از تصاویر برهنه تا حساب‌های جعلی؛ دردسرهای زنان افغان در فیسبوک

گفته می‌شود که در حال حاضر شمار کاربران شبکه‌های اجتماعی در افغانستان به یک میلیون و سیصد هزار نفر رسیده است. از این تعداد یک میلیون نفر از فیسبوک، دوصد هزار نفر از توییتر و یک‌صد هزار نفر دیگر از سایر شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.

اما افزایش شمار کاربران شبکه‌های اجتماعی در افغانستان به دور از جنجال نبوده و بسیاری از کاربران این شبکه‌ها، بخصوص فیسبوک و مخصوصا زنان، از مزاحمت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی برای آنها ایجاد شده، شاکی هستند.

وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان گفته است که کار بر روی افزودن یک فصل به قانون رسانه‌های این کشور برای قانونمند ساختن استفاده از شبکه‌های اجتماعی آغاز شده است.

مژگان مصطفوی، معاون مطبوعاتی این وزارت گفته است که این کار را برای کاهش "مشکلات و موارد منفی استفاده از شبکه‌های اجتماعی چون تهمت، تهدید، استفاده از حساب‌های جعلی و بخصوص توهین به زنان" آغاز کرده‌اند.

'مردان تصاویر برهنه خود را برایم می‌فرستند'
سمیرا سادات، خبرنگار آزاد

حدود هشت سال پیش صفحه فیسبوک خودم را ساختم. آن زمان کمتر کسی به اینترنت دسترسی داشت و من از یکی از دوستانم خواستم تا برایم حساب کاربری فیسبوک بسازد.

خبرنگار بودم و برای ارتباطات بیشتر و سریع‌تر با دوستانم و آگاهی از بسیاری از مسایل روز، از فیسبوک استفاده می‌کردم.

اما بودن در این شبکه اجتماعی خالی از دردسر نبود. از سوء استفاده از عکس‌های شخصی‌ام شروع تا حساب‌های کاربری جعلی به نامم.

خیلی از دوستانم به نام مستعار و یا با عکس‌های دیگر برای خود حساب فیسبوک ساختند.

اما این مشکلات به اینجا ختم نمی‌شود. زن که باشی، هر روزه پیام‌هایی از مردان برایت می‌رسد، حتی گاهی با نام‌های زنانه. دریافت بعضی از این پیام‌ها خیلی رنج آور است. من حتی پیام‌هایی با ضمیمه عکس برهنه خود کاربران مرد هم دریافت کردم.

چند وقت پیش، صفحه ای به نام 'دختران افغان'، عکس مرا همراه با شماره تلفن، لینک فیسبوک و آدرس محل کارم نشر کرد. من مجبور شدم به خاطر مزاحمت‌هایی که برایم پیش آمد، نامم را در فیسبوک تغییر دهم و شماره تلفنم را برای همیشه خاموش کنم.

بار دیگر عکسی از من و دوستانم در یک محل تفریحی، در صفحه دیگر به نام 'خبر تازه' نشر شد و محتوای پست فحش و ناسزا به ما بود. تا حالا بعضی‌ها از جمله همکارانم که آن عکس را دیده بودند، به من کنایه می‌گویند.

باید نهاد و مرجعی برای رسیدگی به این مشکلات باشد. گاهی این مشکلات اعتماد به نفس زنان را از بین می‌برد و حل آنها، زنان را بیشتر به فعالیت‌های اجتماعی تشویق می‌کند.

'شخصیت کشی زنان در فضای مجازی'
منیره یوسف زاده، فعال حقوق زن

پنج سال است که حساب کاربری در فیسبوک دارم. از فیسبوک بیشتر برای انعکاس افکارم در راه مبارزه با باورهای غلط و زن‌ستیزانه جامعه استفاده می‌کنم.

