یک حمله نمی‌تواند ایران را متوقف کند

فرارو- گیدئون رز، سردبیر فارن افرز گفتگویی با رابرت جرویس، استاد روابط بین الملل دانشگاه کلمبیا داشته و در مورد مسائلی چون مذاکرات هسته ای با ایران، دورنمای یک توافقنامه، میزان پیشرفت دانش تسلیحات هسته ای و احتمال شکل گیری بن بست هسته ای ایران- اسرائیل به بحث و تبادل نظر با وی پرداخته است.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو، این استاد دانشگاه کلمبیا تاکنون مقالاتی در مورد ایران نوشته و اخیرا نیز مقاله ای در خصوص برنامه هسته ای ایران و راهکارهای غرب برای مهار آن به رشته تحریر درآورد. در ادامه خلاصه ای از مصاحبه فارن افرز با وی آورده شده:

اجازه دهید بحث خود را با مذاکراتی که در جریان هستند آغاز کنیم. آیا گمان می کنید این مذاکرات واقعا به پیشبرد دیپلماسی اجبار کمکی می کنند؟
بله تا به امروز که بیش از آنچه انتظار می رفت، کارساز بوده اند. توافق موقت میان ایران و گروه 1+5 واقعا بسیار خوب بود، به گونه ای که نه تنها برای ما و اروپائیان خوب بوده، بلکه توانسته برنامه هسته ای ایران را تاحدودی به عقب براند اما توافق خوبی هم برای ایران بوده و آسودگی اندکی را به دنبال داشته و باعث اعتمادسازی نسبی در هر دو طرف شده، بنابراین ما تقریبا در شرایط خوبی که در این مرحله قابل تصور بوده، قرار داریم.

چرا پیش از این تصور می کردید که دیپلماسی اجبار احتمالا کارساز نخواهد بود؟
به هر حال موانع واقعی در هر دو طرف وجود دارد و این موانع هنوز وجود دارند—کاملا مشخص نیست که ایران واقعا تمایل به عقب نشینی داشته باشد. مشخص است که این کشور تمایلی به تسلیم تمام ظرفیت هسته ای خود ندارد؛ این مسئله همواره یک توهم بوده است.

اما مشخص نبود که آنها تا چه اندازه تسلیم خواهند شد. تا شش یا هشت ماه پیش مشخص نبود که دور اخیر تحریم ها تا چه اندازه به ایران ضربه زده است. و فکر می کنم که تحریم های اخیر واقعا بیش از تحریم های قبلی آسیب رسان بودند، به خصوص محرومیت از وضعیت مالی بین المللی. و همچنین دیپلماسی صبر که کار پس زمینه ای دولت اوباما بود و ما از جزئیات آن خبر نداریم اما می دانیم که تقریبا یک سال پیش از عمومی شدنش، انجام می شده، همان جلساتی که به تدریج درجه ای از اعتماد را میان دو طرف شکل داده است. در این میان لازم بود که هم فشار و هم حس وجود یک فرصت مناسب برای دستیابی به یک توافق منطقی در انتهای راه وجود داشته باشد.

در یکی از مقالات خود نوشته بودید که نظرمان در مورد این توافق موقت نباید تنها با توجه به این توافق واقعی بلکه با توجه به گزینه های جایگزین آن شکل بگیرد. می شود در موردش توضیح دهید؟
به عقیده من ایران برای مدتی اینطور تصور می کرد که می تواند رژیم تحریم ها را بشکند و میان آمریکا و اروپائیان شکاف ایجاد کند اما در حال حاضر احتمال وجود چنین فرصتی را اندک می بیند و به دلایل خوبی، حتی نگران اعمال تحریم های بیشتر است. فکر نمی کنم که این تحریم ها سقوط نظام ایران را به دنبال داشته باشد اما ضربه واقعی به این کشور وارد خواهد کرد و این تلقی در میان ایرانیان وجود دارد که با دستیابی به توافقی نیمه پایدار می توان مانع از شکل گیری چنین شرایطی شد.

گزینه جایگزین برای طرف غربی نیز چندان مطلوب نیست. اگر ایران به ساخت و ساز خود ادامه دهد، احتمالا اسرائیل یا آمریکا یا هر دو دست به بمب می برند و شاید این مسئله در شرایط فعلی پیامدهای مهمی نداشته باشد اما هیچ کس نمی تواند مطمئن باشد. و حتی اگر این اتفاق رخ ندهد، گزینه جایگزین، یک بن بست دائمی خواهد بود مملو از تنش ها و فرصت هایی که هر نوع حادثه ای که به یک اشتباه ختم شود، در آن محتمل خواهد بود.

منظورم این است که بدون یک توافق، تنش ها به شدت افزایش می یابد و برای آنکه اتفاقات احتمالی در خلیج فارس را حدس بزنید، نیازی به قوه تصویرسازی بالایی ندارید. بدون یک توافق، مسیرهای بسیاری وجود دارند که می توانند به نتیجه ای بد برای هر دو طرف ختم شوند.

بنابراین این توافق نباید با اعتبار و ارزش خود قضاوت شود، بلکه باید آن را به عنوان جایگزینی که بدی های کمتری دارد، مورد بررسی قرار داد؟
بله.

کنت والتز، همکار شما از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای حمایت می کند و معتقد است در نهایت یک زوج هسته ای، گزینه ای با بدی های کمتر است. نظر شما در مورد این تئوری چیست؟
کنت از دوستان خوب من است اما باید دو مسئله را در نظر داشته باشد. اول اینکه وی همواره مخالف جریان غالب بوده و عاشق این است که در اقلیت باشد. و البته شوخ طبع است و فکر می کنم هر دو این روحیات بر وی غالب بوده است. در واقع کنت در مکالمه ای که پیش از نوشتن این مقاله با من داشت گفت که نمی خواهد ایران به تسلیحات هسته ای دست یابد اما فکر نمی کند که با این مسئله دنیا به آخر برسد.

من معتقدم این مسئله غیرمحتمل است. نخست اینکه فکر نمی کنم ایران هسته ای شود. شاید نتانیاهو بلوف می زند، من هیچ تخصصی در این زمینه ندارم. ما شاهد مسائل عجیب تری بوده ایم اما من شک دارم.

من معتقدم ما می توانیم با یک بمب ایرانی ادامه دهیم. فکر می کنم کنت کاملا درست می گوید، دنیا به آخر نمی رسد. من شخصا ترجیح می دهم ایران به بمب دست یابد تا اینکه آمریکا و اسرائیل حمله پیشگیرانه ای داشته باشند که تازه اول ماجرا خواهد بود، چراکه یک حمله نمی تواند ایران را متوقف کند. این حمله تنها آنها را کمی به عقب می راند و به برنامه شان مشروعیت می دهد.

بنابراین با کنت موافقم که نباید حمله کنیم اما مسئله این است که آمریکا خود را متعهد به ممانعت از دستیابی ایران به بمب هسته ای می داند و فکر می کنم نتانیاهو هم همینطور است.