من و آقای زنگنه این تصور را داشتیم که تعدادی از دوستان به هیچ یک از ما دو نفر (زنگنه و ظریف) رای نمیدهند و همین تصور هم به واقعیت تبدیل شد، البته بنده از تمام نمایندگان مجلس چه کسانی که به من رای منفی دادند و در مخالفت با برنامههای من صحبت کردند و چه نمایندگانی که در موافقت با این برنامهها سخنرانی کرده و رای مثبت دادند، تشکر میکنم.
فرارو- محمد جواد ظریف در گفتوگویی مبسوط با ایسنا در ارتباط با آخرین تحولات در
عرصه سیاست خارجی کشور، منطقه، تغییر و تحولات ساختاری در دوره جدید، به
کار گیری بانوان دیپلمات در عرصههای مدیریتی این وزارتخانه و حواشی جلسات
رای اعتماد مجلس شورای اسلامی پاسخ داد، که در ادامه گزیدهای از آن را میخوانیم:
فکر نمیکردم بیش از این تعداد رای بیاورم به این دلیل که تعدادی از دوستان در مجلس با برنامهها و دیدگاههای بنده موافق نبودند و مخالفت خود با این دیدگاهها را به زبانهای مختلف در طول این چهار سال که مسوولیت وزارت خارجه را برعهده داشتهام و همچنین در جریان مذاکرات مجلس مطرح کردهاند.
من و آقای زنگنه این تصور را داشتیم که تعدادی از دوستان به هیچ یک از ما دو نفر (زنگنه و ظریف) رای نمیدهند و همین تصور هم به واقعیت تبدیل شد، البته بنده از تمام نمایندگان مجلس چه کسانی که به من رای منفی دادند و در مخالفت با برنامههای من صحبت کردند و چه نمایندگانی که در موافقت با این برنامهها سخنرانی کرده و رای مثبت دادند، تشکر میکنم.
تا آنجا که اطلاع دارم تعداد قابل توجهی از نمایندگان که فکر کنم بیش از ۱۵۰ نفر بودند برای دفاع از بنده ثبتنام کرده بودند و این برای من باعث افتخار است. کسانی هم که مخالفت کردند به طور قطع قصدشان کمک به پیشبرد منافع ملی بوده و از آنها نیز تشکر میکنم.
امسال دو جلوه زیبای مردمسالاری را در کشور مشاهده کردیم. اولین جلوه آن برگزاری باشکوه انتخابات ریاستجمهوری و حضور عزتمندانه مردم در آن بود، انتخاباتی که در منطقه بینظیر و در دنیا کمنظیر است. مورد دوم همین جلسات رای اعتماد به کابینه پیشنهادی رئیسجمهور بود. در جلسات رای اعتماد بحثهای بسیار جدی مطرح شد و بحثها اصلا وارد حوزههای احساسی و غیرضروری نشد. مباحث بر حوزههای کاری و تخصصی متمرکز بود و نمایندگان محترم مجلس به خوبی در این جلسات بلوغ سیاسیشان را نشان دادند و مباحث بسیار خوبی را مطرح کردند.
من انتظار همین حدود آرا را داشتم، بسیار خوشحالم که ۱۲ وزیر دولت یعنی بیش از دو سوم وزیران پیشنهادی بالای ۲۲۵ رای گرفتند و خیلی خوشحالتر میشدم که برادر بزرگوارم مهندس بیطرف که واقعا یک شخصیت برجسته و بسیار اصولی هستند در این روند از رای اعتماد نمایندگان بهرهمند میشد. ایشان درست است که از جناح اصلاحطلب هستند ولی فردی بسیار "اصولی" هستند.
برخی از انتقادات مطرح شده در واقع پیشنهادهایی بود که اکنون در وزارت خارجه در حال پیگیری و اجرا است، از جمله اینکه آقای دکتر پورابراهیمی پیشنهاد ایجاد معاونت اقتصادی در وزارت خارجه را مطرح کردند، موضوعی است که اکنون در این وزارتخانه در حال پیگیری است و انشاءالله در چند هفته آینده این معاونت تاسیس میشود.