آزار و اذیت زن‌ها حالا از دنیای حقیقی وارد دنیای مجازی شده است. حالا آزار و اذیت از دروازه مکاتب (مدرسه‌ها) و تلفن به فیسبوک رسیده است.

بارها پیام‌های رکیک و عکس‌های مبتذل از طریق پیام به دست آوردم، طوری که حالا وقتی پیامی از شخصی ناشناس برایم می‌رسد، می‌ترسم آن را باز کنم.

رشد زنان همراه با یافتن دشمن‌های بیشتر است. حساب جعلی به نامم ساختند و برای تغییر ذهنیت دوستان مجازی من به تبلیغات منفی در موردم پرداختند. در صفحاتی ساختگی عکس‌هایم را نشر کردند و توهین و تهمت کردند.

"ارزش انسان ها به تعداد دشمنانشان است"، این جمله باعث شد که اینها را جدی نگیرم.

اما سکوت به معنای جرات یافتن آنها بود. پس با جمعی از زنان به سراغ ریاست امنیت ملی و معاونیت نشرات وزارت اطلاعات و فرهنگ رفتیم اما خلاء قانونی وجود داشت و آنقدر خواست‌های ما جدی گرفته نشد.

با وجود آنکه از قانونمند شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی در قانون رسانه‌ها استقبال می‌کنم، می‌دانم تا تغییر فرهنگ در جامعه‌مان این قوانین مشکلات را کاملا حل نمی‌کند. من معتقدم این آزار و اذیت‌ها باید در چارچوب خشونت علیه زنان مورد بحث و رسیدگی قرار بگیرد.

'با فرستادن پیام‌های عاشقانه می‌خواهند هم‌کلام‌شان شوم'
مریم دانش، دانشجو

سه سالی است که از فیسبوک استفاده می‌کنم. بیشتر برای آگاه شدن از رویدادها و شریک ساختن نظرات و تجربیاتم با دوستان و ارتباط با اقوام در این شبکه اجتماعی هستم.

بیشتر پیام‌هایی که برایم می‌رسند برای درخواست دوستی است. گاهی به تعریف و تمجید از عکس‌هایم می‌پردازند و برایم شعر و حرف‌های محبت‌آمیز می‌فرستند تا سر کلام باز شود. وقتی نتیجه‌ای نگرفتند عکس‌ها و حرف‌های زشت و شرم آور برایم می‌فرستند که شدیدا ناامیدکننده است.

اکثرا جوابی نمی‌دهم و در نهایت حساب کاربری مزاحم را بلاک می‌کنم. گاهی مجبور شدم برای مدتی فیسبوکم را غیرفعال کنم.

از قانونی که قرار است ساخته شود باخبرم اما فکر می‌کنم از ساختن قانون، چیزی که سخت‌تر است اجرای آن است. نمی‌دانم تا چه حد باید خوشبین بود اما امیدوارم این قانون چاره‌ساز باشد.

'بلاک، بلاک، بلاک!'
فاطمه عارفی، دانشجو
پنج سال است که کاربر فیسبوک هستم. حالا خبرها زودتر از هر جایی در فیسبوک دست‌به‌دست می‌شود. برای آگاه شدن از اخبار و ارتباط با دوستان در فیسبوک هستم.

در فیسبوک متاسفانه دختران همیشه مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. مزاحمان همیشه پیام‌های مزخرفی می‌فرستند و نظرات توهین‌آمیز و زشت زیر پست‌های ما می‌نویسند. حتی اگر حساب‌شان را بلاک کنید، باز حساب جعلی دیگری می‌سازند و شروع به مزاحمت دوباره می‌کنند و باز مجبور هستی بلاک‌شان کنی.

از عکس‌هایم بارها استفاده کردند و مجبور شدم قفل‌شان کنم تا تنها شماری از دوستانم بتوانند آنها را ببنند اما به همان عکس کاور صفحه هم رحم نمی‌کنند، چون برای عموم باز است می‌آیند و پیام می‌دهند و وقتی جواب نگرفتند شروع به فحش و ناسزا می‌کنند.

