی آن را تایید کرد. به استناد این آمار متوسط قیمت گوشت صادراتی برزیل به ایران از 1713 دلار به ازای هر تن در سال 2005 به 5266 دلار در سال 2011 افزایش یافته که نشان‌دهنده سه برابرشدن قیمت این محصول وارداتی است.

بوفالوهای هندی وارد میدان رقابت با برزیل شدند
در تب‌و‌تاب افزایش قیمت گوشت در آبان سال 1390 بود که «سازمان دامپزشکی» به‌عنوان متولی نظارت بر واردات این کالا، مجوز ورود گوشت هندی را صادر کرد. با توجه به اینکه هندوها برای گاوهای خود ارزش خاصی قایل هستند بنابراین از فروش دام‌های جوان خودداری می‌کنند و آنچه به ایران وارد شد گوشت بی‌کیفیت و پیر و البته ارزان گاومیش‌های هندی بود.

از آنجا که تازه‌خوری این گوشت بی‌کیفیت از سوی کارشناسان تغذیه منع می‌شود؛ برای مصرف این گوشت وارداتی صنعتی‌ها پا به میدان گذاشتند. رقابت برای به دست‌آوردن سود بیشتر و تصاحب سهم بالاتری از بازار مصرف بین تعاونی تولید فرآورده‌های گوشتی و اتحادیه تازه‌تاسیس واردکنندگان گوشت که ازکارتل‌های اصلی واردات گوشت کشور به‌شمار می‌روند موجب گرایش به تامین این کالای پروتئینی از مبدا کشور هندوستان شد.  قیمت، به‌عنوان مهم‌ترین فاکتور، باعث انتخاب گوشت هندی شد و سلامت مصرف‌کننده تحت لوای بی‌توجهی سازمان مسوول از فهرست ویژگی‌های کالای وارداتی حذف شد.  لاشه گاومیش‌های هندی که به دلیل اعتقادات مردم این کشور تنها در حالت پیری و ضعف مفرط کشتار می‌شوند و از کیفیت پایینی برخوردارند در گروه ارزان‌ترین گوشت‌های جهان طبقه‌بندی می‌شود؛ کالایی که با وجود ارزانی بیش از حد به دلیل احتمال مشکلات بهداشتی تا پیش از این چندان خریداری در خارج از کشور تولید‌کننده نداشته، اما بخت به آن روی کرد و اکنون ایرانی‌ها برای خرید آن سرودست می‌شکنند. این اتفاق هندوها را به طمع انداخت و به گفته موسوی رییس اتحادیه فرآورده‌های گوشتی این کشور که در ابتدای کار با دریافت یک دوم قیمت محموله‌ها حاضر به صدور لاشه‌ها بود در حال حاضر با دریافت کل مبلغ هم این محصولات را صادر نمی‌کند.

خرید گوشت‌های مرجوعی سایر کشورها به نام آنتارکتیکا
اصرار برخی مسوولان بر واردکردن گوشت ارزان‌قیمت تا آنجا ادامه پیدا کرد که خبری مبنی بر واردات گوشت قرمز از قطب جنوب هم روی خروجی ایسنا قرار گرفت. این خبر واکنش مسوولان سازمان دامپزشکی - به‌عنوان متولیان بحث سلامت مواد غذایی واردشده به کشور- را در پی داشت. محسن مشکات معاون بهداشت و پیشگیری سازمان دامپزشکی با تکذیب خبر واردات گوشت از قطب تاکید کرد: هیچ مجوزی برای واردات گوشت از قطب جنوب صادر نشده است. مشکات البته حق داشت. چراکه اساسا قطب جنوب به دلیل برودت بسیار بالای هوا بدون مرتع بوده و امکان پرورش دام در این منطقه وجود ندارد. اما این داستان با تکذیب مسوولان دامپزشکی فیصله پیدا نکرد. رسانه‌ها متعاقبا اعلام کردند که در جداول گمرک، واردات گوشت از مبدا قطب جنوب با عنوان (آنتارکتیکا) درج شده است. سایت خبری دامپزشک نیز تصویری از جداول گمرک که واردات از آنتارکتیکا را تایید می‌کند؛ منتشر کرد.
در مراجعه به دفتر اطلاعات و آمار گمرک متوجه شدیم که واردات کالاهایی که مبدا نامشخصی دارد در جداول گمرک با نام (آنتارکتیکا) درج می‌شود. جدای از بحث چگونگی عبور کالاهای بی‌هویت از دروازه‌های گمرک؛ اینکه اصولا مبدا این گوشت‌ها چه کشوری بوده نیز جهت بررسی بهداشت آن حایز اهمیت بسیار است.

هرچند هیچ مرجع و مسوولی حاضر به ارایه اطلاعات درباره کشور مبدا این گوشت‌ها نبود اما سرانجام یکی از فعالان حوزه تجارت گوشت قرمز که خواست نامی از وی برده نشود از ماجرا پرده برداشت و اظهار کرد: اینها محموله‌هایی هستند که به دلایل مختلف بهداشتی از سایر کشورها مرجوع شده و روی آب معطل مانده‌اند. قیمت بسیار پایین گوشت‌های برگشت‌خورده که تاریخ انقضای نزدیکی هم دارند؛ بسیاری از افراد را به طمع کسب سود انداخته و موجب ورود این محموله‌ها به کشور شده است.
اکنون هم پس از واردات از برزیلی که درگیر جنون گاوی بود و لاشه‌های پیر هندی و گوشت‌های مرجوعی دیگر کشورها نوبت به گوشت ارزان‌قیمت اوکراین رسیده است.  حادثه چرنوبیل در میان حیوانات اهلی و چرنده‌ها، گاوها و بزها را از همه بیشتر مظنون به انباشت رادیواکتیو در گوشت و شیرشان کرد. چرا که از نزدیکی مناطق آلوده تغذیه کرده‌اند. حیوانات گیاهخوار دیگر نیز منبع تغذیه‌شان اکثرا از همان گونه‌های گیاهی است که انباشت بالایی از مواد رادیواکتیو دارند.