خطر‌ هاری خاموش پلنگ‌ها را تهدید می‌کند

پروژه نصب قلاده‌های ردیاب روی پلنگ‌ها، پس از انتقادهای بسیاری که متوجه خود دید، حالا خبرهای جدیدی از وضع پلنگ‌ها و نگرانی‌هایی که می‌تواند بقای این‌گونه را تهدید کند، با خود همراه کرده است. نمایندگان پروژه تله متری پلنگ شمال‌شرقی ایران، حالا از بیماری خطرناکی حکایت می‌کنند که میان دام‌ها و سگ‌های زیستگاه پلنگ شیوع فراوانی دارد و بقای این‌گونه ارزشمند را به‌طور جدی تهدید می‌کند.

به گزارش مهر، آنها در بیست‌وپنجمین سمینار حیات‌وحش انجمن یوزپلنگ ایرانی، به ارایه این دستاوردها پرداختند که تنها یکی از این دستاوردها اعلام تهدید بزرگی بود که بر سر بقای این‌گونه ارزشمند و درمعرض خطر سایه افکنده است: بیماری مرگباری شبیه‌هاری خاموش.  محمدصادق فرهادی‌نیا، دانشجوی مقطع دکترا در رشته جانورشناسی که این طرح تحقیقاتی را به‌عنوان پایان‌نامه دوره دکترای خود به انجام می‌رساند، در این سمینار گفت: «مردم منطقه تندوره از کشته‌شدن سگ‌ها توسط پلنگ‌ها در روستاهای اطراف تندوره خبر داده بودند که بعد مشخص شد این تعارض جدی‌تر است.»

او ادامه داد: «ردیاب‌های ماهواره‌ای که روی پلنگ‌ها نصب شد، نشان داد برخی پلنگ‌ها گاهی به شکار سگ‌ها می‌پردازند و از آنها تغذیه می‌کنند. بلافاصله این نگرانی برای ما ایجاد شد که نکند سگ‌ها بیماری خاصی به پلنگ منتقل کنند!»

در ادامه این سمینار ایمان معماریان، دامپزشک حیات‌وحش که در این پروژه فرهادی‌نیا را همراهی می‌کرد، هم از نتایج تاسف‌آور مطالعات خبر داد، «از سگ‌های تندوره خون‌گیری کردیم. نتایج آزمایش‌های اولیه ‌درصد بالای آلودگی در سگ‌های مورد آزمایش را نشان می‌‌هد، یعنی وضع برای پلنگ خیلی خطرناک است.» او درباره بیماریCanine Distemper توضیح داد: «این بیماری در سگ‌ها علایم تنفسی و گوارشی دارد، باعث مرگ‌ومیر می‌شود. سگ‌های بزرگ‌تر بیماری را نشان نمی‌دهند اما ناقل آن هستند.» معماریان افزود: «بیماری درهمین فوک خزری خودمان و در گرگ دیده شده و در آفریقا هم تلفات گسترده در شیرها را به دنبال داشته است.» به گفته او در مورد ببر سیبری، ببرهایی با علایم کاملا سالم و وضع بدنی خیلی خوب دیده می‌شدند اما دیده می‌شد که ببر خیلی «مهربان» است و مدتی بعد می‌میرد! آزمایش‌ها نشان داد که حیوان به Canine Distemper مبتلا بوده که می‌توان آن را نوعی‌ هاری خاموش نامید. ‌

هاری خاموش یکی از انواع بیماری ‌هاری است که علایم آن شبیه به علایم دیستمپر در گربه‌سانان بزرگ است. او با تأکید بر این‌که این بیماری مرگ‌ومیر بسیار بالایی دارد و همه حیواناتی که به آن آلوده می‌شوند، می‌میرند، گفت: «در ایران پلنگ‌های مهربان دیده شده‌اند. در جاهای مختلف ایران هم دیده شده و وقتی گزارش شده نهایتا کمتر مورد بررسی بالینی و آزمایشگاهی قرار گرفته و به همین خاطر هنوز اقدام مناسبی صورت نگرفته است.» معماریان با بیان این‌که دلیل بی‌توجهی به‌ هاری خاموش مشترک نبودن این بیماری با انسان است، یادآوری کرد: «بیماری‌های متعدد دیگری هم هست که می‌تواند شکار پلنگ را تحت‌تأثیر قرار دهد.