گاهی در مورد دوستانم که در عکس‌ها همراهم هستند، می‌پرسند و گویا علاقمند به دوستی با آنها هستند و گاهی شماره می‌فرستند و شماره می‌خواهند.

بستن موقت حساب کاربری‌ام هم کارساز نبود. امیدوارم قانونی که قرار است تهیه شود، آزار و اذیت‌ها را کم بسازد. البته امیدوارم این قانون همین آزار و اذیت‌ها را محدود سازد نه آزادی بیان را.

'عکس نمی گذارم تا از مزاحمت‌ها در امان باشم'
هنگامه نقیب، دانشجو

یک سال می‌شود که از فیسبوک استفاده می‌کنم. بیشتر به خاطر به دست آوردن معلومات تازه و تماس با دوستان در فیسبوک هستم.

به خاطر محدودیت‌های خانوادگی که دارم و به خاطر این که از عکس‌هایم سوء استفاده نشود و از مزاحمت‌ها در امان باشم، از عکس‌های خودم در فیسبوک استفاده نمی‌کنم.

شمار دوستانم بسیار محدود است و خوشبختانه این راه تا حدودی موثر نیز بوده و تاکنون مزاحمتی ندیدم.

از قانونمند شدن استفاده از شبکه های اجتماعی استقبال می‌کنم شاید این قانون بتواند مانع استفاده‌های غلط از شبکه‌های اجتماعی شود و مزاحمت‌های فیسبوکی را از بین ببرد.

'کافی است بفهمند زن هستی!'
آناهیتا فردوس، دانشجوی افغان در رومانی

معمولا در کشورهای دیگر اگر شخصیت مشهوری باشی در شبکه‌های اجتماعی در امان نیستی. اما وقتی افغان باشی و زن باشی و یک زندگی عادی هم داشته باشی از مزاحمت‌های فیسبوکی در امان نیستی.

از پیام‌های غیراخلاقی و تهدید‌آمیز گرفته تا حساب‌های جعلی با نام‌های مستعار.
کافی است بفهمند که زن هستی، خواهی یا نخواهی، چه تصویرت در فیسبوک باشد چه نباشد، مورد آزار و اذیت اشخاصی با ذهن بیمار قرار می گیری.

من پنج سالی است که از فیسبوک استفاده می‌کنم و در تمام این مدت از این آزار و اذیت‌ها در امان نبودم.

طرفدار قانونمند شدن فعالیت در شبکه‌های اجتماعی هستم اما نمی‌خواهم ممنوعیت و یا محدودیت در شبکه‌های اجتماعی وضع شود.

'بارها حساب جعلی به نامم ساختند'
شریفه مهراد، دانشجو

نزدیک به هفت سال است که از فیسبوک به خاطر با خبر شدن از اتفاقات روز و احوال دوستانم استفاده می‌کنم.

با اطمینان کامل گفته می‌توانم که ۹۹ درصد کاربران زن افغان در فیسبوک مزاحمت‌های فیسبوکی را تجربه کرده‌اند.

به نامم و با استفاده از عکس‌هایم بارها حساب‌های جعلی ساختند. اما مزاحمت‌ها به اینجا ختم نمی‌شود چت‌های یک‌طرفه، تقاضاهای غیراخلاقی و حتی تهدید را هم شامل می‌شود.

سه راه بیشتر برای برخورد با آنها نداری؛ یا بلاک شان کنی، یا بیخیال‌شان شوی و یا برای همیشه حساب کاربری فیسبوکت را ببندی.

گاهی مزاحمت‌ها آنقدر مرا خسته ساخته که خواستم برای همیشه فیسبوک را ترک کنم اما باز تصمیم گرفتم باشم و به آنها اهمیتی ندهم.

قانون برای تنظیم فعالیت کاربران افغان در فیسبوک در صورتی که باعث سلب آزادی بیان نشود، حتمی و ضروری است.