فریب این تبلیغ تلویزیونی را نخورید!

تردیدی نیست که هیچ نرم افزار و سرویس مجازی ترجمه، قابل رقابت با مترجم انسانی نیست و در بهترین حالت تنها بخشی از نیاز را رفع می‌کند. حال چگونه می‌شود برخی نرم‌افزارها که کارایی به مراتب کمتری حتی نسبت به «Google Translate» (نرم‌افزار ترجمه رایگان گوگل) دارند با حقه‌های تبلیغاتی در صداوسیما جولان می‌دهند؟

جی پلاس با این مقدمه نوشت: همانطور که اومبرتو اکو رمان‌نویس معروف ایتالیایی گفته است «ترجمه، هنر اشتباه کردن است» و نمی‌توان به هیچ وجه مدعی شد که یک مترجم بسیار خبره هم همواره تمام جملات را به درستی از زبانی به زبان دیگر تبدیل می‌کند. این در حالی است که امروزه تبلیغاتی با این مضمون که «می‌توان با استفاده از یک نرم‌افزار و اپلیکیشن ساده حتی بر اشتباهات انسانی در ترجمه هم فائق آمد!»، فضای مجازی و حتی رسانه ملی را پر کرده است!

چندی است که یک پیام بازرگانی طولانی درباره یکی از همین اپیلیکیشن‌ها در رسانه ملی پخش می‌شود و مردم زیادی هم به همین دلیل که رسانه ملی آن را پخش می‌کند، اطمینان کرده و اقدام به خرید این نرم افزار گران‌قیمت در نوع خود کرده و بعضا پشیمان هم شده‌اند!

مترجم سخنگو بهتر از مترجم انسانی؟
در تبلیغات این نرم‌افزار ادعا می‌شود که به ۲۴ زبان مهم دنیا تسلط دارد و از ۵۰ هزار جمله پیش‌فرض هم بهره می‌برد. اما موضوعی که تمرکز زیادی روی آن می‌شود، سخنگو بودن این نرم‌افزار است؛ به این شیوه که برای ارتباط برقرار کردن با یک انگلیسی‌زبان، کافیست جمله فارسی را به نرم‌افزار بگویید تا نرم‌افزار، انگلیسی آن را به مخاطب بگوید. در باب توانایی‌های این نرم‌افزار، بنا بر ادعاهای آن، چالش‌ها و تردیدهایی وجود دارد که به بررسی آنها می‌پردازیم:

مشکل نخست این است که در پیام‌های بازرگانی پخش‌شده از تلویزیون، دائما نشان داده می‌شود که کاربر با نرم‌افزار سخن می‌گوید تا با مخاطب خارجی ارتباط برقرار کند. در حالی که این قابلیت تنها به صورت آنلاین امکان‌پذیر است و در حالت آفلاین تنها می‌توان با وارد کردن متن، نسخه متنی تحویل گرفت. بنابراین شما باید هنگام استفاده از این چنین امکانی - اگر فرآیند ترجمه به درستی هم انجام شود - متصل به اینترنت باشید؛ چه در داخل ایران و چه خارج.

تفاوت آنلاین و آفلاین از زمین تا آسمان!
مهم است بدانید در بسیاری از موارد که عمدتا مربوط به سفرهای خارجی است، ممکن است دسترسی به اینترنت موبایل نداشته باشید که در این صورت تنها می‌توان از نسخه آفلاین و فقط داده‌های پیش‌فرض و محدودی که به طور کامل نمی‌توانند نیازهای کاربر را برطرف کنند، استفاده کنید. به طور مثال، برای انتخاب هتل یا پیدا کردن هتلی در یک آدرس مشخص و مواردی از این دست، تنها باید سوالات درج‌شده در جملات پیش‌فرض را بپرسید! و حتی هنگام تایپ سوال هم باید دقیقا جمله‌ای را بنویسید که در جملات پیش‌فرض وجود دارد چرا که در غیر این صورت نرم‌افزار نمی‌تواند آن را تشخیص دهد!

