وحشت قحطی در ونزوئلا

ونزوئلا ورشکسته شده است. این ورشکستگی در تمام خیابان‌ها، مغازه‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها و ... کاملا عیان است. حتی در چهره مردم نیز می‌توان آثار ورشکستگی را دید زیرا نه دیگر چیزی برای خوردن دارند و نه جانی برای قدم گذاشتن در خیابان و خرید. نیویورک‌تایمز می‌نویسد؛ وضعیت در این کشور به حدی به وخامت گراییده که کامیون‌هایی که حامل غذا برای مردم است، مورد حمله قرار می‌گیرند. به تازگی ارتش موظف به اسکورت این کامیون‌ها شده است. سربازان نانوایی‌ها را زیرنظر گرفته‌اند تا مبادا کار به جاهای باریک بکشد.

پلیس به اوباشی که قصد غارت مغازه‌ها، سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها و قصابی‌ها را دارند تیراندازی می‌کند. وقتی در خیابان‌های کاراکاس مردم بر سر غذا به جان یکدیگر افتاده بودند یک دختر بچه 4 ساله جان خود را در این نزاع از دست داد. ونزوئلا از این توفان گرسنگی دچار تکانه‌های سختی شده است.

هزاران نفر از مردم در شهر «کوناما» که زادگاه برخی قهرمانان دوران استقلال این کشور است، به سوی سوپرمارکت‌ها حرکت کردند و فریاد «ما گرسنه‌ایم» سر ‌دادند. آنها با فشار فراوان در آهنین را شکسته و داخل شدند. سیل گرسنگان به غارت آب، آرد، شکر، ذرت، نمک، سیب‌زمینی و هر آن چیزی پرداختند که برای بخور و نمیر لازم بود. آنچه از این غارت باقی ماند قفسه‌های شکسته و یخچال‌های خالی و غارت شده بود. به گزارش نیویورک‌تایمز، آنها نشان دادند که حتی در کشوری که بزرگ‌ترین ذخایر نفتی دنیا را دارد این امری محتمل است که مردم وقتی احساس کنند غذای کافی ندارند دست به شورش بزنند. تنها طی دو هفته گذشته بیش از 50 شورش برای غذا، تظاهرات و اعتصابات و غارت‌های جمعی در سراسر این کشور رخ داده است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد دست کم 5 نفر نیز طی دو هفته اخیر کشته شده‌اند.

ونزوئلا البته در سال 1989 نیز شاهد شورشی مشابه بوده است. این شورش که در کاراکاس شروع شد به دلیل کاهش قیمت نفت، کاهش یارانه‌ها و فقیر شدن سریع مردم رخ داد. این حوادث باعث شد رئیس‌جمهور بعدی، هوگو چاوز، به قدرت برسد. او گفته بود ناتوانی کشور برای ارائه خدمات به مردم و سرکوب دولتی این اعتراضات از جمله دلایلی بودند که نشان می‌دهد ونزوئلا به یک انقلاب سوسیالیستی نیاز دارد. اکنون وارثان چاوز خود را در وضعیتی مشابه – یا بدتر- می‌بینند. مردم در نهایت خشونت در جست و جوی هر راهی برای سیر کردن شکم خود هستند. فروپاشی اقتصادی در سال‌های اخیر باعث شده دولت نتواند کالاهای اساسی مورد نیاز را از بازار داخل تهیه کند. اصولا بازاری نمانده که بخواهد محصولی از آن دریافت کند.

این فروپاشی همچنین توان دولت را برای واردات محصولات اساسی سلب کرده و عملا دولت را در بن بست قرار داده است. نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور طی «فرمان اضطراری» نیروهای نظامی را در خیابان‌ها مستقر کرده است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد؛ اگرچه چاوز او را انتخاب کرد تا مسیر انقلاب را ادامه دهد اما مادورو وارث خوبی برای چاوز نبود و عملا دستاوردهای انقلاب با علامت سوال بزرگی مواجه شده است. «رایبلیس هنکریکز»، 19 ساله می‌گوید: «تا زمانی که غذا نباشد، شورش‌ها همچنان برقرار است.» اکنون گرسنگی منبع اصلی نگرانی است.

ارزیابی‌های محققان دانشگاه سیمون بولیوار نشان می‌دهد که حدود 87 درصد از جمعیت ونزوئلا می‌گویند پولی برای خرید غذای کافی ندارند. براساس ارزیابی‌های «مرکز مستندسازی و تحلیل اجتماعی» که با «بنیاد معلمان ونزوئلایی» در ارتباط است، حدود 72 درصد از درآمد ماهانه مردم صرف خرید غذا می‌شود. خانواده‌ها از این گله می‌کنند که فرزندان شان گرسنه هستند. «لیدی کوردوا» 37 ساله، چهار فرزند دارد که سن آنها از یک تا 11 سال متغیر است. او می‌گوید فرزندانم یک وعده غذا در روز می‌خورند. «این غذا نیست. پوست و چربی مرغ را از یک قصابی با قیمت ارزان خریدم. آن را در آب می‌پزم و به فرزندانم می‌دهم.»

