چالش‌های حذف "یارانه‌ها"

فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «فردی که در مرز دهک مستحق دریافت و دهک غیرمستحق قرار دارد ممکن است با معامله ای به دهک بالاتر ارتقا پیدا کند و با ورشکست شدن به دهک های پایین سقوط کند. لذا دولت باید دائما نظام داده های خود را پالایش کند و این هزینه و انرژی بالایی را از دولت می گیرد.»

معاون اول رئیس جمهور بدون ذکر جزئیات از روش جدیدی برای شناسایی ثروتمندان سخن گفته است. گفته شده دولت و مجلس برای حذف سه دهک درآمدی از دریافت یارانه به توافق رسیدند.

با این حال کارشناسان معتقدند حذف 22 میلیون نفر از دریافت یارانه به معنای حذف سه دهک جمعیتی و نه درآمدی است؛ چرا که سه دهک درآمدی حدود 3 میلیون نفر از جمعیت کشور را شامل می شوند.

در این بین برخی کارشناسان معتقدند امکان شناسایی سه دهک جمعیتی با درآمد بالا وجود ندارد و برخی دیگر معتقدند می توان به طریقی این افراد را شناسایی کرد.

دکتر آلبرت بغزیان استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با فرارو گفت: «دهک درآمدی به این شکل است که چند درصد جمعیت، چند درصد درآمد را به خود اختصاص می دهند. بنابراین در دهک، درصد جمعیتی را داریم.»

وی ادامه داد: «اما اینکه سی درصد جمعیت (حدود بیست میلیون نفر) از دریافت یارانه حذف شوند ربطی به دهک درآمدی ندارد. چون اگر قرار است بر اساس دهک درآمدی حساب شود ممکن است 5 درصد جمعیت کشور در این سه دهک بالای درآمدی قرار بگیرند.»

وی افزود: «زمانی که گفته می شود همان درصد جمعیت همان درصد درآمد را دارند یعنی توزیع عادلانه است. اما وقتی توزیع ناعادلانه است مسلما سی درصد دهک ها لزوما سی درصد جمعیت نیستند و حتما کمتر هستند و به نظر من زیر ده درصد جمعیت کشور را شامل می شوند.»

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: «هیچ کشوری نمی تواند ادعا کند که سی درصد جمعیت آن جزو سه دهک درآمدی بالا هستند و لذا ممکن است در این باره اشتباه لفظی از سوی مسئولین صورت گرفته وگرنه اگر قرار باشد این کار را انجام دهند نشان دهنده بی عدالتی است.»

بغزیان درباره امکان شناسایی سه دهک درآمدی گفت: «برای شناسایی سه دهک درآمدی باید به شناسایی دارایی ها از قبیل زمین، ملک، اتومبیل، حساب های بانکی و سهام بورس پرداخت.»

وی ادامه داد: «دوم اینکه می توان تعریف کرد چه گروهی محتاج دریافت یارانه نیستند. مثلا گفته شود کسانی که ماهانه بیش از 2 میلیون درآمد دارند یا بیش از یک میلیارد دارایی دارند نباید یارانه دریافت کنند. اما مشکلی وجود دارد و آن اینکه ممکن است این دارایی ها به اسم سرپرست خانوار نباشد.»

این استاد دانشگاه اظهار رد: «اگرچه کشورهای پیشرفته که دارای نظام داده های دقیق هستند نیز برای شناسایی دهک های درآمدی با مشکل مواجه هستند، اما حال فرض کنیم ما توانستیم این کار انجام دهیم، ملاک پرداخت یا عدم پرداخت یارانه چیست؟»

وی ادامه داد: «فردی که در مرز دهک مستحق دریافت و دهک غیرمستحق قرار دارد ممکن است با معامله ای به دهک بالاتر ارتقا پیدا کند و با ورشکست شدن به دهک های پایین سقوط کند. لذا دولت باید دائما نظام داده های خود را پالایش کند و این هزینه و انرژی بالایی را از دولت می گیرد.»

بغریان گفت: «لذا به نظر من دولت به جای آنکه کسری خود برای پرداخت یارانه را از طریق حذف سه دهک تامین کند بهتر است به دنبال ایجاد درآمدهای مشروع و قانونی بیشتر باشد.»

وی ادامه داد: «به طور مثال دولت می تواند سریع تر نظام جامع مالیاتی را پیاده کند و جلوی فرارهای مالیاتی را بگیرد و یا مسئله تحریم ها را زودتر حل و فصل کند و سرمایه هایی که به واسطه تحریم بلوکه شده بازگرداند و هزینه هایی که به واسطه تحریم بر کشور وارد شده را رفع کند.»

وی افزود: «البته بنده موافق پرداخت یارانه به تمام مردم نیستم اما موافق جبران کسری منابع نقدی یارانه از طریقی که اکنون مطرح شده نیز نیستم؛ چرا که معلوم نیست چقدر عملی باشد و تا چه اندازه موجب صرفه جویی شود.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «این اقدام (حذف سه دهک) ممکن است باعث ایجاد معضل اجتماعی شود و نارضایتی را بوجود آورد. چون ممکن است مثلا یارانه من را حذف کنند اما یارانه همسایه من که وضع بهتری هم از من دارد حذف نشود.»

وی افزود: «بنابراین به نظر من دولت می تواند پرداخت یارانه را یک یا دو ماه تعویق اندازد تا بتواند درآمدهای جدید حاصل کند.»