حالا تصور کنید چگونه باید از مخاطب خارجی‌تان بخواهید تا «طوری صحبت کند که در حیطه داده‌های محدود نرم‌افزار باشد!" حتی اینکه نرم‌افزار در حالت آنلاین هم بتواند جملات شما را به صورت دقیق ترجمه کند هم خود جای تردید دارد! چرا که در یکی از پیام‌های بازرگانی این اپلیکیشن در تلویزیون، وقتی کاربر می‌گوید «ببخشید می‌خوام برم به فرودگاه»، نرم‌افزار ببخشید را «Sorry» ترجمه می‌کند در حالی که ترجمه صحیح Excuse me است. همینطور در ادامه سخنگو این واژه را درست تلفظ می‌کند و در نهایت مشخص نیست سخنگو با متن تشخیص داده‌شده، هماهنگ است یا خیر!

یک نکته دیگر این است که با وجود نبود امکان استفاده از قابلیت سخنگویی نرم‌افزار در حالت آفلاین، باز هم باید فایل‌های صوتی آن را دانلود کنید. این را یکی از متصدیان فروش نرم‌افزار می‌گوید؛ در حالی که جالب است بدانید حتی در صورت دانلود :فایل جملات پیش‌فرض صوتی» هم، این نرم‌افزار در حالت آفلاین، سخنگو نیست.

علاوه بر این، دانلود بسته جملات پیش‌فرض صوتی و غیرصوتی هر زبان، صرفا جهت استفاده در زمان آفلاین بوده و مشخص نیست وقتی این مترجم‌ها در حالت آفلاین سخنگو نیستند، دیگر چرا باید فایل‌های صوتی را دانلود کرد؟ طبیعتا در صورت اتصال به اینترنت هم که دیگر نیازی به دانلود نیست.

حتی در حد «گوگل ترانسلیت رایگان» هم نیست
اکنون یک مقایسه ساده بین این نرم‌افزار گران‌قیمت و یک نرم‌افزار کاملا رایگان و شناخته‌شده مانند «گوگل ترانسلیت» انجام می‌دهیم:

- همه قابلیت‌هایی را که برای این نرم‌افزار سی و چند هزار تومانی نام برده شد - ظاهرا پیش‌تر گرانقیمت‌تر هم بوده - بخش ترجمه سایت گوگل یعنی «گوگل ترانسلیت» به پیشرفته‌ترین شکل دارد. به طور مثال «گوگل ترانسلیت» تا حد ممکن ویژگی ترجمه متون از روی عکس و با استفاده از دوربین موبایل یا تبلت را داراست (هر چند برای استفاده در موارد حساسی چون ترجمه نسخه‌های دارویی، متن‌های درج‌شده روی داروها و … به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود) اما این نرم‌افزار چنین ویژگی‌ای ندارد.

یکی از متصدیان فروش نرم‌افزار در این‌باره می‌گوید: به دلیل مشکل‌ساز شدن این ویژگی، مجبور شدیم چنین قابلیتی را در نرم‌افزار حذف کنیم؛ حال آنکه در پیام‌های بازرگانی تلویزیونی قبل‌تر، چنین ویژگی‌ای تبلیغ می‌شد. جالب‌تر اینکه «گوگل ترانسلیت» که باز هم تاکید می‌کنیم به رایگان در اختیار عموم کاربران هست، در حال حاضر از ۱۰۳ زبان پشتیبانی می‌کند، ۱۴ زبان هم در حال توسعه بوده و به زودی مورد پشتیبانی قرار می‌گیرند اما این نرم‌افزار ۱۵ زبان را برای دریافت صوت و ۲۳ زبان را نیز برای سخنگویی پیشتیبانی می‌کند.

رایگان از ترجمه سخنگوی گوگل استفاده کنید
«گوگل ترانسلیت» البته ویژگی‌های بسیار دیگری هم دارد که بررسی تخصصی آن در حوصله این متن نمی‌گنجد اما بدون تردید این موضوع در سرتاسر دنیا پذیرفته شده که مترجم گوگل با وجود کم و کاستی‌های فراوان، قوی‌ترین مترجم مجازی بین‌المللی است و نرم‌افزارها یا سایت‌هایی که از داده‌های این سرویس رایگان گوگل استفاده نمی‌کنند، دیتابیس ضعیف‌تری دارند. علاوه بر این، عمدتا نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های اندرویدی مترجم زبان در تمام دنیا رایگان هستند و به این شیوه‌ها برای مردم تبلیغ نمی‌شوند.

