رمزگشایی از پرونده بانك دی

روز گذشته قاضی سراج رئیس سازمان بازرسی کل کشور، در حاشیه مراسم تودیع و معارفه رئیس دیوان محاسبات کشور درباره موضوع پرونده بنیاد شهید، گفت: «ما نیت‌خوان نیستیم که مطمئن شویم در این موضوع تخلفی شده یا خیر؛ اما درباره پرونده بانک دی گزارش تهیه شده و به مراجع بالاتر ارسال شده است». سراج البته رسیدگی سازمان بازرسی کل کشور به تخلفات بانک دی را به تحقیق‌وتفحص نمایندگان مرتبط ندانست و افزود: «هنوز بررسی گزارش مربوط به مدیران بانک دی ادامه دارد».  

 تخلفات بانک دی یکی از بخش‌های مفصل گزارش تحقیق‌وتفحص مجلس نهم از بنیاد شهید بود. «شرق» پیش از این در گزارشی، برخی از ناگفته‌های این تحقیق‌وتفحص مانند: پرداخت تسهیلات ٥٠٠میلیاردریالی به شرکت «آ.گ»، که پنج برابر بیش از سقف مجاز اعتباری این شرکت بوده و بدون ضمانت لازم پرداخت شده و برنگشته؛ پرداخت اعتبارات ٢٠٠میلیاردریالی به شرکت آهن و فولاد «ل» باز هم بدون اخذ ضمانت لازم و بدون بازگشت پول، تسهیلات ١٠میلیاردتومانی شرکت«ر.د.گ»، تسهیلات ٢٠میلیاردتومانی شرکت «گ.الف» که در آن ضمائمی از جعل مهر و امضا نیز وجود دارد؛ تسهیلات ٢٠میلیاردتومانی شرکت سرمایه‌گذاری «ت.آ.م» که در آن موضوع «تبانی منجر به ضرر و زیان سهام‌داران و مشتریان بانک» نیز مطرح است؛ تسهیلات ٢٠میلیاردتومانی شرکت بازرگانی «م.م.ک»، تسهیلات ٢٧میلیاردتومانی شرکت «ع.م.گ»، تسهیلات ١٠میلیاردتومانی شرکت «پ.ز» در زمینه مجتمع‌های خدماتی و رفاهی، تسهیلات ٢٠میلیاردی شرکت لیزینگ «ش» و تخلفات در افزایش تسهیلات سایپا از ٣٠ میلیارد به ٦٠ میلیارد تومان، را منتشر کرده بود.

داستان «دی» از صرافی تا بیمه
اما این همه ماجرا نبود و اعضای هیأت تحقیق‌وتفحص مجلس نهم از بنیاد شهید، در فصل مربوط به بانک دی، پرونده‌هایی از دو زیرمجموعه این بانک یعنی «بیمه دی» و همچنین شرکت فرعی «دستاورد دی» را نیز تشریح کرده بودند. همچنین در بخش دیگری از تخلفات این مجموعه، موضوع صرافی بانک دی مطرح شده که در آن نیز نکات تعجب‌آوری وجود دارد. ازجمله اینکه به گفته یکی از اعضای تیم تحقیق‌وتفحص، یکی از بزرگ‌ترین کلاهبرداری‌های تاریخ ایران در این مجموعه شکل می‌گیرد. اما به جز مورد عجیب مربوط به صرافی بانک دی که در آن با چند قرارداد مسئله‌دار و مشکوک، مبالغ هنگفتی از سرمایه‌های این مؤسسه که متعلق به خانواده شهداست، از سوی افراد خاصی به یغما رفته؛ یکی دیگر از موارد دور زدن قانون که در این تحقیق‌وتفحص به آن اشاره شده است، تهاتر بانک دی با بانک‌های گردشگری، مسکن و شهر است. تهاترهایی که اعضای هیأت تحقیق‌وتفحص از آن با عنوان دورزدن بانکداری اسلامی یاد می‌کنند.

تخلفات بانک دی البته فقط محدود به همین موارد نیست و علاوه بر آنچه در گزارش قبلی و این گزارش اشاره شده است، هیأت تحقیق‌وتفحص مجلس نهم از بنیاد شهید، تعداد زیادی از موارد تخلف و سوءاستفاده از اختیارات و سوءاستفاده‌های مالی را در این مجموعه کشف و گزارش کرده است. اما نکته مهم دیگری که وجود دارد، این است که بانک دی و مؤسسات زیر مجموعه آن، با همه حجم تخلفاتشان فقط بخشی از گزارش تحقیق‌وتفحص از بنیاد شهید را به خود اختصاص می‌دهند. اما بخش‌های دیگر بنیاد شهید مانند «سازمان مجتمع‌های فرهنگی- سیاحتی کوثر» و همچنین فصل مهم مربوط به «سازمان اقتصادی کوثر»، از بخش‌های دیگر این گزارش است که همچنان در انتظار قرائت در صحن مجلس و ارجاع به قوه قضائیه مانده است.

