نه به رياست‌جمهوري چهارباره مورالس

رفراندوم قانون اساسي كه اجازه مي‌داد رييس‌جمهوري بوليوي اوا مورالس بتواند براي چهارمين دوره متوالي رييس‌جمهور اين كشور شود به شكست انجاميد و مخالفان اين رفراندوم اعلام پيروزي كردند.

نتايج نظرسنجي‌اي كه روز يكشنبه برگزار شد نشان داد كه ٥٢ درصد مردم بوليوي با ادامه رياست‌جمهوري مورالس براي چهارمين دوره متوالي مخالف هستند و در مقابل ٤٨ درصد راي‌دهندگان با ادامه رياست‌جمهوري مورالس موافقت كردند. اين نتايج نشان مي‌دهد كه مورالس نمي‌تواند در انتخابات رياست‌جمهوري سال ٢٠١٩ بوليوي براي چهارمين بار نامزد شود. اگر مردم به اين رفراندوم راي مثبت مي‌دادند و در صورت پيروزي مورالس در انتخابات ٢٠١٩ او مي‌توانست تا سال ٢٠٢٥ رييس‌جمهور بوليوي باقي بماند.

ساموئل دوريا ميدينا يكي از قانونگذاران مخالف رفراندوم به خبرنگاران گفت كه اين يك پيروزي مهم براي مردم است. امروز كشور ما از پروژه تبديل شدن به سيستم تك حزبي رهايي پيدا كرد و دولت استبدادي به خاك سپرده شد.

با اين حال آلوارو گارسيا لينارس معاون مورالس گفت: مخالفان پيروزي خود را بسيار زود اعلام كردند و در تعدادي از صندوق‌هاي راي فاصله‌هاي نزديكي وجود دارد كه ممكن است نتيجه نهايي متفاوت از چيزي باشد كه به صورت اوليه اعلام شده است.

با اين حال كارشناسان معتقدند كه مورالس توانسته بود در مدت زيادي ثبات را در بوليوي برقرار كند و تبديل به نخستين رهبر بومي بوليوي از حزب سوسياليست اين كشور شود. در دوره رياست‌جمهوري او تا سال ٢٠١٤ بوليوي شاهد سالانه پنج درصد رشد اقتصادي بود تا اينكه او براي سومين بار در سال ٢٠١٤ با شصت درصد آرا پيروز انتخابات شد. از آن سال محبوبيت ده ساله مورالس در دفتر رياست‌جمهوري به سمت كاهش رفت و كمپين رفراندوم براي جلوگيري از حضور مجدد مورالس در انتخابات به راه افتاد. او با مشكلات فراواني از جمله داشتن فرزند نامشروع و اتهامات فساد روبرو است كه در اين سال‌ها مشغول پاسخگويي به اين اتهامات است. او همچنين بسياري از گروه‌ها را از دفتر رياست‌جمهوري بيرون رانده بود. پيش از اين او افراد بومي و توليد‌كنندگان و افراد متخصص را در كنار خود داشت اما در اين سال‌ها تمامي اين افراد از مورالس رانده شدند تا محبوبيت او رفته رفته زير سوال برود.

فرانكلين پارجا، كارشناس علوم سياسي به نيويورك تايمز در مورد نتايج رفراندوم گفت: آنچه كه ديده مي‌شود يك شكست در جنبش سوسياليستي است. هرچند از بين نرفته اما انفجار در اين جنبش آغاز شده است.

مورالس ٥٦ ساله از جمله رهبران سوسياليست امريكاي لاتين به شمار مي‌آيد كه با مشكلات خود تنها نيست. ديلما روسف رييس‌جمهوري برزيل بر سر بحث فساد مربوط به شركت نفت دولتي در آستانه استيضاح قرار دارد. همچنين شاهد سقوط اقتصاد در ونزوئلا بوديم و دولت سوسياليستي پس از سال‌ها مجلس را به مخالفان خود واگذار كرد. راي‌دهندگان آرژانتيني پس از سال‌ها در برابر يك رهبر سوسياليستي ايستادگي كردند و او را با يك رقيب محافظه‌كار و حامي بازار آزاد جايگزين كردند.
با اين حال حاميان مورالس از جمله آلبرتو گونزالس رييس مجلس سناي بوليوي و عضو حزب حاكم مي‌گويد: مورالس يك بوليوي جديد را به وجود آورد و كشوري را كه داراي منابع طبيعي اما فقير و ضعيف بود تبديل به يك كشور ثروتمند كرد و اكنون كشور نقش يك بازيگر با شخصيت را در صحنه بين‌المللي پيدا كرده است.

