وضعیت باشگاه‌های بدنسازی زنان در ایران

وقتی وارد باشگاه ورزشی‌ای می‌شدم که روی تابلو آن نوشته شده بود«فقط مخصوص بانوان» خیلی خوشحال بودم. به خودم گفتم چه خوب است پایگاه‌های ‌ورزشی‌ای که تنها مخصوص ما زنان است، وجود دارد و همه‌چیز طبق نیازهایمان چیده شده است. در سالن را باز کردم و اولین تابلویی که روبه‌روی من بود توجه‌ام را جلب کرد: «هشت‌صبح تا هشت‌شب برای انجام لاغری موضعی کویتیشن و ال‌پی‌جی پذیرای شما هستیم.»
 
«لاغری‌موضعی در ساعات به‌خصوص» هم از دیگر تبلیغاتی بود که به چشم می‌آمد. با دنبال‌کردن صدای موسیقی سرانجام به سالن ‌اصلی رسیدم ولی در همان نگاه‌ اول آرایش‌های به نسبت عجیب و لباس‌های ورزشی‌ای که تناسب چندانی با سالن بانوان نداشت کمی شور‌و‌شعف اولیه‌ام را از بین برد. نکته‌ای که در آن باشگاه خاص بیشتر توجه‌ام را جلب کرده بود این بود که بیشتر آنهایی که برای ورزش‌کردن آمده بودند در حال مشاوره‌دادن به دیگری درباره این مورد بودند که چه تیپ و مدل جدیدی از لباس و مو به روز شده است. کمی آن‌طرف‌تر هم بوفه کوچکی تعبیه شده بود که ظاهرا برای فروش لوازم ضروری ورزشی است ولی بیشتر از همه این کمربندهای رقص عربی است که در آنجا طبقه‌بندی شده و اثری از لباس ورزشی نیست. البته محلی برای خوردن آبمیوه و غذا هم وجود دارد.
 
وقتی برای گرفتن آبمیوه رفتم متوجه شدم آبمیوه‌ای وجود ندارد و وقتی آب هم خواستم، تمام شده بود و ورزشکاران از آب‌سردکن استفاده می‌کردند. در این میان هم عده‌ای یک با دمبل، تشک و وزنه برنامه‌های خود را با مربیان مختلف اجرا می‌کردند و واقعا گیج شده بودم که باید سراغ کدام مربی بروم تا سوالاتم را بپرسم. در میان این سردرگمی ناگهان صدای موزیک دیگری بلند شد و بالای سالن همه شروع به حرکات موزون کردند... . به‌هرحال به صورت اتفاقی از یکی از مربیان سوالی پرسیدم و چند دقیقه‌ای با او صحبت کردم. نکته عجیبی که توجه‌ام را جلب کرد این بود که چشمانش حالت‌غریبی داشت و صدای بمی هم داشت که توی ذوق می‌زد، یعنی... .
 
من که تخصص علمی - ورزشی ندارم و تنها نویسنده ورزشی هستم اما واقعا نمی‌شد برای مصاحبه علمی در این جو وارد صحبت شد؛ همه سوالات من همین مسایل را نشانه گرفته بود و قطعا مدیریت باشگاه روی‌خوشی نشان نمی‌داد. از سالن خارج شدم و ناراحت نبودم که مصاحبه‌ای نگرفته‌ام، من پاسخ سوالاتم را به وضوح مشاهده کردم.
 