نمودار سازمانی جدید وزارت خارجه چند روز پیش به امضای بنده و معاون رئیسجمهور و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی رسید. در این نمودار سازمانی جدید، علاوه بر اینکه معاونت اقتصادی ایجاد میشود، از تعداد معاونتهای کنونی وزارت خارجه نیز کاسته میشود.
کم کردن تعداد معاونتها در وزارت خارجه یک ضرورت قانونی بود و در برنامه پنجم توسعه وزارت امور خارجه موظف شده بود که مثل دیگر دستگاهها تعداد معاونتهای خود را به پنج عدد کاهش دهد، نمودار جدید سازمانی وزارت خارجه بر اساس تحقیق، تجربیات و مطالعه ساختارهای وزارت خارجه دیگر کشورها تدوین شده است. مجلس به ایجاد بخشی از این تغییرات تاکید داشت و از طرف دیگر برای کارآمدی هر چه بیشتر وزارت خارجه نیز باید این اتفاق میافتاد.
در چارت جدید تلاش کردهایم لایههای سازمانی را کاهش دهیم، چراکه این احساس را داشتیم که فاصله بدنه کارشناسی وزارت خارجه با مدیران ارشد این وزارتخانه بسیار زیاد است. وزارت خارجه یک دستگاه کارشناس محور است و همین موضوع اقتضا میکرد که فاصله بین کارشناسان و مدیران ارشد کمتر شود تا آنها بتوانند با مدیران عالی وزارتخانه ارتباط بیشتری بگیرند، نظرات خود را بدون سانسور به آنها منتقل کنند و بازخورد نظرات خود را دریافت کنند.
برخی از اظهارنظرهایی که از سوی نمایندگان مخالف در مجلس مطرح شد از نظر ما منطبق بر دیدگاههای سیاسی این دوستان بود، دیدگاهی که ما با آن موافق نیستیم و ظاهر قضیه هم اینگونه است که تعداد زیادی از نمایندگان مجلس و همچنین اکثریت جامعه با این دیدگاهها موافق نیستند.
این سخن به این معنا نیست که نباید دیدگاههای مخالف مطرح شود، متاسفانه در همین راستا برخی از دوستان مطالبی را در مجلس مطرح کردند که کاملا خلاف واقع و غیر منصفانه بود. این ادعا مطرح شد که من میخواهم صدای مخالف را خاموش کنم، در حالی که به طور قطع همانطور که در مجلس هم گفتم این آخرین کاری خواهد بود که من انجام خواهم داد، چراکه به صورت جدی معتقد به چندصدایی هستم و اعتقاد دارم قدرت کنونی ایران در گرو وجود چندصدایی و جریانهای مختلف در کشور است. مردمسالاری دینی موجود در کشور نیز مبتنی بر همین نگرش است. ممکن است برخی از نقدها و سخنان که منبعث از یک دیدگاه سیاسی خاص است را قبول نداشته باشیم، در هر حال در گذشته دیدگاهی خود را به جامعه عرضه کرد اما مردم در دو انتخابات مجلس شورای اسلامی و ریاستجمهوری به آن نه گفتند با این حال به این معنا نیست که سخنان مخالف را نشنویم.
در پاسخ به این پرسش که در جریان سخنرانی در مجلس متوجه اظهارات توهینآمیز نماینده خرمشهر علیه خودش شد یا نه؟- متوجه نشدم که چه چیزی میگفتند. دیدم که یک هیاهویی در انتهای مجلس شکل گرفته ولی متوجه نشدم که چه میگویند و بیشتر تمرکز خود را بر این گذاشتم که به حرفهایم ادامه دهم و برنامههایم را تشریح کنم. البته برادر عزیز و جانباز سرافراز کشورمان آقای سامری روز شنبه آمدند و با یکدیگر صحبت کردیم.
