چالش‌های رویای سوریه متحد

یادداشت دریافتی- علیرضا میرزاعبدالله؛ وقتی به نقشه موزائیکی سوریه نگاه می کنیم, پیدا کردن راه حل دائمی برای جنگ و حفظ یکپارچگی سوریه حتی با فرض بر پیروزی دولت بر مخالفان کمی دور از ذهن به نظر می رسد.

بمباران های بمب افکن های روسیه با حمایت اطلاعاتی ایران ادامه دارد و در روی زمین نیروهای سوری با هدایت مشاوران ایرانی در جبهه جنوب حلب پیشرفت هایی داشته اند اما هنوز موفق به قطع شاهراه دمشق به حلب نشده اند.

از دگر سو در جبهه لاذقیه نیروهای سوری تپه های نزدیک مرز ترکیه را یکی پس از دیگری تصرف و پاکسازی می کنند. ار طرفی عناصر داعش  با میانجی گری سازمان ملل اردوگاه یرموک را تخلیه و به رقه که مقر اصلی داعش است منتقل می شوند. و در نهایت در جبهه دمشق زهران علوش از تروریستهای معروف که حدس زده می شود فرماندهی پانزده تا بیست هزار تروریست را به عهده داشت توسط بمب های هدایت شونده روسی کشته می شود.

تمام اینها اخبار خوب و دلگرم کننده ایست, اما آیا بشار اسد می تواند حاکمیت دولت را بر جغرافیای کشور دوباره میسر سازد؟

با فرض بر اینکه دولت و مخالفان به توافق برسند آیا به هم چسباندن موزائیک های سوریه عملی خواهد شد؟ تکلیف نود هزار تروریستی که با دولت و یکدیگر در حال جنگ هستند چه خواهد شد؟ آیا همه تروریستها اسلحه خود را بر زمین خواهند گذاشت؟

ساده انگارانه است که تصور بشود حتی بعد از توافق بین دولت و مخالفان جنگ تمام می شود و بازسازی آغاز. مشخصا در ادلب تروریستها با استفاده از تجارب گروه های فلسطینی خود را برای روز مبادا آماده می کنند. آنها اغلب عضو گروه تروریستی النصره و جیش الفتح هستند که البته در گفتگوهای مخالفان و دولت هم جایی ندارند.

بنا به اخبار منتشر شده, آنها مشغول حفر شبکه عظیمی از تونل ها و غارها در اطراف ادلب هستند و تمام مناطق را بمب گذاری و مین گذاری کرده اند تا از هر گزندی به دور باشند. الگوی رفتاری آنها بر مبنای تروریست هایی بود که در هنگام حمله آمریکا به افغانستان در کوه های تورا بورا مخفی شدند و بعد از اتمام موج شدید بمبارانها از غارهای خود بیرون آمدند و مبارزه با دولت مرکزی افغانستان را از نو شروع کردند, بدون اینکه تلفات یا خسارات قابل توجهی دیده باشند.

از سوی دیگر در رقه, مرکز داعش صد ها هزار نفر زندگی می کنند و بمبارانهای نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا تاثیری بر حاکمیت داعش نگذاشته است. در اخبار آمده بود که نسبت به سال پیش در همین ایام, داعش حدود چهارده درصد ار قلمرو خود را از دست داده است اما آیا همین درصد از نیروهایش را هم از دست داده است و جایگزینی برای آنها نیافته است؟

در نظر می گیریم که دولت و مخالفان سوریه توافق کنند و جبهه متحدی را بر علیه تروریست ها تشکیل دهند. واضح است که  ابتدا تصمیم به پاکسازی مناطق مهمتر در غرب کشور می گیرند که ادلب یکی از آنهاست. ساده انگارانه است که بگوییم تمام ده ها هزار تروریستی که در غرب کشور هستد کشته می شوند یا دست از مبارزه مسلحانه می کشند.

در رقه هم وضع به همین منوال است. به فرض تصرف رقه به دست دولت سوریه و متحدانش, تکلیف تروریست هایی که با ساز و کار مشخص و محاسبه شده و نه از روی بی برنامگی حکومت می کردند چه می شود؟ تکلیف ایدئولوژی خشنی که طی این مدت رشد و نمو پیدا کرده است چه می شود؟ تکلیف صدها گروه تروریستی و ده ها هزار تروریستی که از هشتاد کشور جهان در سرزمین شام گرد آمده اند چه می شود؟ آیا تمام آنها کشته می شوند و یا به کشور های مبدا بر می گردند؟

پر واضح است بذر تروریسمی که کاشته شده است برای ده ها سال از بین نخواهد رفت. به نظر می رسد رویای سوریه متحد با چالش های جدی روبروست.  سلول های خفته تروریسم حتی در صورت توافق اسد ومخالفان در آینده, آماده بر هم زدن توازن خواهند بود.

نباید فراموش کرد که تروریسم هیچ زمانی نابود نخواهد شد بلکه از مکانی به مکان دیگر منتقل خواهد شد.

چمهوری اسلامی ایران اگر سوریه متحد را می خواهد می بایست برنامه مشخص ومنسجمی داشته باشد. در غیر این صورت سوریه متحد رویایی بیش نخواهد بود. 

برای جمهوری اسلامی ایران موزائیک بندی جغرافیای سوریه باید مد نظر قرار گیرد. بر پایه این مدل اولویت بندی مناطق مبارزه انجام می شود که البته بر اساس شواهد, هم اکنون نیز این مهم در حال انجام است. ارتش سوریه با کمک مستشاری که از ایران و روسیه دریافت خواهد کرد می بایست پاکسازی مناطق آزاد شده را به گونه ای انجام دهد که تروریست ها را به صورت جزیره های کوچک و مجزا در موزائیک های مختلف محاصره کند تا نابودی آنها با هزینه کمتری انجام شود.

آنهایی که قابل نابودی نیستند نیز باید از طریق معبر مشخصی رانده شوند. این معبر می تواند به موزائیک های شرق کشور باز شود. بهشت تروریستها بعد سوریه عراق است. عراق به جهت تجهیزات بهتر و انگیزه نیروی مهمی مانند حشد الشعبی و همین طور استعداد نفرات بیشتر, در این مقطع توان مبارزه بهتری را خواهد داشت. ایران می بایست هماهنگی نیروهای عراق و سوریه را انجام دهد تا تروریست ها از هر دو طرف تحت فشار قرار بگیرند.

اگر نیروهای دولتی عراق و حشد الشبی بتوانند سد محکم دفاعی بر قرار کنند و مانند سقوط موصل در سال پیش و الرمادی در بهار امسال, در برابر تروریسم پا به فرار نگذارند و از سوی دیگر نیرو های سوری در پشت آخرین موزائیک آماده دفاع باشند, آن وقت اردن, عربستان در جنوب و ترکیه در شمال به لحاظ هم مرز بودن با تروریست های رانده شده تنها راه های فرار آنها می باشند.

طبعا مسئولیت مبارزه با تروریستهای رانده شده متوجه سه کشور عربستان, ترکیه و اردن خواهد بود و آنها خود می دانند که چگونه و از چه طرقی با آنها مبارزه کنند. گو اینکه اگر نبود حمایتهای مادی و معنوی این کشورها, غده سرطانی تروریسم تا این اندازه رشد پیدا نمی کرد.

در این مقطع بازگشت تروریسم به مبدا میتواند موثر ترین راهبرد برای مهار نئووهابیسم و نئو عثمانیسم باشد.