احتمال دخالت نظامی در لیبی

بعد از عراق و سوریه آیا دخالت نظامی بین‌المللی علیه گروه تروریستی داعش اکنون در لیبی هم رخ می‌دهد؟

 محمد علی حریصی، رئیس دفتر خبرگزاری فرانسه در لیبی با توجه به تجربیات خود به تحلیل شرایط لیبی، بررسی احتمال دخالت نظامی بین‌المللی در آن و تبعات این اقدام پرداخته و نوشته است: «قدرت‌های غربی از جمله آمریکا، انگلیس و فرانسه صراحتا اعلام کرده‌اند که دخالت نظامی در لیبی را در دست بررسی دارند اما به نظر می‌رسد که ترجیح می‌دهند پیش از این اقدام یک دولت وحدت ملی در این کشور مستقر شود.

چنین دولتی دو گروه رقیبی را که بیش از یک سال و نیم است برای به دست آوردن قدرت در نزاع هستند گرد هم می‌آورد. در یک طرف این رقابت کنگره ملی لیبی در طرابلس و در طرف دیگر دولت طبرق تحت حمایت مجامع بین‌المللی قرار دارد.

در همین حال وزرای خارجه کشورهای ائتلاف ضد داعش از جمله آمریکا که اکنون مواضع این گروه را در عراق و سوریه بمباران می‌کنند روز گذشته (سه شنبه) برای گفت‌وگو درباره اقدامات خود در رم دیدار وگفت‌وگو کردند؛ جلسه‌ای که احتمال می‌رود طی آن درباره گسترش این حملات به لیبی هم گفت‌وگو شده باشد.

ولی سوال اصلی این است: چرا ممکن است این دخالت نظامی در لیبی صورت بگیرد؟

ماتیا توالدو، عضو شورای اروپایی روابط خارجی به این سوال پاسخ می‌دهد: شکست روند سیاسی و هم زمان تشدید فعالیت‌های داعش در لیبی وقوع این اتفاق را متحمل‌تر می‌کند.

گروه داعش از زمان اشغال سرت، زادگاه معمر قذافی، دیکتاتور سابق لیبی در ژوئن 2015 به بزرگترین تهدید شبه نظامیان این منطقه تبدیل شده است. نکته مهم این است که سرت از شرق تنها 450 کیلومتر با طرابلس فاصله دارد.

این گروه شبه نظامی برآورد می‌شود حدود 5000 عضو در لیبی داشته باشد و تلاش دارد که چند صد تن دیگر را نیز به خدمت بگیرد.

یکی از مقامات نظامی آمریکایی ماه گذشته گفته بود: پیش از اینکه لیبی هم مأمنی برای داعش شود، پیش از آنکه در لیبی قدرت شکست ناپذیری پیدا کنند باید دست به اقدام زد.

وزیر دفاع فرانسه نیز روز یکشنبه هشدار داد، با بهبود آب و هوا داعشی‌ها در بین پناهجویان پنهان شده و از لیبی به ایتالیا خواهند رفت و این تهدیدی بزرگ برای اروپا خواهد بود.

ژان ایو لودریان، وزیر دفاع فرانسه همچنین خاطرنشان کرد، داعش اکنون تنها 350 کیلومتر از لمپدوسا، جزیره ایتالیایی و نقطه ورود هزاران مهاجر پناهجویی فاصله دارد که لیبی را به قصد اتحادیه اروپا ترک می‌کنند.

مارتین کوبلر، رئیس هیات حمایتی سازمان ملل در لیبی نیز گفته است کشورهای آفریقایی چون چاد و نیجر هم درباره گسترش داعش به شرق از طریق صحرا نگران هستند.

یکی از اعضای گروه بین‌المللی بحران نیز می‌گوید: همسایگان لیبی در آفریقا و اروپا احتمالا به سادگی‌ اجازه نخواهند داد این تهدید گسترش پیدا کند. اما ذات نظامی‌گری مساله قطعی و قابل پیش بینی نیست.