از شائبه قاچاق حیوانات تا مناقصه‌های مسئله‌دار
دامنه برخی تخلفات و ابهامات فعالیت زیرمجموعه‌های بنیاد شهید، تنها به موارد اقتصادی، ارزی و بانکی محدود نیست و به‌عنوان مثال در یکی از مواردی که در بخش تخلفات سازمان مجتمع‌های فرهنگی و سیاحتی کوثر، به آن اشاره شده است، ردپای شائبه‌های قاچاق حیوانات نیز به‌چشم می‌خورد. به گفته یکی از اعضای هیأت تحقیق‌وتفحص دراین‌باره در بازدیدی که از مجموعه اقامتی کردان کرج به عمل آمده، مشاهده شده در قسمت حیات وحش این مجموعه، حیوانات نادر و گران‌قیمتی نگهداری می‌شود که بعضا آمار آنها در جایی ثبت و ضبط نمی‌شود و اساسا سیستمی هم برای ممیزی آنها وجود ندارد و بنابه‌گفته مدیر مرکز کردان، بعضی از این حیوانات هدیه داده شده از سوی افراد خیر و علاقه‌مند به حیات وحش بوده و از نظر قیمتی بعضی از آنها را نمی‌توان قیمت‌گذاری کرد.

این عضو هیأت تحقیق‌وتفحص می‌گوید: «به دلیل وجود شائبه قاچاق و خریدوفروش حیوانات باغ وحش با سازمان محیط زیست استان، راجع‌به نوع و تعداد حیوانات اهدایی به مجتمع ایثار کرج مکاتبه شد و استعلام به عمل آمد و هم‌زمان با این کار، آمار حیوانات اهدایی نیز از مجتمع ایثار درخواست شد که با مقایسه انجام شده درباره فهرست‌های ارسالی از سوی سازمان محیط زیست و مجتمع ایثار کرج، ٣٨ مورد مغایرت آماری آشکار گردید که با توجه به ارزش حیوانات مدنظر و مغایرت‌های موجود، شائبه قاچاق و فروش آنها را تقویت می‌سازد».

همچنین درباره همین مجموعه (سازمان مجتمع‌های فرهنگی و سیاحتی کوثر) مواردی از تخلفات در واگذاری‌ها و معاملات مختلف نیز گزارش شده که در نمونه‌ای از آنها، واگذاری قسمتی از عملیات ساختمانی احداث پروژه هتل امام رضا(ع) مشهد، به ظاهر از طریق مناقصه عمومی عرضه شده است؛ اما در تحقیقات کمیته تحقیق‌وتفحص، مشخص شده که پس از دریافت پیشنهادها و بازگشایی پاکت‌ها، کمسیون معاملات سازمان، به دلایل غیرفنی و غیراصولی مناقصه را باطل اعلام و دستور تجدید مناقصه را صادر کرده و تجدید مناقصه در زمانی کمتر از هشت روز انجام و پس از بازگشایی پاکت‌های پیشنهادی مرحله دوم، شرکتی که در مناقصه اول، رتبه سوم را به دست آورده بوده، این‌بار با وجود ارائه رقم بالاتر، در مناقصه اول می‌شود. نکته درخور ‌تأملی که در این میان وجود دارد که یکی از اعضای هیأت تحقیق‌وتفحص روی آن تأکید دارد، این است که مدیرعامل این شرکت، با معاون اداری-مالی وقت سازمان، نسبت فامیلی سببی داشته است. این عضو هیأت تحقیق‌وتفحص، بار مالی این قسمت از عملیات ساختمانی پروژه مذکور را بیش از ٦٥٠میلیون تومان، می‌داند. او همچنین می‌گوید در نمونه‌ای دیگر در واگذاری بخشی از کارهای مربوط به تجهیز هتل هویزه، در انجام مناقصه‌هایی که به ظاهر جداگانه برگزار شده، تنها یک نفر برنده شده و در این مورد هم رد پایی از ارتباط فامیلی فرد برنده مناقصه با معاون اداری-مالی وقت سازمان، دیده می‌شود. این درحالی است که در گزارش تحقیق‌وتفحص، برآورد هزینه‌های بازسازی سه طبقه هتل هویزه بالغ بر ٢/٥ میلیارد تومان تعیین شده است.

گزارش مجلس همچنان در  بایگانی
بااین‌وجود سازمان فرهنگی و سیاحتی کوثر که این نوع تخلفات در پرونده آن وجود دارد، یکی از مختصرترین بخش‌های گزارش تحقیق‌وتفحص بنیاد شهید را به خود اختصاص داده و همچنان بانک دی به همراه زیرمجموعه‌هایش، در کنار سازمان اقتصادی کوثر و هلدینگ‌های زیرمجموعه آن، رکورد‌دار تخلفات در گزارش تحقیق‌وتفحص مجلس نهم از بنیاد شهید هستند. تخلفاتی که روز گذشته، رئیس سازمان بازرسی کل کشور اعلام کرده از میان آنها، بخش مربوط به بانک دی، گزارش‌هایی به‌صورت جداگانه به مراجع مربوطه ارسال شده است.