نظر شهید بهشتی درباره آموزش زبان مادری

صالح نیکبخت وکیل دادگستری درباره نظر فرهنگستان ادب مبنی بر تضعیف زبان ملی با آموزش به زبان اقوام گفت: «اظهارنظر منتسب به گروهی از فرهنگستان زبان و ادب فارسی صرف نظر از اینکه صحیح است یا منطبق با واقعیات است یا خیر، در آن قسمت که مربوط به اصل 15 قانون اساسی و شأن و فلسفه تصویب آن آمده است باید گفت موضوع مطرح‌شده از سوی ایشان با واقعیت امر منطبق نیست، زیرا همان‌طوری که ادیبان و نویسندگان محترم در مورد ریشه هر لغت یا شعری کنکاش لازم به عمل می‌آورند و بعضا درصدد هستند که شأن سرودن این شعر و قصیده چه بوده، یا به شرایط تاریخی سرایش آن شعر مراجعه می‌کنند در مورد قانون هم شأن تصویب و فلسفه آن مورد لحاظ قرار می‌گیرد.»

او افزود: «تصویب اصل 15 قانون اساسی در صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ابتدا در پیش‌نویس اولیه قانون اساسی تحت عنوان طرح و تصویب اصل 21 مورد بررسی قرار گرفته و تمامی مذاکرات به عمل‌آمده در جلد اول صورت مشروح مذاکرات فوق در چهار صفحه بیان شده، 25بار از طرف افراد مختلف و با جواب‌های نایب‌رییس مجلس خبرگان مرحوم شهید آیت‌الله دکتر بهشتی پاسخ داده شده است. بنابراین اگر به صفحات 574 الی 577 این مشروح مذاکرات مراجعه شود کاملا مشخص است اولا منظور از تصویب این اصل نه‌تنها تضعیف زبان (فارسی) نبوده بلکه در جهت تقویت آن بوده است.

نیکبخت در ادامه گفت: «به همین جهت تنها به یک سوال مرحوم مولوی عبدالعزیز نماینده مجلس بررسی قانون اساسی از بلوچستان که در آن مجلس مطرح می‌شود و پاسخ بهشتی اشاره می‌کنم. مولوی سوال می‌کند اگر کسی بخواهد عربی بخواند آیا دولت برای او معلم عربی استخدام می‌کند؟ یا خیر؟ یا اگر کسی بخواهد زبان بلوچی بخواند آیا دولت ملزم است برای او معلم بلوچی بگیرد یا خیر؟ بهشتی پاسخ می‌دهد بله دولت موظف است یعنی دولت موظف است چیزی را که آنها حق دارند برایشان تهیه کند، اینجا مساله حق و تکلیف مطرح می‌شود و آن شهید بزرگوار به صورت عالمانه عنوان می‌کند اگر کسی حقی داشته باشد تکلیف دولت یا هر حق‌گذار دیگر این است که برای او زمینه انجام آن حق را فراهم کند. در اینجا مولوی عبدالعزیز سوال می‌کند «یعنی هم کتاب هم معلم باید تهیه کند؟» شهید بهشتی پاسخ می‌دهد: بله من متن را یک‌بار دیگر می‌خوانم تا نسبت به آن رای گرفته شود. و بعد متن به صورتی که اکنون قانون اساسی منعکس شده است قرائت می‌شود و اتفاقا این اصل با حضور 67نفر از حاضرین از مجموع 69‌نفر با نظر 62‌نفر موافق، بدون مخالف و با 5رای ممتنع به همین صورت تصویب می‌شود.»

نیکبخت افزود: «در مجموع این چهارصفحه همه این مطالب مطرح شده و شأن تصویب آن هم بیان شده است و آن بزرگواران هدفشان از تصویب این اصل پذیرش حقوق اقوام در آموزش زبان مادری خود و مکلف‌کردن دولت و فراهم کردن امکانات زبان مادری آنان بوده و آنچه برخی اعضای محترم فرهنگستان گفته‌اند به‌نظر می‌رسد بدون مراجعه به شأن تصویب این اصل بیان شده است؛ مضافا اینکه آموزش زبان مادری آن هم زبان‌های اقوامی که به جز در یک مورد و آن هم زبان دینی ما است همگی وحدت ریشه‌ای زبانی دارند و اساس خواندن این زبان‌ها نه‌تنها زبان مادری را تضعیف نمی‌کند بلکه در جهت تقویت آن هم هست.»