نرم‌افزار «گوگل ترانسلیت» را می‌توان رایگان و به سادگی از گوگل پلی یا اپ استور برای سیستم عامل‌های اندروید یا iOS دانلود و نصب کرد. به علاوه اینکه می‌توان پک هر زبان (همچون فارسی یا هر زبان دیگر) را دانلود و به صورت آفلاین هم از آن استفاده کرد. همچنین می‌توانید در حالت آنلاین از قابلیت سخنگویی این نرم‌افزار هم بهره ببرید چرا که از زبان فارسی هم پشتیبانی می‌کند.

کاربرهای ناراضی چه می‌گویند؟
اما خریداران و کاربران این نرم‌افزارهای ترجمه، گلایه‌های متعددی نسبت به آن در فضای مجازی مطرح می‌کنند که بدون درج نام سایتی که آنها را منتشر کرده، به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

یک کاربر نوشته است: ”در تماسی که با اپراتور نرم‌افزار …. داشتم به من گفته شد هر کلمه یا جمله‌ای که به صورت فارسی به انگلیسی باشد را پشتیبانی می‌کند و اگر برنامه کار نکرد یا هر مشکلی داشت مرجوع می‌کنیم اما وقتی آن را خریدم دیدم که این طور نیست و در حالت آفلاین ترجمه فقط منوط به داده‌های محدود نرم‌افزار است، به علاوه اینکه بسیاری از جملات کاربردی و مهم هم در این داده‌های پیش‌فرض نیستند.»

چندین کاربر هم از نحوه پشتیبانی و پاسخگویی پس از خرید نرم‌افزار ناراضی بودند. یک کاربر دیگر می‌نویسد: ”گول این نرم‌افزار را نخورید. این همان نرم‌افزار گوگل ترنسلیت هست که به صورت رایگان می‌توانید دانلود کنید. هیچ چیز به‌دردبخورتری از گوگل ترنسلیت ندارد. خیلی سخت است وقتی سرت کلاه برود و بخواهی نرم‌افزار را پس بدهی گوشی را رویت قطع کنند!»

کاربر دیگری نوشته است: ”وقتی که می‌فهمید همان گوگل ترنسلیت (مترجم گوگل) که رایگان هست را برداشته فقط یک اینترفیس به اسم …. رویش گذاشته و دارد به قیمت بالا می‌فروشد، حسابی می‌فهمید که چه کلاهی سرتان رفته!»

کاربر دیگری نمونه‌هایی از اشتباهات فاحش این اپ را یادآور شده است: ”یک نکته جالب این است که حتی همین جمله اولی که در تبلیغ می‌گوید در مورد فرودگاه اگر واقعا با همین برنامه تست بشود یک جمله دیگر تحویل می‌دهد که اشتباه است.»

جملات زیر حتی در تبلیغات زیر اشتباه ترجمه می‌شوند:

- «شما اهل چه کشوری هستید؟» ترجمه می‌شود: what country you are (ترجمه صحیح: where are you from)

- «از من یک عکس می‌گیری؟» ترجمه می‌شود: A picture of me (ترجمه صحیح: can you take a photo of me)

- چون به حرفم توجه نمی‌کنی! ترجمه می‌شود: !Because you don’t attention on my word (ترجمه صحیح: because you don’t pay attention to my words)

جالب است بدانید در یکی از پیام‌های بازرگانی جمله‌ای با این مضمون وجود دارد که ”این نرم‌افزار عملکردی بهتر از مترجم انسانی داشته و با آن از به وجود آمدن مشکلات در قراردادهای تجاری جلوگیری می‌شود!» این ادعا حتی در حد تصور کردن هم نیست و با داشتن کمترین اطلاعات اولیه از موضوع ترجمه، فکر قیاس کردن این دو با هم به ذهن خطور نمی‌کند.

