کاندیدای ایرانی نوبل اقتصاد: شاید امسال برنده نشوم

تاریخ انتشار: ۱۱:۴۹ - ۱۴ مهر ۱۳۹۲

فرارو- حدود یک هفته پیش بود که موسسه تامسون‌رویترز نام «محمدهاشم پسران» اقتصاددان صاحب‌نام ایرانی را در بین هشت اقتصاددانی که در پیش‌بینی امسال خود از برنده نوبل اقتصاد 2013 اعلام کرد، قرار داد. استادی که سال‌ها در دانشگاه کمبریج انگلستان به تدریس و پژوهش مشغول بود و بعد از بازنشستگی، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در لس‌آنجلس را برای ادامه فعالیت برگزیده است.

پروفسور پسران اصرار دارد که به روشنی اعلام کنیم موسسه تامسون‌رویترز بر اساس معیارهایی که دارد صرفاً پیش‌بینی می‌کند و اعلام این اسامی به معنای نامزد بودن او برای جایزه نوبل نیست. گرچه خودش نیز معترف است که قرار گرفتن نامش در این لیست جای خوشحالی دارد.

البته این شادمانی برای ما ایرانیان نباید هم پربیراه باشد وقتی بدانیم تامسون رویترز از سال 2002 تاکنون 27 برنده جایزه نوبل را به درستی پیش‌بینی کرده است؛ گیرم برخی پیش‌بینی‌هایش بعد از دو سال به واقعیت پیوسته است مانند پل کروگمن که بعد از پیش‌بینی این موسسه در سال 2006 توانست نوبل اقتصاد 2008 را دریافت کند. پس می‌توانیم خوشحال باشیم که جامعه دانشگاهی ما، دانشمندی در قامت نوبل دارد.

محمدهاشم پسران، در ایران و در شهر شیراز متولد شد. او مدرک دیپلم خود را از دبیرستان نمازی شیراز اخذ کرد و پس از آن ایران را به مقصد انگلستان ترک کرد تا با استفاده از بورس تحصیلی اعطایی بانک مرکزی ایران که در نوامبر سال 1964 میلادی به او تعلق گرفته بود، تحصیلات عالیه خود را سپری کند. پسران مدرک کارشناسی خود را در رشته اقتصاد، ریاضی و آمار از دانشگاه سالفورد انگلستان و مدرک دکترا در رشته اقتصاد را از دانشگاه کمبریج دریافت کرد.

در حال حاضر وی یک استاد شایسته در دانشگاه کمبریج بوده و همچنین کرسی استادی اقتصاد در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی را در اختیار دارد و به عنوان یک متخصص در ترینیتی کالج دانشگاه کمبریج به حساب می‌آید. پیشتر و در سال‌های 1974 تا 1976 میلادی رئیس بخش تحقیقات اقتصادی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و در سال‌های 1976 تا 1978 میلادی معاون وزیر آموزش و پرورش بوده است. او همچنین بین سال‌های 1989 تا 1993 میلادی استاد اقتصاد و سردمدار برنامه اقتصادسنجی کاربردی در دانشگاه کالیفرنیا، لس‌آنجلس بوده است.

دکتر پسران در موسسه مطالعات پیشرفته وین به عنوان استاد مدعو فعالیت داشته و در دوره بین اکتبر سال 2004 میلادی تا آوریل سال 2006 میلادی در دانشگاه پنسیلوانیا و کالیفرنیای جنوبی، جایی که او در سمت مدیر موسسه تحقیقات اقتصاد سیاسی کالج دانشگاه کالیفرنیای جنوبی کار می‌کرد، مشغول بود. او همچنین عضو جامعه اقتصادسنجی و مجله اقتصادسنجی است.

دکتر پسران در سال 1993 میلادی، دکترای افتخاری خود را از دانشگاه سالفورد و در سال 2008 از موسسه کالج گوئس فرانکفورت دریافت کرد. او در سال 1990 میلادی جایزه جرج‌سل را از طرف موسسه پترولیوم لندن دریافت کرده و در سال 1992 برنده جایزه انجمن اقتصادی سلطنتی به خاطر بهترین مقاله منتشرشده در مجله اقتصادی در سال‌های 1990 و 1991 میلادی شد.

