"روسیه" زیر میز می‌زند؟

دکتر محمدجواد ظریف پس از ضیافت شام با کاترین اشتون گفت: در دو روز آینده هیات‌های مذاکراتی ایران و 1+5 موضوعات باقی مانده را بحث می کنند و قرار شد از اردیبهشت شروع به تدوین پیش‌نویس کنیم.

پیش از این ماری هارف سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته بود ایران و گروه 1+5 احتمالا بعد از دور بعدی مذاکرات هسته‌ای وارد مرحله نوشتن پیش‌نویس توافق جامع هسته‌ای می‌شوند.

با این حال روز گذشته معاون وزیر خارجه روسیه قبل از آغاز دور بعدی مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 در وین گفت: انتظارات زیادی از این مذاکرات نداریم. وی ادامه داد: مذاکرت درباره بسیاری از موضوعات هنوز در مراحل اولیه خود است که این نشست باید مبنایی برای مذاکرت بعدی ایجاد کند.

در این میان پس از اشغال ساختمان های دولتی در سه شهر شرقی اوکراین توسط تظاهرکنندگان هوادار روسیه، جان کری وزیر خارجه آمریکا در تماسی تلفنی به سرگئی لاوروف همتای روس خود گفته است که هر تلاشی از سوی روسیه برای ایجاد بی ثباتی در آنجا "هزینه هایی به بار خواهد آورد."

این موضوع باعث شده برخی کارشناسان از احتمال سنگ اندازی روسیه در مذاکرات ایران و 1+5 برای امتیازگیری در بحران اوکراین خبر بدهند. دکتر محمود شوری در این باره به فرارو می گوید: این امکان وجود دارد با بروز اختلافات تازه میان روسیه و غرب و افزایش شکاف در مناسبات دو طرف بر سر بحران اوکراین، روس ها در سیاست خود حول محور پرونده هسته ای ایران تجدید نظر کنند اما این تجدید نظر نه کلی است و نه اتفاق بزرگی محسوب می شود که بخواهد فشارها بر ایران در چارچوب موضوع هسته ای را تا حدود زیادی کاهش دهد.

با این حال دیروز عراقچی پس از پایان روز اول مذاکرات وین 3 گفت: ما تا الان شاهد سایه انداختن اختلاف نظر آمریکا و روسیه بر سر اوکراین در مذاکرات هسته‌ای نبودیم و ما هم امیدواریم این اتفاق نیفتند اما در عالم سیاست هر چیزی امکان دارد اما این دو کشور این اراده را دارند که این موضوع بر مذاکرات سایه نیندازد.

آیا روسیه قصد دارد از مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 در جهت امتیازگیری در بحران اوکراین استفاده کند؟


1- تحولات اوکراین و الحاق کریمه به خاک روسیه موضوعی بسیار بحث برانگیز بین المللی است که امروز موجب رویارویی روسیه با تعدادی از کشورهای غربی به رهبری آمریکا شده است. لذا از این منظر نمی توان شرایط جامعه بین المللی را در قبل و بعد از بحران اوکراین یکسان تصور کرد.

2- یقینا کشورها بر اساس منافع خود سعی می کنند از تمام ابزارها و امکاناتی که در اختیار دارند حداکثر بهره برداری را بکنند. روسیه اکنون تحت فشار بسیار زیادی از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا قرار دارد و احتمال وضع تحریم های دو جانبه یا چند جانبه علیه این کشور وجود دارد چنانکه تاکنون برخی تحریم ها هم اعمال شده است.

3- از سوی دیگر موضع ایران در قبال بحران اوکراین تاکنون حکیمانه بوده و با توجه به آنکه خود درگیر یک موضوع مهم و پیچیده بین المللی (پرونده هسته ای) است به صلاح ندانسته که وارد این منازعه شود.

4- در این میان این احتمال که روس ها بخواهند در این شرایط از برگ مذاکرات ایران و 1+5 برای امتیازگیری در بحران اوکراین استفاده کنند وجود دارد. یعنی این احتمال وجود دارد که روس ها از تمام ابزارهایی که در منطقه دارند برای فشار بر آمریکا و اتحادیه اروپا استفاده کنند تا آنها در مواضع خود پیرامون بحران اوکراین تجدیدنظر کنند.

5- در این شرایط ایران باید وارد این منازعه نشود و تمرکز خود را در سیاست خارجی بر روی مذاکرات هسته ای قرار دهد و تا آنجا که ممکن است اجازه ورود موضوعاتی خارج از پرونده هسته ای به مذاکرات را ندهد.

6- (درباره میزان استفاده روسیه از برگ مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 برای امتیازگیری در بحران اوکراین و احتمال توقف مقطعی مذاکرات) روسیه عضو دائم شورای امنیت و یکی از اعضای موثر گروه 1+5 است و مواضع این کشور در گذشته در جهت پیشبرد مذاکرات بوده است.

7- روسیه برای ایفای نقش منفی در مذاکرات پیش رو باید روابط خود با ایران را مورد توجه قرار دهد و قطعا اگر خللی در روند مذاکرات صورت بگیرد روس ها نمی خواهند این خلل متوجه روسیه باشد چراکه به لحاظ سیاسی جنبه های منفی برای این کشور در بر خواهد داشت.

8- لذا من تصور نمی کنم در شرایط فعلی روس ها علاقه مند به ایجاد مانع بر سر روند پیشبرد مذاکرات هسته ای ایران  با 1+5 باشند. اما همانطور که عرض کردم به هر حال کشورها منافع و مصالح خود را در نظر می گیرند و امروز کارزار عظیم سیاسی و دیپلماتیک میان روسیه و غرب شکل گرفته است و اینکه روس ها در آینده چگونه عمل خواهند کرد بستگی به درایت مسئولین و مقامات روسی دارد و اینکه جایگاه روابط خود در منطقه را به گونه ای تنظیم کنند که در مناسبات خود با ایران و غرب توازن ایجاد کنند.

9- قطعا هم روسیه و هم دیگر کشورهایی که توافق ژنو را قبول کردند پایبند و متعهد به متن این توافق نامه خواهند بود و هرگونه نقض و عدم پایبندی به این تفاهم به عنوان تخطی تلقی شده و مسلما روس ها تمایل ندارند در جامعه بین المللی و افکار عمومی متهم به عهدشکنی شوند.

10- لذا من تصور می کنم با توجه به این موضوع و همچنین کیفیت روابط ایران و روسیه، این کشور به تعهدات خود در قالب 1+5 برای پیشبرد مذاکرات و توافق نهایی پایبند خواهد ماند.