مصرف «شیشه» برای لاغری!
اگر روزگاری به دلیل کمبود فضاهای ورزشی، زنان ما به باشگاه‌های ورزشی زیرزمینی روی می‌آوردند تا سلامت جسمانی خود را حفظ کنند، حالا سلامت جسم جایش را به زیبایی جسم داده و رسیدن به این مورد هم نه از طریق علمی بلکه از سایر راه‌های غیرعلمی میسر شده است.دکتر سعید علی‌آبادی، دکترای مدیریت ورزش معتقد است: «متاسفانه در شرایطی به‌سر می‌بریم که بانوان ما تنها خوش‌اندامی را می‌بینند و صبر هم ندارند. مربیان آنها هم برای اینکه شاگردان خود را از دست ندهند به عمد یا غیرعمد آنها را به سوی مکمل‌های ناصحیح سوق می‌دهند. این موضوع از خطرات جدی است که ورزش زنان و مردان را تهدید می‌کند و ‌ای‌کاش که تنها آنها به مکمل‌های غذایی روی بیاورند و به سمت موادمخدر از قبیل شیشه و کراک نروند.»چاقی مفرط پس از زایمان، کم‌تحرکی، فقر ورزشگاه و پارک‌های تخصصی و کمتر بیرون‌آمدن از خانه و نداشتن تحرک و مشغولیت بیشتر بانوان با غذاهای لذیذ در آشپزخانه از جمله مسایلی است که سبب تجمع چربی در اندام زنان می‌شود.
 
دکتر علی‌آبادی می‌گوید: «معمولا در میان بانوان ازبین‌بردن این چربی‌ها پس از مدتی به یک آرمان تبدیل می‌شود و استفاده از روش‌های لاغری کاذب مانند لیپوساکشن، کویتیشن، ال‌پی‌جی و... در میان آنها رواج پیدا می‌کند. متاسفانه استفاده از مواد روان‌گردان مانند شیشه یکی از مسایلی است که نمی‌توان از آن چشم پوشید.»
 
ضعف صدا‌و‌سیما در اطلاع‌رسانی
این استاد دانشگاه ازدست‌دادن رویکرد اصلی آمادگی جسمانی و پرورش اندام را مهم‌ترین موضوعی می‌داند که حول محور سلامت بانوان حلقه زده است: «سرعت، قدرت، انعطاف‌پذیری، چابکی و استقامت پنج فاکتور اساسی آمادگی جسمانی است؛ اما وقتی به فردی که روی ماهیچه‌های زیبای خود کار می‌کند می‌گویی ٣٠٠متر بدو، نمی‌تواند. مثلا یونیسف در تعریف خود از جوانی می‌گوید، یک بدن وقتی جوان است که از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار باشد.»
 
او اضافه می‌کند: «کشور آمریکا از هنرپیشه‌های خوش‌اندام هالیوودی برای جذب مردم به ورزش‌کردن و بالابردن سلامت جسمانی استفاده کرد اما چیزی که برای کشورهای جهان سوم و درحال‌توسعه به ارمغان آورد خوش‌اندام‌بودن بود. چیزی که در باشگاه‌های ورزشی الگو شده است.»این استاد دانشگاه پیشنهاد می‌دهد: «متاسفانه نه‌تنها سیستم نظارتی در راس باشگاه‌های ما وجود ندارد بلکه صدا‌وسیما که بیشترین و مهم‌ترین وظیفه در راستای اطلاع‌رسانی مردم را به دوش می‌کشد به‌جای عمل‌کردن به وظیفه خود وسایل غیرعلمی مانند تن‌تاک یا کفش‌هایی برای لاغری را تبلیغ می‌کند. تا زمانی که چنین وضعیتی حاکم باشد، باشگاه‌های ورزشی سودجو از این خلأ کمبود اطلاع‌رسانی استفاده می‌کنند و ذایقه‌های ورزشکاران را تغییر می‌دهند در غیراین صورت هیچ ورزشکاری حاضر نمی‌شود برای خوش‌اندامی جان خود را به خطر بیندازد و از مکمل‌های ورزشی غیراستاندارد استفاده کند.»
 
بفرمایید فال قهوه!
اما شاید یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌هایی که به مبحث آمادگی جسمانی بانوان وارد شد، بسته‌شدن فدراسیون آمادگی جسمانی بود؛ تنها نهادی که سازماندهی این بخش از ورزش بانوان را برعهده داشت.
 