وی جایزه مشترک بهترین مقاله در زمینه اقتصادسنجی را در سال‌های 2002 تا 2004 میلادی به خاطر مقاله‌اش در موضوع مدل‌سازی در ساختار بلندمدت دریافت کرد و در سال‌های 2004 تا 2005 میلادی برنده جایزه مشترک بهترین مقاله به خاطر انتشار مقاله‌اش در مجله بین‌المللی پیش‌بینی شد. دکتر پسران سردبیر مجله اقتصادسنجی کاربردی و همچنین توسعه‌دهنده مایکروفیت، بسته نرم‌افزاری اقتصادسنجی منتشرشده توسط دانشگاه آکسفورد است.

او عضو هیات‌مدیره انجمن تحقیقات اقتصادی کشورهای عربی، ترکیه و ایران بوده و در سال‌های 1996 تا 2000 میلادی به عنوان عضو شورای مدیران بانک جهانی در خاورمیانه و آفریقای شمالی فعالیت داشته است. دکتر پسران در سمت یک مدیر غیراجرایی در هیات مدیره تامین سرمایه‌گذاری آکورن، اطلاعات شخصی شرکتی، بوده و یک شخصیت قابل افتخار در بخش اقتصادسنجی دانشگاه کمبریج است.

در سال 1997 میلادی او به عنوان یکی از اعضای سلسله ‌مراتبی موسسه اولیور ویمان منصوب شد که تا ژانویه سال 2000 میلادی در آنجا کار می‌کرد. بین سال‌های 2000 تا 2002 میلادی او به عنوان معاون رئیس در سیستم هزینه توسعه و تجارت اینترنتی در شرکت سرمایه‌گذاری تودر در کانکتیکات ایالات متحده تعیین شد. او صاحب بیش از 175 مقاله در حد مجلات علمی و کتاب‌های منتشرشده در حوزه اقتصادسنجی، مالیه تجربی و اقتصاد کلان و اقتصاد ایران بوده و یک متخصص در زمینه اقتصاد نفت خاورمیانه به شمار می‌رود.

دکتر پسران به عنوان متخصص برجسته در حوزه اقتصادسنجی کاربردی، تجزیه و تحلیل کمی در بازارهای مالی، مدل‌سازی اقتصادسنجی در حوزه کلان، تقاضای انرژی و اقتصاد خاورمیانه را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

وی بیان می‌کند که مرحله بعدی، تجزیه و تحلیل کمی اقتصادی است که به منظور توسعه روش‌های مناسب برای استفاده بدون وقفه از اقتصادسنجی در زمینه‌های کسب‌وکار و تصمیم‌گیری‌های دولتی صورت می‌گیرد و او این فرآیند را از طریق توسعه تکنیک‌های بازگشتی که در حال حاضر در مدل‌سازی‌های مالی استفاده می‌شود شروع کرده است و امید دارد که به زودی پایه آنچه اقتصادسنجی بی‌وقفه نامیده خواهد شد، ساخته شود. کار او در زمینه اقتصادسنجی بدون وقفه در بیش از 150 نشریه دانشگاهی و 13 کتاب منتشر شده است. اقتصاددان سابق بانک مرکزی ایران، به عنوان مشاور به سازمان ملل متحد، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول خدمت کرده است. اخیراً او در شرکت تودر کار کرده بود؛ جایی که او سیستم تجارت اینترنتی را که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد توسعه داد.

پروفسور پسران در گفت‌وگویی از فضای مثبت و امید ایجاد‌شده در جامعه ایرانی ابراز شادمانی می‌کند و می‌گوید دوست دارد برای اقتصاد ایران هم گام هایی بردارد.

هفته "نامه تجارت" فردا در شماره این هفته خود گفت وگوی مفصلی با پروفسور هاشم پسران داشته است که گزیده ای از آن را در ادامه می خوانیم:

انبوهی از پیام‌های محبت‌‌آمیز به صورت تلفن و ای‌میل ارسال شده که من را بسیار خوشحال کرده است. اگر چنین اتفاقی باعث شود که مردم کشور من خوشحال شوند و به آینده امید بیشتری داشته باشند، باید بگویم من هم خوشحال هستم.

