وداع ناگزیر با روزنامه‌های‌کاغذی

یادداشت دریافتی- قادر باستانی؛ آیا ناقوس مرگ برای رسانه‌های چاپی به صدا درآمده است؟ با توسعه اینترنت در جهان و فراگیر شدن رسانه‌های آنلاین و همچنین افزایش هزینه چاپ و کاغذ، طی چند سال اخیر برخی روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌های معتبر بین‌المللی، چاپ نسخه کاغذی خود را متوقف و فعالیت خود را به فضای مجازی خلاصه کرده‌اند.

این امر در محافل رسانه‌ای جهان به «آغازی بر پایان دوران روزنامه‌های کاغذی» قلمداد شده است. آیا توقف انتشار روی کاغذ و رفتن به سراغ نشر دیجیتال، مسیری‌است که همه نشریات دیر یا زود باید درآن گام بگذارند؟

واقعیت این است که دنیا به سمت رسانه‌های دیجیتال حرکت می‌کند و ما در آینده‌ای نه چندان دور، روزنامه‌ها را مانند دستگاه‌های تلگراف، فقط در موزه‌ها خواهیم دید.

زمانی که رادیو وارد عرصه رسانه‌ها شد، عده‌ای مرگ روزنامه‌ها را اعلام کردند، اما این گونه نشد و رادیو، تلویزیون و روزنامه، هر کدام در جایگاه خاص خود باقی ماندند.

یعنی این رسانه‌ها تقسیم‌کار نانوشته‌ای را ملاک عمل قرار دادند، به این ترتیب که رادیو خبر را سریع‌تر از همه اعلام می‌کرد، تلویزیون مزیت تصویر را داشت و روزنامه‌ها می‌توانستند وقت کافی برای تفسیر و تحلیل وقایع صرف‌ کنند.

به همین خاطر هر سه نوع رسانه حفظ شد، اما امروز دیگر شرایط متفاوت است و ظهور رسانه‌های دیجیتال مخصوصاً تبلت، کار را برای رسانه‌های حرفه‌ای سخت کرده است. در دنیا حرکت به سمت حذف روزنامه و حتی تلویزیون است.

سمت و سوی رسانه‌ها در آینده به سوی «تبلت» است. در سال ۲۰۱۶ میلادی، یک میلیارد تبلت در دنیا وجود خواهد داشت. آینده متعلق به تبلت‌ها و تجهیزات دارای مونیتور کوچک خواهد بود. از طرف دیگر، تبلیغات چالش آینده روزنامه‌ها است و مهم‌تر از آن، تفاوت قائل شدن بین محتوا و تأثیر تبلیغات است.

روزنامه علاوه بر خودگردانی مالی، پیام و رسالتی خاص دارد و در عین حال به درآمد و تبلیغات، البته بدون ضربه زدن به فعالیت حرفه‌ای خود توجه می‌کند. بدون شک محتوا، برگ برنده روزنامه‌هاست.

در دنیا، روزنامه‌ها با ایجاد اشتراک اینترنتی و اپلیکیشن‌های متعدد در فضای مجازی فعال شده‌اند و تحول محتوایی روزنامه‌ها سرعت بیشتری گرفته است.

روزنامه‌های داخلی برای بقای خود باید بر تلفن‌های همراه هوشمند تمرکز کنند، زیرا این رسانه، ظرف چند سال آینده منبع اصلی درآمد خواهد بود.

در تجهیزات همراه، بخش اعظم مخاطب، به دنبال خواندن سریع مطالب به صورت مختصر است. البته برخی مخاطبان هم با جدیت به دنبال جزییات هستند.

تحول آتی، حرکت از سایت‌های خبری به سمت تلفن‌های همراه خواهد بود. فقط تا دو سال آینده، استفاده از اینترنت به وسیله تلفن‌ها و دستگاه‌های همراه، جای رایانه‌های شخصی را خواهد گرفت. ویدیو هم اهمیت بیشتری خواهد یافت، بنابراین روزنامه‌ها به بحث اخبار تصویری هم باید توجه نشان دهند.

البته هنوز روزنامه نگاری باکیفیت را باید در روزنامه‌های چاپی جست‌و‌جو کرد. عمده آنچه در کشور ما، در اینترنت به نام اخبار ارائه می‌شود، روزنامه‌نگاری باکیفیت نیست و استقلال و هویت روزنامه نگاری موجود در روزنامه‌های پرمحتوا را ندارد.

با وجود رشد روزافزون فناوری، مردم به روزنامه‌ها، بیشتر از سایت‌های خبری و رسانه‌های دیجیتال اعتماد دارند. روزنامه‌ها به دلیل داشتن محتوا، هنوز دارای قدرت و جاذبه هستند، اما چاره‌ای جز حرکت در مسیر فناوری ندارند.