برندگان و بازندگان نوسان ارز

 درست در شرایطی که توافق هسته‌ای بازار ارز را به حاشیه برد و نگرانی‌ها برای افت و خیز دلار به حداقل خود رسید این بازار اندکی بعد و در کمال شگفتی دوباره خبرساز شد و در صفحه اول روزنامه‌های کشور خودنمایی کرد. پس از این رویداد ناآرامی‌های عجیب دلار در بازار ارز ادامه‌دار شد و به طرح شایعاتی در فضای مجازی کشید. این موضوع درحالی اتفاق می‌افتد که مهار بازار سرکش ارز یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی کابینه یازدهم بوده و حالا با رفع تحریم‌ها، بازار ارز بار دیگر ایرانی‌ها را غافلگیر کرده است.

به گزارش «شهروند»، این روزها دلار نوسانات شدید و صعود و سقوط‌های تند روزانه را تجربه می‌کند. همین موضوع گمانه‌زنی‌های زیادی را به دنبال داشته است. عده‌ای معتقدند دستکاری نرخ دلار از سوی دولت انجام می‌شود و کابینه روحانی برای جبران کسری بودجه و کاهش قیمت نفت به کسب درآمد از بازار دلار روی آورده است و عده‌ای دیگر نفوذ دوباره و البته بی‌موقع دلال‌ها به بازار را علت این پدیده می‌دانند. با این حال وزیر اقتصاد و بانک مرکزی شایعه دستکاری دولت در بازار ارز را رد کرده است اما با این حال دلار این روزها سرکش‌تر از ماه‌های گذشته عمل می‌کند.

نرخ هر برگ اسکناس سبز آمریکایی در ٢٢تیر ٩٤ به کمترین رقم خود در‌ سال‌جاری رسید و ٣‌هزار و ٢٢٥ تومان قیمت خورد. همزمان با این رویداد بانک مرکزی قیمت دلار مبادلاتی را تا مرز ٣‌هزار تومان رساند و به این ترتیب ماجرای ارز تک نرخی چند گامی جلوتر رفت اما این روند دیری نپایید و دلار در اواخر شهریور ماه به بیشتر از ٣‌هزار و ٥٠٠ تومان صعود کرد. مدیران ارشد بانک مرکزی با ناپایدار خواندن این وضعیت، علت جهش یکباره قیمت دلار را مسافرت‌های پایان تابستانی و تقاضای ارز برای سفر حج دانستند و وعده دادند قیمت دلار دوباره به‌زودی به کانال کاهشی برمی‌گردد اما با پایان تابستان و عبور از دهه اول مهرماه و در آستانه بازگشت حجاج به ایران، سکته‌های روزانه قیمت دلار ادامه دارد. این موضوع به‌گونه‌ای است که دلار در آخرین روز هفته گذشته تا مرز ٣‌هزار و ٤٥٠ رفت و دوباره به نرخ ٣‌هزار و ٣٨٩ سقوط کرد.

 به این ترتیب افت و خیز روزانه قیمت دلار که در این مدت گاه به ١٠٠ تومان نیز رسیده است در آخرین روز هفته گذشته تا ٦١ تومان نیز رکورد زد.

تنها برندگان بازار افراد برخوردار از رانت اطلاعاتی حالت غیرعادی بازار ارز به گفته صرافان، خرید و فروش در این بازار را بسیار محتاطانه کرده و به معاملات خرد ضروری رسانده است. این درحالی است که نوسانات غیرقابل پیش‌بینی، زیان مالی تعدادی از صرافان کهنه‌کار بازار را نیز به دنبال داشته است.

یکی از فعالان این بازار که مایل به درج نامش نیست، دراین‌باره توضیح می‌دهد: بازار به‌حدی غیرقابل پیش‌بینی شده است که ضرر برخی از صرافان قدیمی بازار را به دنبال داشته است. زیرا معمولا صرافی‌ها در شرایط نوسان به گونه‌ای خرید و فروش می‌کنند که ریسک معاملات خود را در ساعات یا روز بعد پوشش دهند اما نوسانات تند قیمت در روزهای اخیر باعث شده است تعدادی از صرافان کهنه‌کار بازار نتوانند ریسک‌هایشان را پوشش دهند و متضرر شوند.

وی ادامه می‌دهد: به‌عنوان مثال در شرایطی که خود من فکر می‌کردم دلار به بیشتر از ٣‌هزار و ٥٠٠ تومان نمی‌رسد حجمی از معاملاتم را برای پوشش ریسک انجام دادم اما دلار در روز بعد به بیشتر از ٣‌هزار و ٥٠٠ تومان رسید و ضرر کردم.

این صراف تأکید می‌کند: شرایط بازار درحال حاضر به گونه‌ای است که تنها برندگان آن افرادی هستند که از رانت اطلاعاتی برخوردارند و می‌دانند قرار است در بازار چه اتفاقی رخ دهد وگرنه صرافان و بیشتر فعالان این بازار تا حد ممکن از انجام معاملات با ریسک بالا خودداری می‌کنند و خرید و فروش‌ها درحد معاملات خرد ضروری است.

بانک‌ها در بازار مداخله می‌کنند
صراف دیگری که در محدوده میدان فردوسی فعال است، به نقش بانک‌های توزیع‌کننده در بازار ارز اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظر می‌رسد این روزها جز بانک‌های توزیع‌کننده ارز، کسی از اتفاقات چند ساعت آینده بازار خبر ندارد و دخالت آنها در توزیع ارز است که تنش‌های قیمتی روزانه را رقم می‌زند.

او با اشاره به این‌که یکی از بانک‌های توزیع کننده، دارنده سهام شرکت‌های خودرویی است، توضیح می‌دهد: احتمالا آنها می‌خواهند هزینه بهره‌وری پایین شرکت‌های تحت مالکیت خود را از بازار ارز تأمین کنند.

قاچاق ارز به ترکیه تقاضا را بالا برد
یک صراف دیگر نیز که در محدوده خیابان جمهوری فعال است، به کاهش ارزش لیر ترکیه اشاره می‌کند و می‌گوید: تا پیش از این ارزش لیر ترکیه حدود یک دوم دلار بود اما درحال حاضر این ارزش به یک سوم رسیده است و باعث شده است قیمت دلار در این کشور افزایش قابل توجهی داشته باشد. همین موضوع به قاچاق چمدانی دلار و جابه جایی ارز از مناطق آزاد به ترکیه دامن زده است.

او همچنین تأکید می‌کند: علاوه بر این در بازار ارز، مواردی از معاملات کلان وجود دارد که تقاضا را بالا برده است، این موضوع به‌ویژه پس از اعلام رصد مالیاتی حساب‌های بانکی شدت گرفته است و به نظر می‌رسد عده‌ای با خروج دارایی خود از بانک‌ها و تبدیل آن به دلار، قصد حفاظت از سرمایه‌هایشان در مقابل سازمان امور مالیاتی دارند! که مجموع این مسائل به افزایش تقاضا در بازار و پیشی گرفتن بر عرضه دامن زده است.