محقق‌داماد: دوران تقسیم مردم به «کافر و مومن» گذشته است

به گزارش ایکنا:

آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی ظهر امروز ۳۰ مرداد، در نهمین دوره مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌ها و شورای جهانی کلیسا با عنوان «نقش تفسیری متون مقدس برای ایجاد جهان عاری از خشونت» با عنوان «سو تفسیرها از متون مقدس؛ عامل اصلی خشونت‌ها و افراط‌های دینی» سخنرانی کرد.

محقق‌داماد با بیان اینکه مهمانان گرامی، به ایران، کشور اخلاق، مهربانی، عفو و دوستی  آمدید، گفت: سوءتفسیر از متون مقدس عامل اصلی خشونت‌ها‌ی دینی است. در تعالیم ادیان من جمله اسلام و مسیحیت نهادهایی هستند که متاسفانه با برداشت‌های انحرافی خشونت ایجاد کرده‌اند. در حالی که همه این نهادها در جای خود معانی دیگری دارند و چنانچه عالمان دینی در تبیین و ارائه چهره صحیح آن تلاش کنند می‌توانند قدمی در برانداختن خشونت‌های دینی بردارند.

رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی افزود: بدون تردید دست‌های سیاسی برای تحقق مقاصدشان از سوء برداشت‌های دینی بهره می‌گیرند. به چند نمونه اشاره می‌کنم، اما تصمیمم این است که بقیه عمرم را به بازخوانی از این نهادها سپری کنم.

وی با بیان اینکه اولین نهاد تقسیم بشر به مومن و کافر است، گفت: در راس این نهادها که مایه سوء برداشت است، نهاد کفر و ایمان است. پیروان ادیان خود را مومن و دیگران را کافر می‌دانند. به دنبال این دو عنوان تکفیر مطرح نمی‌شود، اگر این تقسیم نباشد، کسی دیگری را کافر نخواهد دانست. این تقسیم به جای دوستی مقدمه عداوت و جنگ و خون‌ریزی است. تا کفر و ایمان باشد جنگ و درگیری است.   

محقق داماد تصریح کرد: به عنوان یک مسلمان معتقدم قرآن در آیه ۹۱ سوره مائده، ایجاد عداوت را ناشی از شیطان می‌داند. از نظر قرآن ایمان و کفر دو امر قلبی است و نباید به حقوق شهروندی سرایت کند. در آیه چنین آمده است که «قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ؛ [برخى از] باديه‏ نشينان گفتند ايمان آورديم بگو ايمان نياورده‏‌ايد ليكن بگوييد اسلام آورديم و هنوز در دل‌هاى شما ايمان داخل نشده است و اگر خدا و پيامبر او را فرمان بريد از [ارزش] كرده‌هاي‌تان چيزى كم نمى‌‏كند خدا آمرزنده مهربان است»(حجرات، ۱۴) به موجب صدر آیه افرادی به یقین مومن نیستند اما به موجب ذیل آیه، اگر از خدا و رسول را اطاعت کنند،محترم هستند.

رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه تاریخ صدر اسلام این مسئله را گواهی می‌دهد، گفت: حتی برخی از منافقان در راس قدرت سیاسی قرار گرفتند. از همان روزهای اول تشکیل جامعه اسلامی عده زیادی به آن پیوستند، هر چند می‌دانستند که آنان مومن نشده‌اند و به اصطلاح «منافق» هستند ولی همه به عضویت جامعه اسلامی پذیرفته شده و از حقوق سیاسی و اجتماعی برخوردار بودند. برخی در کنار دیگران در قدرت داخل شده و حتی به‌سرعت در راس قدرت سیاسی قرار گرفتند.

وی افزود: دوران تقسیم انسان‌ها به مومن و کافر گذشته و باید انسان‌ها را به محارب و صلح‌جو تقسیم کنیم. بالاتر اینکه مراد از کفاری که قتال با آنها واجب شده است، کفار زمان رسول الله(ص) است و شامل غیرمسلمانان امروز نمی‌شود. مگر می‌شود و عقلی است که مسیحیان را کافر دانست؟ یک مسلمان امروز تابعیتی دارد و کشورش عضو سازمان ملل است و تعهد داده با دوستی در کنار دیگران زندگی کند.

محقق‌داماد با بیان اینکه نهاد دوم جهاد است، گفت: اگر تقسیم به مومن و کافر را بپذیریم، نهاد جهاد یعنی اقدام مسلحانه علیه کافر، ظاهر می‌شود. عموم علمای شیعه می‌گویند، بعد از غیبت، جهاد ابتدایی تعطیل است و چهره خشن اسلام به خاطر عملکرد امپراطوری عثمانی و خلاف سیره پیامبر(ص) است بر می‌گردد.

رئیس گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: نهاد جهاد در طول تاریخ اسلام همیشه ابزار قدرت‌های سیاسی بوده و تحت پوشش توسعه اسلام قدرت خود را تثبیت و توسعه داده‌اند. هیچ‌گاه چهره خشن اسلام در آیات قرآن وجود ندارد و کاملا خلاق سیره پیامبر(ص) و دیپلماسی ایشان است.

محقق‌داماد با اشاره به آیه ۵۸۹ آل عمران گفت: خداوند می‌فرماید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ پس به [بركت] رحمت الهى با آنان نرمخو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مى‌‏شدند پس از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه و در كار[ها] با آنان مشورت كن و چون تصميم گرفتى بر خدا توكل كن زيرا خداوند توكل‏كنندگان را دوست مى‌دارد»(آل عمران، ۱۵۹). خطاب این آیه گنهکاران هستند. به پیامبر(ص) گفته شده گنهکاران که عفو شده‌اند را مورد مشاوره قرار بده. خداوند سه دستور در خصوص دیگران یعنی دشمنان می‌دهد. عفوشان کن، برایشان طلب آمرزش کن و آنها را مورد مشورت قرار داده و به ایشان حق رای بده.

وی با بیان اینکه نهاد دیگری که در تعلیمات اسلامی وجود دارد، تحت عنوان امر به معروف و نهی از منکر است، گفت: من نمی‌دانم که آیا این آموزه در مسیحیت وجود دارد و یا نه. این دو نهاد بزرگترین تاثیر در تربیت جامعه بشری دارد. این نهاد یعنی مومنین باید همواره خواهان خوبی و متنفر از زشتی بوده و دیگران را به‌خوبی توصیه کنند و در عمل برای تحقق خوبی تلاش کنند. متاسفانه تفسیر رایج این طور نیست. برداشت رایج به معنای فضولی و عامل افراطی‌گری شده است. رشد امروز بشر انسان را به احترام به دیگری و اختیار و حق بر خطا رسانده است که هر کسی حق بر خطا داشته باشد. همین تعلیم در قرآن و در آیات «فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنْتَ مُذَكِّرٌ لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ: پس تذكر ده كه تو تنها تذكردهنده‏‌اى بر آنان تسلطى ندارى» (غاشیه، ۲۱-۲۲) به صراحت قرآن اجبار به دین را منع کرده است.

محقق‌داماد در پایان گفت: جالب آن است که تمام خشونت‌گران دینی در سایه یک جهل که من آن را «جهل مقدس» نامیده‌ام انجام می‌گیرد. مقصودم از این تعبیر آن است که مرتکبین این گونه خشونت‌ها به انگیزه رضای خدا و رسیدن به بهشت خشونت روا می‌کنند.