فاطمه ابوالقاسمی، رییس اسبق این فدراسیون منحل‌شده می‌گوید: «با بسته‌شدن این فدراسیون، فدراسیون‌های ورزشی همگانی و بدنسازی و پرورش‌اندام قدرت گرفتند. این دو نهاد روی آمادگی جسمانی به‌عنوان کار علمی - پژوهشی تمرکز نمی‌کنند و این عضله‌سازی است که حرف اول را می‌زند. از طرفی به‌دلیل عدم‌ثبات مسایل اقتصادی، افراد سودجو مواد نیروزای غیراستاندارد یا فاسد را به ایران وارد کردند و با عوض‌کردن مارک و تاریخ مصرف، آنها را در باشگاهای ورزشی به فروش رساندند و بسیاری از افراد که باید پاسخگوی این معضل باشند به‌دلیل سود این کار خودشان هم وارد این ماجرا شدند. در نهایت بدن‌های ساخته‌شده جای بدن سالم را گرفت.»یکی از مشکلات اساسی، مشخص‌نبودن نهاد نظارتی برای باشگاه‌های ورزشی است و با انحلال فدراسیون آمادگی جسمانی، فدراسیون‌های ورزشی جایگزین این موضوع اصلا در دستور کارشان قرار ندارد.
 
ابوالقاسمی با تایید این موضوع، نبود قانون اجرایی قوی‌ای را که بتواند بر رانت‌خواری برخی باشگاه‌ها غلبه کند، از دیگر مشکلات ذکر کرد: «تا وقتی چنین وضعیتی حاکم باشد اگر باشگاه‌های ورزشی غیر از این عمل کنند، عجیب است. ما برخی باشگاه‌های ورزشی را داریم که تبدیل شده به محلی برای گرفتن فال قهوه، مزون لباس، سولاریوم و... متاسفانه هیچ‌ جایگاه و نهادی نیست که بگوید ما مسوولیت بازرسی بر باشگاه‌ها را قبول می‌کنیم.»مریم سپاهی، مربی و کارشناس رشته آمادگی جسمانی در ارزیابی کلی خود از باشگاه‌های خصوصی فعال در بخش بانوان می‌گوید: «نه‌تنها ما در شرایط فعلی از استانداردهای جهانی فاصله داریم بلکه متاسفانه دیده می‌شود که امروزه تناسب اندام و زیبایی اندام از بعد سلامتی و آمادگی جسمانی برای زنان ورزشکار ما برجسته‌تر شده و آنها اهمیت کمتری برای سلامتی‌شان قایل می‌شوند. از طرفی بعضا مشاهده می‌شود که برای رسیدن سریع‌تر به اهدافشان وسوسه می‌شوند از داروهای هورمونی استفاده کنند. این موضوع رواج زیادی پیدا کرده و راه بسیار پرخطری است. بنابراین وظیفه من مربی اطلاع‌رسانی درست در مورد پروسه تمرین، تغذیه و تغییر روش‌های غلط است چرا که آنها با تمرین و تغذیه مناسب به اهدا ف خود خواهند رسید.»
 
این مربی بدنسازی تبلیغات صحیح رسانه‌ها و فدراسیون آمادگی جسمانی را از مهم‌ترین ابزارهای موجود برای فعالیت صحیح بانوان توصیف کرد: «در این میان قطعا خود فرد اولین عنصری است که با تغییر نگاه خود به ورزش و سلامتی می‌تواند به سلامتی‌اش کمک کند و در درجه بعد مربی برای ارایه اطلاعات درست به ورزشکاران نقش اصلی را بازی می‌کند که نوع روش مربی باید با نظارت جدی فدراسیون باشد که چه روشی را برای تمرین‌دهی ورزشکاران برعهده می‌گیرد.»پر واضح است که باشگاه‌های اندکی هستند که فعالیت‌هایشان برپایه کارهای اصولی و علمی است و سلامتی جسم مهم‌ترین دغدغه آنهاست.