بیماری‌هایی مثل PPR می‌تواند تا ۸۰‌درصد جمعیت طعمه را در یک نقطه از بین ببرد. ما اغلب از شکار و تصادفات جاده‌ای به‌عنوان عوامل مرگ پلنگ انتقاد می‌کنیم اما به بیماری‌هایی مثل تب برفکی و سل و... که واگیر دارند، اهمیت نمی‌دهیم. تمام اینها از دام اهلی به حیات‌وحش منتقل می‌شود اما الان چون PPR یا طاعون نشخوارکنندگان شیوع پیدا کرده آغاز به واکسیناسیون کرده‌ایم اما باقی بیماری‌ها کنترل نمی‌شود.» او تصریح کرد: «با توجه به این‌که حیات‌وحش قابل درمان و واکسیناسیون نیست، نهایتا راه مبارزه با بیماری، جلوگیری از ورود دام به زیستگاه‌های حیات‌وحش یا واکسیناسیون کامل دام‌هاست که هیچ یک متاسفانه انجام نمی‌شود.» البته فرهادی‌نیا با اعلام این‌که از دامپزشکی خواستیم واکسن‌های موجود را در مناطقی که به زیستگاه پلنگ نزدیک است، استفاده کند، تأکید کرد: «تنها با تعامل و بدون تحمیل بودجه اضافی توانستیم یک «بافر» امن پیرامون تندوره ایجاد کنیم.»

ردیاب می‌توانست جان «ایران» را نجات دهد
دامپزشک پروژه تله‌متری پلنگ ایران شمال‌شرقی در این سمینار درباره مرگ پلنگ ماده تندوره که «ایران» نام‌گذاری شده بود، نیز به ابهامات پاسخ داد.  ایمان معماریان در توضیح ماجرا گفت: «یک پلنگ نر، شکاری را گرفته بود. از روی ردپاها مشخص است که پلنگ ماده چندین‌بار رفته و آمده و تلاش کرده شکار را از چنگ پلنگ نر درآورد. سرانجام پلنگ نر با پلنگ ماده درگیر شده و گردن او را شکسته است.» او با بیان این‌که اعضای پروژه خیلی دوست داشتند، علت مرگ را بدانند، ادامه داد: «پیگیری‌های خیلی زیادی انجام شد و خیلی سریع لاشه را به تهران آوردیم تا با روزآمدترین امکانات، سی‌تی‌اسکن، رادیولوژی، رادیوگرافی و... انجام شود.  مشخص شد مهره  C۳ و  C۴ و  C۵ آسیب دیده و آسیب اصلی را مهره C۳ دیده بود که در آن کانال نخاعی هم درگیر شده بود.»

هیچ آسیبی به پلنگ‌ها نزدیم
دامپزشک پروژه نصب ردیاب روی پلنگ ایران شمال‌شرقی با تشریح اقدام‌های انجام‌شده برای پروژه روی پلنگ‌ها گفت:  «روش‌های زنده‌گیری حیات‌وحش به دو شکل گروهی و فردی متفاوت است و ما به دنبال روشی بودیم که هم بتواند حیوانی به بزرگی پلنگ ایرانی را بگیرد و هم تا حد ممکن به او آسیب نزند.  روشی انتخاب شد که کمترین آسیب را برساند و تمام پلنگ‌هایی که ما گرفتیم، طی زنده‌گیری کوچک‌ترین آسیبی ندیدند.»