موانع سرمایه گذاری خارجی در ایران

فرارو- یک کارشناس بازار سرمایه گفت: «بزرگ ترین مشکل برای جذب سرمایه گذار خارجی در ایران بحث امنیت و ثبات سیاسی است که برای آنها خیلی اهمیت دارد که ایران دوباره وارد چالش های تحریم و محددیت های مالی و معاملاتی نشود.»

سه نشریه معتبر اکونومیست، فوربس و نیویورک تایمز همزمان به موانع سرمایه گذاری در ایران پرداخته اند. این سه نشریه قوانین باقیمانده از تحریم‌های غیرهسته‌ای آمریکا، محدویت‌های مالی و قوانین مربوط به ویزا را به‌ عنوان مانعی بر سر راه سرمایه‌‌گذاران اروپایی‌ برای ورود به ایران دانسته‌اند. به نوشته فوربس ساختار مالکیت و صورت وضعیت‌های مالی در بازار سرمایه ایران چندان شفاف نیست و به‌صورت علنی بیان نمی‌شود. بنابراین نمی‌توان به راحتی فهمید مالک یک شرکت کیست. در حالی که اگر شرکت‌های خارجی با افراد یا شرکت‌هایی که هنوز در فهرست تحریم‌ها قرار دارند معامله کنند، با جریمه‌های سنگین مواجه می‌شوند. بنابراین مهم است که صاحبان کسب‌وکارهای خارجی بدانند با چه شخص یا شرکتی معامله می‌کنند. به نوشته فوربس در فهرست سهامداران بازار بورس تهران مشخص نمی‌شود سهامداران، سهامدار نهایی هستند یا صرفا نماینده دیگر افرادند و این موضوع دوباره برای شرکت های خارجی به دلیل ترس از معامله با افراد یا شرکت های مورد تحریم ایجاد مشکل می کند.

موانع سرمایه گذاری در ایران چیست؟ چگونه می توان این موانع را برطرف نمود؟

دکتر حمید میرمعینی تحلیل گر بازار سرمایه در گفتگو با فرارو گفت: «موانع سرمایه گذاری خارجی در ایران زیاد است که یکی از آنها بحث عدم شفافیت است؛ اما این مانع خیلی نمی تواند برای شرکت های خارجی دردسرساز باشد؛ چون بر طبق قوانین داخل کشور این امکان وجود دارد که مالک نهایی شناسایی شود و از طریق آن انتقال مالکیت صورت بگیرد.»

وی ادامه داد: «لذا اینکه این مشکل بخواهد برای سرمایه گذار خارجی در ایران در آینده مسئله ساز شود خیلی مهم نیست و نمی تواند خطر و ریسکی داشته باشد.»

وی افزود: «اکنون مالکیت نهایی سهام شرکت هایی که در بورس هستند کاملا مشخص است و با دو لایه پایین تر قابلیت تشخیص وجود دارد که این لایه های پایینی نهایت به کدام ارگان و سازمان ختم می شود. اما اینکه یکی از اصول ناکارآمدی بورس ایران شفاف نبودن صورت های مالی است که به اصول حسابداری و نحوه حسابرسی و استقلال حسابرسان برمی گردد درست است که البته در این باره هم سرمایه گذاران خارجی خود می توانند با نمایندگان و حسابرسان مستقل به حساب ها رسیدگی کنند.»

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: «بزرگ ترین مشکل برای جذب سرمایه گذار خارجی در ایران بحث امنیت و ثبات سیاسی است که برای آنها خیلی اهمیت دارد که ایران دوباره وارد چالش های تحریم و محددیت های مالی و معاملاتی نشود.»

وی ادامه داد: «در درجه دوم بحث تغییرات نرخ ارز است و زیرساخت هایی که باید برای پوشش ریسک نرخ ارز وجود داشته باشد که در ایران فعلا وجود ندارد مگر اینکه با راه اندازی بورس مشتقه های ارزی یا ابزارهایی همچون خرید فروش آتی ارز این امکان را فراهم کرد که سرمایه گذاران ریسک نوسانات نرخ ارز خود را پوشش دهند.»

وی افزود: «مانع دیگر بسترها، قوانین و مقررات سرمایه گذاری و حمایت هایی است که باید از سرمایه گذاری خارجی شود که اکنون ناکافی است؛ یعنی قوانین و مقررات و بسترهایی که وجود دارد برای اینکه پول های اثرگذار وارد بازار ایران شود کافی نیست.»

میرمیعنی اظهار کرد: «مانع دیگر اینکه بازار سرمایه ایران فعلا به لحاظ نقدشوندگی و عمق معاملاتی خیلی عمق زیادی ندارد و از درجه نقدشوندگی پایینی برخوردار است به نحوی که اگر قرار باشد پول زیادی وارد بازار سرمایه ایران شود تقریبا خیلی از صنایع به حالت قفل در می آیند چرا که قابلیت جذب حجم عظیمی از پول را ندارند.»

وی ادامه داد: «دلیل این امر این است که تعداد شرکت های پذیرفته شده در داخل بورس خیلی کم است و میزان سهام شناور هم خیلی پایین است به طوری که میزان سهام شناور معامله شده در بازار سرمایه به طورمیانگین 10 تا 12 درصد است و باقی در دست مالکان عمده است که اصلا مورد معامله قرار نمی گیرد و به دلیل عمق پایین بازار سرمایه امکان این را ندارند که با تاثیر قابل توجه روی قیمت خرید و فروش انجام دهند.»

وی افزود: «بازار سرمایه ایران با توجه به اینکه توسعه یافته نیست فقط به سهام ختم شده است و سایر ابزارهایی که در دنیا رایج است و معمولا برای مدیریت ریسک معاملاتی سهام در نظر می گیرند مانند اختیار خرید و فروش سهام، قراردادهای آتی، بحث فروش استقراضی و ... در بازار ایران هنوز راه اندازی نشده است و بازار سرمایه ایران به لحاظ قابلیت جذب سرمایه گذار خارجی در حد و اندازه های بزرگ و اثر گذار در اقتصاد ناتوان است.»

میرمعینی در پاسخ به این سوال که آیا قانون ویزای آمریکا که جدیدا علیه ایران تصویب شد در ورود سرمایه گذاران خارجی به ایران می تواند ایجاد مشکل کند؟، گفت: «ما هر مراوده ای بخواهیم داشته باشیم چه مالی باشد چه دارایی های فیزیکی، نیاز است طرفین نمایندگانی مستقر و دفاتری ایجاد کنند یا برای عقد قراردادها یا بررسی ها و مطالعاتی که در خصوص نهادهای سرمایه پذیر دارند به ایران سفر کنند.»

وی ادامه داد: «البته آمریکا افرادی که فعالیت تجاری و کسب و کار دارند را از این قانون معاف کرده است اما در کل محدودیت وجود دارد و شاید اگر این محدودیت نبود انجام معاملات خیلی سریع تر صورت می گرفت. اما در کلیت بحث اگر اقتصاد ایران جذابیت داشته باشد شرکت ها و سرمایه گذاران خارجی اگرچه این دغدغه را خواهند داشت اما در نهایت می پذیرند که با ایران مراوده اقتصادی کنند و محدودیت ورود به آمریکا را هم بپذیرند.»

وی افزود: «لذا این قانون زمان رسیدگی و زمان انجام معامله را بیشتر می کند اما در محتوای انجام معامله و محتوای ورود سرمایه گذاران به بازار سرمایه ایران اگر بازار ایران جذاب باشد این محدودیت ها را تحمل می کنند و وارد اقتصاد ایران می شوند.»