سوال بعدی که مطرح می‌شود این است: دخالت نظامی چگونه صورت خواهد گرفت؟

کشورهای خارجی می‌گویند بدون یک توافق سیاسی در لیبی و درخواست دولت وحدت ملی هیچ دخالت نظامی وجود نخواهد داشت.

در همین حال، گزینه‌هایی چون کمپین هوایی در حمایت از نیروهای لیبیایی مانند عراق یا استقرار نیروهای زمینی در حال بررسی است.

به گفته توالدو، دخالت نظامی در لیبی مانند اتفاقی خواهد بود که این روزها در سوریه شاهد آن هستیم: حملات هوایی، تعدادی پهپاد، تعدادی نیروی عملیات ویژه.

در این میان آمریکا برای برقراری ارتباط با نیروهای محلی جهت تضمین حمایت شبه نظامیان که برخی مناطق را تحت کنترل دارند تعدادی کارشناس به لیبی اعزام کرده است.

نیروهای وفادار به دولت طبرق که خود را ارتش ملی لیبی می‌نامند، می‌گویند می‌توانند اطلاعات لازم درباره مواضع داعش را فراهم کنند؛ مساله‌ای که برای جلوگیری از کاهش تلفات غیرنظامیان واجب و ضروری است.

در حالی که حمایت دولت طرابلس از چنین اقدامی با وجود شکست مذاکرات با وساطتت سازمان ملل نامشخص است دولت طبرق احتمالا ضمن درخواست حملات هوایی خواهان لغو تحریم‌ تسلیحاتی سازمان ملل خواهد شد که در سال 2011 از سوی این سازمان اعمال شد.

این دخالت نظامی در کجا صورت خواهد گرفت؟ این سوال دیگری است که باید به آن پاسخ داده شود.

کارشناسان می‌گویند حملات خارجی در وهله اول بر مناطقی چون سرت متمرکز خواهند بود. درنا در 1100 کیلومتری شرق طرابلس نیز احتمالا هدف دیگری خواهد بود چرا که داعشی‌ها اکنون در اطراف این منطقه فعالیت خود را پس از اینکه از سوی نیروهای محلی در ماه ژوئیه خارج شدند، تشدید کرده‌اند.

توالدو در این باره توضیح می‌دهد: دخالت نظامی بیشتر از اینکه بر خود لیبی متمرکز باشد بر داعش تمرکز خواهد کرد.

در این میان باید به این پرسش نیز پاسخ داده شود که چه کشورهایی در این دخالت نظامی شرکت خواهند داشت؟

آمریکا به نظر می‌رسد برای حضور در این اقدام نظامی مصمم است اما هیچ ضرورتی ندارد که واشنگتن با وجود فرماندهی عملیات هوایی در عراق و سوریه اکنون این جبهه را نیز فرماندهی کند.

فرانسه و انگلیس که مانند آمریکا در سرنگونی قذافی در سال 2011 با ناتو همکاری کردند هم به نظر می‌رسد که به حضور در این اقدام نظامی متمایل‌اند.

حالا باید به پیش بینی این اقدام هم پرداخت: آیا چنین دخالت نظامی با توجه به سایر نمونه‌ها موفق خواهد بود؟

منازعات و مباحثات برای پاسخ به این مساله همچنان در جریان است.

اسماعیل چرگویی، رئیس شورای امنیت و صلح اتحادیه آفریقا در این باره می‌گوید: ما باور نداریم که با توجه به شرایط موجود راه حل نظامی به بحران لیبی کمک کند بلکه بدتر از آن شرایط را پیچیده می‌کند.

توالدو نیز توضیح می‌دهد: فکر نمی‌کنم چنین اقدامی بدون متحدانی پایدار در خاک کشور تفاوتی در شرایط ایجاد کند.

برخی دیگر اما معتقدند این اقدام می‌تواند تاثیر مثبتی در رشد نظامی داعش در لیبی، قطع منابع آن و دشوار کردن شرایط برای تداوم فعالیت‌های فعلی آنها جهت اشغال تاسیسات نفتی در شرق سرت داشته باشد. به همین دلیل ضروری است که این طرح مورد حمایت دو طرف لیبیایی‌ها قرار بگیرد.»