اما بسياري دلايل اصلي اين شكست را در حزب حاكم بسيار ريشه‌اي‌تر مي‌بينند. زيرا در طول سال‌هاي گذشته يكسري اختلاف در فدراسيون قدرتمندي از قبايل بومي كه از رييس‌جمهور حمايت مي‌كرد ايجاد شده است. هنگامي كه چند سال پيش رهبري اين فدراسيون با مورالس مخالفت مي‌كند رييس‌جمهور يك تشكيلات موازي اين كنفدراسيون ايجاد مي‌كند. اما كساني كه به اين سازمان ملحق نشدند توسط دولت نيز ناديده گرفته مي‌شوند.

نخستين دامنه اين اتفاقات در شهرستان بزرگ ال آلتو دوميش شهر بزرگ بوليوي به وجودآمد. جايي كه حزب حاكم در انتخابات شهرداري اين منطقه با شكست روبرو شد و شهردار جديد، تحقيقات گسترده‌اي را عليه رهبران حزب در اين منطقه گشود. اما در يك آتش سوزي توسط اراذل و اوباش در دفاتر شهردار مجموعه اسناد مربوط به اين تحقيقات نابود شد و شش نفر نيز از جمله وكيل مربوط به پرونده كشته شدند. اما از جمله نزديكان آقاي مورالس در اين شهرستان در ارتباط با آتش سوزي دستگير شدند.

اگرچه دولت هرگونه اتصال به اين واقعه را رد كرد اما اين اتفاق به نظر مي‌رسد در آستانه انتخابات به ضرر مورالس به پايان رسيد زيرا برخي راي‌دهندگان معتقد بودند كه از حوادث اخير در بوليوي نگران و وحشت زده شدند و نمي‌خواهند يك شانس مجدد براي بار چهارم به مورالس بدهند.
از طرف ديگر مورالس در طول ماه‌هاي گذشته در حال دفاع از خود در برابر رسوايي جنسي و اخلاقي است و مشخص شده فرزندي نامشروع داشته كه در سال ٢٠٠٧جان خود رااز دست مي‌دهد. مورالس اگرچه رسما ازدواج نكرده اما اين رابطه را نفي كرده است. اما ماه پيش روزنامه‌هاي بوليوي عكسي از دختري ٢٩ ساله منتشر كردند كه مدير ارشد يك شركت چيني است كه تاكنون توانسته است ٥٠٠ ميليارد دلار قرارداد دولتي را براي شركت خود جذب كند. لودويك والورده دانشمند علوم سياسي بوليوي مي‌گويد: اين موضوع رسوايي اخلاقي مورالس تصويري بدي را به خصوص براي زنان در بوليوي به جا گذاشته است.

اما بحث ديگر در اين بين فساد مالي در دولت بوليوي است. برخي مراكز تامين مالي پروژه‌هاي بومي كه از اجاره منابع گاز طبيعي در اين كشور تامين مي‌شود، به گفته ديگو هايو استاد علوم سياسي دانشگاه بوليوي، در حساب بعضي از شركت‌ها نزديك به ١٨٠ ميليون دلار از دارايي‌هاي تامين منابع پروژه‌هاي ملي مورد محاسبه قرار نگرفته است.

با اين وجود كماكان در بوليوي افرادي هستند كه از مورالس حمايت مي‌كنند و مي‌گويند اتهام فساد به گونه‌اي نيست كه بر ذهنيت ما تاثير بگذارد و برخي معتقدند كه حضور مورالس توانسته بر شرايط زندگي و تامين مالي مردم در اين سال‌ها تاثيرگذار باشد و خانواده‌ها در معيشت خود مشكلي نداشته باشند.