امیدوارم که این حادثه از ذهنها محو شود و حتما من آن را از ذهنم پاک کردهام.
آقای رییسجمهور در دو سخنرانی خود در صحن مجلس شورای اسلامی در جریان اعتماد به وزرا، بیش از حد انتظار و توقع به من محبت داشتند. همانطور که مقام معظم رهبری در چند سال گذشته به من محبت زیادی داشتهاند. خدا را شاکر هستم که چنین امکانی برای من فراهم شده است و از این دو بزرگوار نیز به خاطر لطف و محبتشان بسیار سپاسگزار هستم.
من یک کارگزار نظام هستم و تلاش میکنم مسوولیت محول شده را با حداکثر توان محدودی که دارم به خوبی انجام دهم، خوشبختانه از همکاران خوبی برخوردار هستم و این لطف خداوند است و انشاءالله بتوانم از توانمندی آنها نهایت بهره را ببرم تا در نهایت منافع مردم به پیش رود.
امیدوارم که کمکی برای مردم باشیم نه اینکه باری بر دوش آنها شویم.
در تصمیمگیریهای منطقهای و بینالمللی و عملکردهای داخلی تاثیرگذار بر آنها، نیاز است هماهنگی بیشتری داشته باشیم
ایران همواره خواهان روابط خوب با همسایگانش بوده است، اما معتقدیم که سیاستهای عربستان در منطقه مخرب بوده و حتی به ضرر آن کشور تمام شده است.
سیاست جمهوری اسلامی ایران در منطقه یک سیاست راهبردی در چارچوب اصولی مشخص است، ما در ایران بر ایجاد یک منطقه امن، قدرتمند و همگرا تاکید داریم و تحقق چنین موضوعی را در راستای منافع ملی ایران و منطقه میدانیم. سیاست ایران در تعامل با کشورهای منطقه و عربستان در همین چارچوب بوده و تغییری نکرده است. البته نیاز است هماهنگی و انسجام بیشتری در کشور در ارتباط با تصمیمگیریها در عرصههای منطقهای و بینالمللی و همچنین عملکردهای داخلی تاثیرگذار بر این عرصهها داشته باشیم.
حمله تعدادی از افراد خودسر به سفارت عربستان و کنسولگری این کشور در مشهد در سال ۹۴ اشتباه و تاسفبرانگیز بود که خسارتهای غیرقابل جبرانی را برای کشور در بحث روابط دوجانبه و همچنین عرصه منطقهای و بینالمللی ایجاد کرد. اقدامی که باعث ایجاد خدشه به شأن و وجهه ایران شد. همه مسوولان از این اتفاق ناراحت شدند. باید از انجام اینگونه اتفاقات به صورت جدی در کشور جلوگیری کنیم و بر اساس سیاست اصولی و راهبردی که ایران در منطقه پیگیری میکند پیش برویم.
-با اشاره به اخبار ضد و نقیض منتشر شده مبنی بر درخواست ریاض از عراق جهت میانجیگری بین ایران و عربستان- هیچگاه نباید زندانی اظهارنظرهای سیاسی به خصوص وقتی این اظهارنظرها رسانهای میشوند و غیردقیق هستند، شویم.
من بعد از سفر مقامات عراقی به عربستان با آنها گفتوگو کردم و میدانستم انعکاس رسانهای برخی اظهارنظرها دقیق و کاملا منطبق با واقعیتها نیست ما اعتقاد داریم عربستان باید در برخی از سیاستهای خود تجدیدنظر و بازنگری کند و انجام این موضوع در راستای منافع ملی آن کشور خواهد بود. اگر این بازنگری انجام شود حتماً این امر با عکسالعمل مثبت ایران روبهرو خواهد شد.