سهل‌انگاری صدا و سیما!
اگر فرض بگیریم شرکت توسعه‌دهنده این اپلیکیشن بسیار ساده، اجازه تولید و فروش آن را حتی با قیمتی گزاف و خارج از عرف نرخ نرم‌افزارها بر اساس قابلیت‌های منحصر به فردشان داشته باشد - که بعید است در صورت نظارت صحیح دستگاه‌های ناظر چنین امکانی وجود داشته باشد - اما گله از صداوسیما همچنان باقی است. اینکه چطور تلویزیون به اصطلاح رسانه ملی که هنوز در ذهن تعداد قابل توجهی از مردم مصونیت دارد و هر کالایی که در آن تبلیغ می‌شود را طور دیگری می‌پندارند، صرفا با هدف کسب درآمد، به چنین محصولات «فریب‌دهنده»ای فضای تبلیغاتی در تلویزیون بدهد؟

و اینکه:
- صدا و سیما که شبکه‌های بین‌المللی متعددی چون «پرس تی وی» دارد، نمی‌تواند از یک متخصص ترجمه یا حتی یک مترجم ساده برای بررسی نه چندان پیشرفته این «نرم‌افزار ساده ترجمه» بهره گیرد تا از فریب مردم و ضرر مالی آنها جلوگیری کند؟

-  واقعا تلویزیون زیان نکردن مردم را نسبت به درآمدهای تبلیغاتی‌اش در اولویت قرار داده است؟

سیاست ”یک بار فروش به مشتری حداکثری» همچنان فریب می‌دهد
به نظر می‌رسد سیاست شرکت‌های ایچنینی چه در فروش نرم‌افزار یا حتی کالاهای دیگر که آنها هم در تلویزیون فرصتی برای تبلیغ دارند، می‌تواند سیاست «یک بار فروش به مشتری حداکثری» نام گیرد. آنها با حربه تبلیغات گسترده تلویزیونی تلاش می‌کنند فروش حداکثری «حتی‌الامکان یک بار برای هر نفر» را داشته باشند. هدفشان این است که مخاطب را برای یک بار امتحان کردن ترغیب کنند و همین یعنی تمام!

سیاست این شرکت‌ها که اساسا تولیدکننده نیستند، بر پایه رضایت مشتری نیست چون می‌دانند تقریبا کسی از خرید محصولشان راضی نمی‌شود و دفعه دومی (برای بعضی کالاها) در کار نخواهد بود؛ بنابراین در یک بازه زمانی مشخص و به نسبت کوتاه با حربه تبلیغات گسترده تلویزیونی، باید فروش حداکثری به «یک نفر»های زیادی داشته باشند.

برخی از آنها (اگر منشاء تمامشان به یک جا با چندین شرکت نرسد) هر زمان هم با افت مشتری مواجه می‌شوند، از فرصت‌های مختلفی مثل اعیاد و مناسبت‌هایی که مقبول افکار عمومی در تلویزیون باشد، سوءاستفاده می‌کنند و با پایین آوردن قیمت کالایشان، مشتری جدید می‌گیرند. گاهی هم با حربه ”فروش با تخفیف ویژه به ۱۰۰ نفری اولی که هرچه سریع‌تر پیامک بزنند!» یا بعضا بی هیچ بهانه‌ای مانند این نرم‌افزار، قیمت را آنقدر پایین می‌آورند تا از آخرین سودجویی‌ها بی‌نصیب نمانند.

گروه‌هایی از این دست وجود دارند که در یک بازه زمانی روی فروش یک کالای بعضا بی‌کیفیت، متمرکز می‌شوند و تبلیغات گسترده تلویزیونی راه می‌اندازند و به فروش فوق‌العاده‌ای هم می‌رسند. حتی ساز و کار حقوقی این شرکت‌ها هم به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده که هر زمان خواستند فروش را قطع کنند و شرکت ایجادشده برای فروش آن برند مشخص را به کلی محو کنند. آنها اما از کار نمی‌ایستند و تیم کاری‌شان را به سرعت روی برندسازی برای فروش کالاهای دیگر چون ظروف آشپزخانه، شامپو، کفش، کرم و … متمرکز می‌کنند؛ اگر همزمان با کالای قبلی این کار را نکنند. در این اوضاع و احوال، انتخاب با خودتان است!