چرا "تهران" اول است؟

فرارو- وزیر کشور گفت: تهران در ناهنجاری‌ها و بزهکاری‌ها رتبه اول کشور را دارد. به هر میزان که در تهران جذب سرمایه و توسعه داشته‌ایم، ناهنجاری و بزهکاری نیز رشد کرده است.

شهر تهران چیزی در حدود یازده میلیون نفر جمعیت دارد. این شهر یازده میلیونی با مسائل و مشکلات یک شهر بزرگ روبروست؛ از آلودگی‌های محیط‌زیستی گرفته تا ناهنجاری‌ها و مشکلات اجتماعی. دکتر هادی معتمد، آسیب‌شناس اجتماعی، در گفتگو با فرارو معتقد است: مسائل و مشکلات اجتماعی همواره وجود داشته است. اما آنچه در تمام دوره‌ها اهمیت دارد این است که آیا ما می‌خواهیم این مشکلات را ببینیم یا نه.

معتمد با اشاره به آمارهایی که از مشکلات اجتماعی در رسانه‌ها به گوش می‌رسد، گفت: در مرحله اول ما باید ببینیم این آمارها چه هستند و از سمت چه کسانی بیان می‌شوند. اینکه تهران رتبه اول در ناهنجاری و بزهکاری در کشور را دارد، نسبت‌به به آمارهایی که متخصصان علوم‌اجتماعی دارند، متفاوت است، چرا که طبق آمارهای دیگری، شهرهای مذهبی بیشترین بزهکاری را در سطح کشور دارند. اما اگر این آمار را به صورت کلی در نظر بگیریم، مسلما تهران بیشترین مسائل و مشکلات شهری را درون خود دارد. دلیل این امر رتبه نخست تهران در عمده مشکلات شهری است؛ تهران در هرچیزی اول است. مشخصا چنین شهری با چنین جمعیت و تکثر فرهنگی چنین مشکلاتی را درون خود جای می‌دهد.

تهران؛ شهری چندفرهنگی
هادی معتمد در ادامه اظهار کرد: سکونتگاه‌های غیر رسمی(حاشیه‌نشینی)، حضور اقوام گوناگون در سطح شهر، وجود خرده‌فرهنگ‌های گوناگون در میان مردم، بیکاری و بسیاری عوامل دیگر تهران را بدل به شهری آسیب‌پذیر کرده است. یک‌دستی و هماهنگی‌ای که در سایر شهرهای ایران وجود دارد، در تهران دیده نمی‌شود. در تهران اکثریتی وجود ندارد، بلکه این شهر یک شهر چند فرهنگی (Multi Culture) است. تضارب عقاید و تفاوت فرهنگ‌ها و اقوام در تهران همگی توانسته‌اند آسیب‌هایی اجتماعی را بسازند بدون آنکه مدیریت و کنترلی سالم داشته باشند.

این آسیب‌شناس اجتماعی در رابطه با نقش دولت‌ها در مشکلات و مسائل اجتماعی، توضیح داد: اگر می‌بنیم که در دولت فعلی مسائل و مشکلات با زبانی صریح‌تر بیان می‌شوند، دلیل آن این است که این دولت تلاش می‌کند این مشکلات را ببیند. دیدن و ندیدن مشکلات چیزی است که به آن‌ها اهمیت می‌دهد و تلاش می‌کند تا آن‌ها را رفع کند.

معتمد همچنین گفت: در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی سخن‌گفتن از آسیب‌ها گسترش پیدا کرد. این آسیب‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفتند و اجازه بازگو کردن آن‌ها به متخصصان و رسانه‌ها داده شد. این مشکلات و مسائل اما در دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد به‌هیچ‌عنوان در الویت نبود. در آن هشت سال آسیب‌ها شیوع بیشتری پیدا کردند، چون به حال خود رها شده بودند و نهادی نبود که آن‌ها را ببینید و برایشان چاره بیاندیشد. این وضعیت در دولت آقای روحانی تغییر کرده است، چون دولت و مسئولین خواسته‌اند که مشکلات و مسائل دیده و شناسایی شوند.

وی تصریح کرد: اما به‌صورت کلی، سیر بروز آسیب‌ها در دهه‌های اخیر تغییری نداشته‌اند، مگر در جاهایی که دولت‌ها رهایشان کرده باشند و این‌که آمارها و رسانه‌ها از آسیب‌ها سخن می‌گویند لزوما به معنای داشتن آمار جدید و یا تغییر در آن‌ها نیست، بلکه به دلیل دیده شدن آسیب‌ها است.

بیکاری، اعتیاد، طلاق
سه مشکل عمده در دهه‌های اخیر در کشور ما وجود داشته است؛ بیکاری، اعتیاد و طلاق. این سه آسیب به‌صورت بیشتری در شهر تهران دیده می‌شود. در کنار این سه آسیب می‌شود به آسیب‌های حوزه آموزشی، رباخواری‌های گسترده و روابط بیمارگونه و ناصحیح میان جنسیتی نیز اشاره کرد.

چه‌کسی مسئول است؟
هادی معتمد در پاسخ به این سئوال که مشکلات از کجا ناشی شده و حل و فصل آن وظیفه چه‌کسی است توضیح داد: باید ببینیم چه‌کسی این مشکلات را ایجاد کرده است. جامعه شهری به طور کلی مشکلات و مسائل زیادی تولید می‌کند. دولت و یا سایر نهادهای مسئول وظیفه‌اشان کنترل مشکلات است و نه حل و اصلاح آن. مهم‌ترین نقش دولت در این میان آن است که بین نهادها و ارگان‌ها هماهنگی ایجاد کند. آیا غیر از این است هیچ‌کس جز خود مردم نمی‌توانند به داد مسائل و مشکلاتشان برسند؟ حل مشکلات شهری مانند تهران، و یا سایر شهرها نیز صرفا از عهده مردم برمی‌آید. نقش NGOها و آموزش در این میان بسیار اهمیت دارد. همچنین تلاش برای فهم فرهنگ شهرنشینی که به تلاش و خواست مردم بستگی دارد.