پرویز تناولی در کنار هنرمندان پاپ‌

شیرین و فرهاد به انگلستان رفته‌اند. اثری از پرویز تناولی در کنار کارهای تعداد دیگری از هنرمندان جنبش پاپ در تیت مدرن لندن در قالب نمایشگاهی با عنوان «جهان به سمت پاپ می‌رود» ارائه شده‌ است.

تیت مدرن لندن که یکی از مکان‌های پرمخاطب هنری جهان محسوب می‌شود، از ١٧ سپتامبر برابر با ٢٦ شهریور امسال تا ٢٤ ژانویه سال آینده نمایشگاه «جهان به سمت پاپ می‌رود» را برگزار کرده است. این موزه در معرفی این نمایشگاه اعلام کرده: «تیت مدرن آماده است که روایت جهانی پاپ‌آرت از آمریکای‌لاتین تا آسیا و از اروپا تا خاورمیانه را بیان کند. در این نمایشگاه آثاری از دهه‌های ١٩٦٠ و ١٩٧٠ به نمایش گذاشته شده تا نشان دهد چگونه فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف به این جریان واکنش نشان داده‌اند. این نمایشگاه نشان می‌دهد پاپ یک جنبش از فرهنگ مصرفی غرب نبوده و بیشتر زبانی بین‌المللی برای اعتراض بوده است که بیشتر از همه به امروز مربوط است».

معنای واژه «پاپ‌آرت» از popular art به معنی هنر مردمی یا هنر عامه گرفته شده است. این جنبش در اواخر دهه ۱۹۵۰ در انگلستان و آمریکا شکل گرفت و در دهه ۱۹۶۰ به اوج خود رسید. موضوع اصلی آثار هنرمندانی که در این شاخه فعالیت می‌کردند، برگرفته از فرهنگ روزمره و مردمی، تولیدات انبوه و تبلیغات بود. پاپ‌آرت را می‌توان یک سبک روشنفکرانه با نگاهی انتقادی به مصرف‌گرایی به‌خصوص در آمریکا دانست. این جنبش هنری به مفهوم مصرف‌گرایی و مبتنی بر فرهنگ عامه است. این جنبش درواقع اعتراضی به شیوه‌های انتزاعی بود و طرفداران پاپ‌آرت می‌گفتند آبستره بیش از حد سوفسطایی و نخبه‌گراست. آنها می‌خواستند هنر را بار دیگر وارد زندگی مردم کنند و از عناصر زندگی روزمره همچون کمیک‌استریپ‌ها، کنسرو سوپ، تابلوهای بزرگراه‌ها، حباب لامپ، روزنامه، بطری‌های کوکاکولا و... در آثارشان استفاده کردند.

حالا بعد از گذشت چندین دهه از شکل‌گیری پاپ‌آرت، موزه تیت لندن بار دیگر به سراغ بررسی این هنر رفته است. تیت مدرن البته شش سال قبل هم نمایشگاهی را برای مرور میراث پاپ‌آرت برگزار کرد و برای دومین‌بار نمایشگاهی از ٦٤ هنرمند از ٢٨ کشور برگزار کرده است که به گفته سایت این موزه، این آثار منعکس‌کننده زمینه‌های سیاسی و اجتماعی هنرمندان شرکت‌کننده در این نمایشگاه نیز هستند.

روزنامه انگلیسی ایندیپندنت، در بررسی این نمایشگاه نوشته است: «نمایش پاییزی چهره‌‌های مؤثر مدرن، نگاهی گسترده به جنبش جهانی است که آثاری از هنرمندان شناخته‌شده از استرالیا تا آرژانتین و ژاپن تا ایران را ارائه کرده است». این روزنامه با بیان اینکه پاپ‌آرت معمولا به‌عنوان انگاره‌ای از رؤیای آمریکایی نگریسته می‌شود، افزوده است: «این نمایشگاه بر آنچه که پاپ‌آرت در کشورهای تحت سیطره قوانین کمونیستی و کشورهایی که هنوز تجربه‌ گسترده‌ای از مصرف‌گرایی ندارند، نگاهی اجمالی دارد. این موضوع بسیاری از عناصر شناخته‌شده پاپ‌آرت را دگرگون می‌کند». ایندیپندنت همچنین از زاویه دیگری هم به خالقان آثار جنبش پاپ نگاه کرده است: «این نمایشگاه تنها چشم‌انداز بین‌المللی از سبک‌های پاپ ارائه نمی‌کند. نمایشگاه بستری را برای بررسی اندیشه‌ای که هنر پاپ مردانه بود، فراهم می‌کند چراکه ٢٥ هنرمند شرکت‌کننده در این نمایشگاه زنان هستند».

این روزنامه پس از آن به سراغ جودی شیکاگو، هنرمند ٧٦ ساله آمریکایی، رفته است: «من فکر می‌کنم بسیار خوب است که بازنگری در مورد این دوره و اینکه هنرمندان دیگر هم چه کارهایی انجام داده‌اند، صورت گرفته است».

ایران سرزمین داستان‌های عاشقانه
در میان آثار نمایشگاه «جهان به سمت پاپ می‌رود»، هنرمندی از ایران هم حضور دارد. پرویز تناولی، مجسمه‌ساز و پژوهشگر ایرانی ساکن کانادا، هم با اثری که از شیرین و فرهاد الهام گرفته شده است، حضور دارد. تناولی از جمله هنرمندانی است که در سال‌های اخیر با برگزاری دوره‌های آموزش مجسمه‌سازی، به نسل جدیدی از هنرجویان این رشته آموزش داده و طراحی‌هایش در زمینه جواهرسازی نیز شیوه جدیدی در این رشته ایجاد کرده است. تناولی یکی از هنرمندان مکتب سقاخانه محسوب می‌شود که همچون دیگر هنرمندان این مکتب سعی کرده است با درآمیختن مفاهیم ملی و مردمی با سبک‌های نوین، آثاری به‌روز و جهانی خلق کند. مجموعه مجسمه‌های «هیچ»، «دست‌ها» و «قفل و قفس» از معروف‌ترین آثار تناولی هستند. ضمن اینکه مجسمه «تخت‌جمشید» او که از مجموعه دیوارهایش محسوب می‌شود، آوریل سال ٢٠٠٨، رکوردی ٨/٢‌میلیون‌دلاری در حراج کریستیز دوبی به‌جا گذاشت. این روزها هم یکی دیگر از مجسمه‌هایش در تیت مدرن لندن به معرض دید عموم گذاشته شده است. شیوا بلاغی، کیوریتور هنری، در صفحه اینستاگرام خود با انتشار عکسی از بازدید تناولی از این نمایشگاه گفته است: «پاپ‌آرت برای او راهی برای شکستن سنت‌ها بوده است».

بلاغی در ادامه با بیان اینکه تناولی عنوان کرده است اثر حاضر در تیت مدرن از شعرهای حماسی شیرین و فرهاد الهام گرفته شده، به نقل از این مجسمه‌ساز آورده است: «ایران سرزمین داستان‌های عاشقانه است. من یک هنرمند پاپ نیستم. هنر من روی فرهنگ مردم بنا نهاده شده و ایران با شعر آغشته شده است».