فرارو- عمر ژورنالیسم حوزوی – دینی به سبک ایرانیاش چندان متأخر از عمر ژورنالیسم ایرانی نیست. از نخستین سالهای سلطنت مظفرالدین شاه، طلاب ایرانی مقیم حوزه علمیه نجف مجلات گوناگونی در باب دغدغههای دینی و صنفی خود به زبان فارسی در نجف منتشر میکردند. قم نیز از اوایل سلطنت محمدرضا شاه در این زمینه فعال شد که اوج آن را میشود در نشریه مکتب اسلام دید؛ مجلهای که مدیران و نویسندگان آن بعدها جزو مراجع تقلید و مجتهدین مطرح شدند.
به گزارش فرارو، با این حال پس از انقلاب اسلامی، ژورنالیسم حوزوی چندان جدی گرفته نشد. با اینکه روحانیون بسیاری در رأس نظام جدید قرار گرفته بودند و برخی از آنان نیز نویسنده کتب و نشریات مطرح عصر پهلوی بودند، به نظر میرسد احساس کردند که با در اختیار داشتن ابزار بیرقیبی چون رادیو و تلویزیون و چندین روزنامه قدیمی یا پرتیراژ، نیازی به تقویت نشریات حوزوی و دینی با رویکرد حرفهای ندارند.
با این حال روزنامه جمهوری اسلامی که ارگان حزب جمهوری اسلامی بود و در اختیار روحانیون حزبگرا قرار داشت، صفحهای به نام حوزه و روحانیت در فعالیت خود تعریف کرد که به یکی از منابع ژورنالیسم حوزوی بدل شد. هرچند فعالیت این صفحه، به دلیل رویکرد نهچندان حرفهای آن اثرگذار نشد و مورد استقبال عموم قرار نگرفت.
دیگر تجربه مهم ژورنالیسم حوزوی را تیمهای اصلاحطلب رقم زدند. نشریات شهروند امروز، اعتماد ملی، مهرنامه و جهان اقتصاد صفحاتی را به صورت منظم به مطالب حوزوی اختصاص دادند که اگرچه مورد استقبال واقع شد، اما استمرار نیافت. با این حال، مخاطبان احساس کرده بودند که نیاز به وجود نشریاتی با رویکرد حرفهای در زمینه روحانیت و دین است تا خلأ ناشی از گسست رسانهای میان نهاد دین با جامعه دینی پر شود. از سوی دیگر طی سالهای اخیر و با رواج اینترنت، سایتهایی با رویکرد حرفهای درباره روحانیت و دین قلم زدهاند و از قضا مورد اقبال مخاطبان عام نیز واقع شدهاند.
در تازهترین رخداد، مجلهای فرهنگی به نام «تقریرات» با تکیه بر رویکرد دینی و حوزوی در قم منتشر و در شهرهای مختلف کشور توزیع میشود. این نشریه که تاکنون دو شماره از آن منتشر شده است، از سوی همان نویسندگانی اداره و تهیه میشود که در نشریات و سایتهایی که سخن از آنها رفت قلم میزدهاند.
صاحبامتیاز و مدیرمسؤول این ماهنامه؛ علیاشرف فتحی است که علاوه بر تحصیل و تدریس در حوزه علمیه قم، با نام وبلاگش «تورجان» نزد مخاطبان اینترنتی شناخته میشده است. وی در سرمقاله نخستین شماره تقریرات گفته است که قصد دارد به همراه یک تیم با سابقه حوزوی و دانشگاهی به گزارش بیطرفانه مسائل مربوط به دین و خصوصا حوزه علمیه بپردازد. وی همچنین یادآور شده که این مجله نه مجوزی برای فعالیت سیاسی دارد و نه قصد دارد مسائل دینی و حوزوی را تحتالشعاع مسائل سیاسی پوشش دهد.
نخستین شماره این مجله با گفتگوهایی حول محور «مرجعیت دوگانه» منتشر شد تا به بررسی تفاوتهای علمی (و نه سیاسی) دو حوزه نجف و قم بپردازد. مصاحبه با حضرات آیات گرامی قمی، علوی بروجردی و سید منیر الخباز از جمله گفتگوهای شماره نخست است که در کنار گفتگویی منتشر نشده با مرحوم دکتر سید صادق طباطبایی و نخستین گفتگوی مفصل با دو نوه مرحوم آیتاللهالعظمی خویی (مهندس سید موسی خویی و حجةالاسلام سید امین خویی) به واکاوی مختصات نجف و قم و اثرگذاری آنها پرداختهاند.
این نشریه همچنین در دو شماره خود گفتگوهایی با دو شیعهشناس اروپایی انجام داده است: خانم پروفسور سابرینا مروین از فرانسه و آقای دکتر رافائل مائوریلو از ایتالیا. یکی دیگر از جذابترین مطالب شماره دوم تقریرات، گفتگو با سید حسین میردامادی؛ دایی آیتالله خامنهای است که نخستین گفتگوی این استاد بازنشسته دانشگاه فردوسی مشهد محسوب میشود. همچنین این نشریه گزارشی از وضعیت علمای مهم مستقر در شهرستانها منتشر کرده است.
در نیمه دوم مجله که از سوی تیم دانشگاهی مجله اداره میشود، گفتگوهایی با دکتر بیژن عبدالکریمی و دکتر عبدالله نصری در دو شماره مجله منتشر شده که به بررسی مسائل فکری موجود در جامعه پرداختهاند.
مجله تقریرات که سایت اینترنتی خود را هم در
این نشانی به راه انداخته، فروش اینترنتی شماره اول خود را نیز آغاز کرده است که از
اینجا میتوانید خرید کنید.