 اسپانیایی‌ها به کاراکاس چشم دوخته‌اند
اکنون اروپا با بحران‌های متعددی دست به گریبان است. از بحران مهاجرت گرفته تا تهدید تروریسم داعش و چشم‌انداز خروج احتمالی بریتانیا از اتحادیه اروپا. اما مهمترین بحث سیاست خارجی پیش از انتخابات ملی اسپانیا در یکشنبه آینده چیست؟ البته ونزوئلا. نامزدهای اسپانیایی دائم از کاراکاس بازدید می‌کنند. حزب محافظه‌کار حاکم در این کشور در مادرید با مخالفان دولت چپگرای ونزوئلا دیدار کرده است.

ظاهرا بحث‌های مربوط به ونزوئلا به شکل خزنده‌ای در سیاست‌های اسپانیا رسوخ کرده است. البته روابط دو کشور اگرچه روابطی طولانی است اما دعوت ونزوئلا از سیاستمداران اسپانیایی شاید به این دلیل باشد که دولت چپگرای کاراکاس به رهبری مادورو امیدوار است با کسب حمایت پسرعموها بتواند چند صباحی بیشتر در قدرت بماند. به نوشته نیویورک‌تایمز، شاید بتوان یک دلیل از این رفت و آمدها را در این دانست که ظاهرا قدرت حزب «پودموس»، حزب چپگرا، که رهبرانش روزگاری به‌عنوان مشاور در دولت ونزوئلا در دوران چاوز خدمت می‌کردند در حال افزایش است. با این حال، هر چه پودموس قوی‌تر می‌شود، مخالفانش بیشتر تلاش می‌کنند تا این حزب را به همتای ونزوئلایی‌اش پیوند دهند. اما مخالفان پودموس می‌گویند باید از کاراکاس دوری کرد زیرا فروپاشی اقتصادی که در آنجا رخ داده ممکن است دامان ما را هم بگیرد. «آلبرت ریورا» رهبر حزب راست میانه «سیودادانوس» می‌گوید: «یکی از چهار حزبی که در اسپانیا در حال رقابت است میزبان ونزوئلایی‌ها بود و در آنجا نیز شکل گرفته است. اگر آنها بخواهند الگوی کاراکاس را به اینجا بیاورند باید دلیل آن را توضیح دهند.»

نیویورک‌تایمز پودموس را نسخه اسپانیایی سیریزای یونانی معرفی می‌کند. این روزنامه می‌نویسد پودموس در مه‌2014 اولین پیروزی خود را به دست آورد آنگاه که 8 درصد از آرای انتخابات پارلمانی اروپا را از آن خود کرد. سیریزا نیز در اوایل 2015 وقتی یونان در اوج بحران بود بر سر کار آمد. اینها نشان می‌دهد چگونه احزاب چپ توانسته‌اند در نهادهای سیاسی مستقر نفوذ کنند. برخی از رهبران پودموس- از جمله ایگلسیاس، خوان کارلوس موندرو و اینیگو ارجن – که روزگاری تحت عنوان استاد علوم سیاسی و دانشگاهی فعالیت می‌کردند مشاوران سابق دولت ونزوئلا در عصر چاوز بودند. آنها نه تنها سابقه مشاوره در بولیوی و اکوادور نیز دارند بلکه در حال مطالعه این مساله بودند که چگونه سیاست‌های چپگرایانه می‌تواند کشورهای آمریکای لاتین را دچار تغییر و تحول کند.

موسسه مطالعات و تحقیقات اسپانیا – که ایگلسیاس (رهبر پودموس) و ارجن در آن حضور داشتند- موسسه‌ای است که بودجه آن را دولت ونزوئلا تامین می‌کرد. اگرچه مخالفان پودموس این حزب را به چپ روی و همراهی با چپ‌های ونزوئلایی متهم می‌کنند و معتقدند پودموسی‌ها دست در دست چپ‌ها گذاشته‌اند اما پودموسی‌ها معتقدند که مشاوره دادن به دولت خارجی امری مذموم نیست و این نمی‌تواند نقطه ضعفی برای این حزب باشد. آنها همچنین بر این باورند که اگرچه چپ هستند اما قصد ندارند الگوی ونزوئلایی را در اسپانیا پیاده کنند. این احتمال هست که بار دیگر چپ‌ها به دولت کاراکاس برای خروج از بن‌بست مشاوره دهند تا چاره‌ای برای مشکلات این کشور حاصل شود.