مهم این است که نام یک ایرانی به این صورت عنوان شده است. من ایده‌های کریستوفر سیمز را توسعه دادم و توانستیم مدلی برای دنیا طراحی کنیم که اجزای آن مدل تک‌تک کشورهای دنیاست که می‌توانیم مدل اقتصادی آنها را درست تخمین بزنیم.

اسامی از سوی موسسه تامسون‌رویترز تنها نوعی پیش‌بینی است. پایه این پیش‌بینی ارجاع‌هایی است که به کارهای علمی می‌شود. ممکن است برخی تصور کنند که اعلام اسامی و روند انتخاب برنده مانند مراسمی چون اسکار است؛ اما این‌طور نیست. من می‌خواهم این مساله را به روشنی توضیح دهم که انتظار فزاینده‌ای ایجاد نشود.

نمی‌گویم امکان ندارد انتخاب کمیته نوبل باشم اما ممکن است سال بعد یا سال‌های بعد چنین انتخابی صورت گیرد.

اسم پل کروگمن در سال 2006 توسط تامسون‌رویترز مطرح شد ولی آکادمی نوبل در سال 2008 ایشان را به عنوان برنده معرفی کرد. یعنی مساله فقط همان سال پیش‌بینی نیست.

در مصاحبه بورسیه بانک مرکزی ایران شرکت کردم و فکر کنم نفر اول هم شدم. آنجا بود که بانک مرکزی قبول‌شده‌ها را به انگلستان فرستاد که حسابدار خبره شوند. زمانی که من به انگلستان بازگشتم و در دانشگاه‌های انگلستان به تدریس مشغول شدم تمام وام بانک مرکزی به علاوه 12 درصد بهره را پرداخت کردم. این حقی بر گردن ما بود چون به ما پول دادند که برویم تحصیل کنیم. اعتقاد داشتم که باید حتماً قرضی را که به بانک مرکزی و مردم ایران داریم را به اضافه بهره‌ای که به آن تعلق می‌گیرد، پرداخت کنیم.

سوال عمده برای من این بود که چرا اقتصاد کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه‌یافته دچار نوسان‌ها و تکانه‌های شدید است. تمام ریشه‌های کارهایی که من اکنون انجام می‌دهم همان سوال بود. سوالی که وقتی یک جوان 20ساله بودم از خودم پرسیدم.

اقتصادسنجی علم پیچیده‌ای است. اما یادتان باشد که هر کار پیچیده‌ای از جایی شروع می‌شود. نباید گفت مثلاً چون صعود به قله کوه خیلی مشکل است پس آدم شروع به بالا رفتن نکند.

مطمئناً رشد اقتصادسنجی مانند هر علم دیگری می‌تواند به دولتمردان، مردم عادی، بخش خصوصی و موسسات غیرانتفاعی کمک کند که تصمیم‌های درست‌تری بگیرند.

سفر آقای روحانی به سازمان ملل بسیار مثبت بود و همه ما هم امیدوار هستیم. امیدوارم روندی که آغاز شده تداوم داشته باشد و از این شرایط خوب و فضای مثبت ایجاد شده بتوانیم واقعاً استفاده کنیم.

به نظر من مساله ایران تنها با آمریکا و اروپا نیست و‌ ایران باید در منطقه هم بتواند خودش را بهتر نشان دهد. هر چقدر که ایران نشان دهد سیاست‌های عقلانی استفاده می‌کند می‌تواند خودش را در منطقه از نظر قدرت اقتصادی و سیاسی منسجم‌تر کند.

صندوق بین‌المللی پول از من دعوت کرده روز 16 اکتبر یکی از کارهای علمی را که انجام داده‌ام ارائه کنم. من هم از این فرصت استفاده کردم و راجع به «چالش‌ها و چشم‌انداز اقتصاد ایران» پنلی گذاشتم تا مسائل اقتصادی ایران بیشتر در آمریکا مطرح شود.