روز دوشنبه هفته جاری سخنگوی وزارت خارجه در اظهاراتی مطرح کردند که ایران اقداماتی را برای کاهش تنش با عربستان انجام داده و اکنون نوبت عربستان است که در این زمینه اقدام کند، اقداماتی که ایران انجام داده از جنس گفتمانی است. ما همواره برای گفتوگو با عربستان آمادگی داشتهایم و آن را اعلام کردهایم. همواره این آمادگی را داشتهایم که تمام تلاش خود را انجام دهیم که در منطقه برای حل بحرانها به یک راهکار سیاسی برسیم، در حالی که متاسفانه عربستان اینگونه عمل نکرده و منافعش را در ایجاد تنش در منطقه جستجو کرده است.
نیاز است عربستان نگرشهای منطقهایاش را تغییر دهد، در چنین صورتی ما به مرحلهای میرسیم که امکان انجام اقدامات عملی در ارتباط با بهبود روابط دو کشور به وجود میآید.
قرار بود هیاتی ازعربستان برای بازدید از سفارتخانه و کنسولگری این کشور در تهران و مشهد به ایران سفر کند و هیاتی نیز از ایران برای بازدید از سفارت و کنسولگری کشورمان به عربستان سفر کند، در حال حاضر ویزا برای دو طرف جهت انجام این سفر صادر شده است. منتظر هستیم که اقدامات نهایی انجام شود تا دیپلماتهای دو کشور بتوانند از سفارتخانهها و کنسولگریهایشان بازدید کنند و احتمالا این اتفاق به بعد از ایام حج موکول میشود.
-در حاشیه نشست استانبول عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان به سمت شما آمد و با شما دست داد، شما در مصاحبه با خبرنگاران این اقدام را امری عادی و دیپلماتیک عنوان کردید، نمیتوان این تحلیل را داشت که وی با پیشقدم شدن در این موضوع میخواسته این تصور را به اذهان عمومی منتقل کند که عربستان برای کاهش تنشها پیشقدم شده و توپ را در زمین تهران قرار داد؟- من نمیتوانم افکار کسی از جمله او را بخوانم البته در این قضیه یک طرف دست نداد، من هم دست دادم و همانطور که گفتم این یک اقدام دیپلماتیک و عادی بود و توپ در هیچ زمینی نیست.
مهم این است که ما رفتارهای واقعی و سیاسی از عربستان ببینیم که نشاندهنده بازنگری این کشور در سیاستهایش در منطقه و روابط با تهران است. متاسفانه چنین چیزی را در حال حاضر نمیبینیم و رفتارهای کنونی عربستان حتی منافع آن کشور را تامین نمیکند. اکنون دو سال است که از حمله عربستان به یمن گذشته است و عربستان از این حمله نه تنها سودی نبرده بلکه بسیار ضرر کرده است. در مورد سوریه و بحرین هم اینگونه است. امیدواریم هرچه سریعتر عقلانیت بر تصمیمات و رفتارهای سیاسی مقامات سعودی حاکم شود و آنها روش دیگری انتخاب کنند و به طور قطع در این حالت خواهند دید که ایران که خواهان ثبات و آرامش در کل منطقه و تک تک کشورها است، آمادگی اقدام متقابل دارد.
در طول یک سال گذشته برادران خوب ما در بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت زحمات زیادی را در ارتباط با فراهم کردن زمینه جهت اعزام حجاج ایرانی به عربستان متقبل شدند. مذاکرات طولانی و دشواری را در این ارتباط انجام دادند و اکنون خوشحال هستیم که با تلاش این دوستان بار دیگر زمینه برای حضور هموطنانمان در مکه مکرمه و مدینه منوره فراهم شده است.
هیات کنسولی وزارت خارجه نیز در جریان برگزاری حج در عربستان در خدمت دوستان در بعثه مقام معظم رهبری، سازمان حج و زیارت و حجاج ایرانی انجام وظیفه میکند، امیدواریم حجاج کشورمان با سربلندی و عزت این سفر معنوی را انجام دهند و با توشهای معنوی همراه با سلامتی و سربلندی به کشور بازگردند.
امیدواریم حجاج و خانوادههایشان از تجربه حج امسال راضی باشند و یقین داریم با تلاش دوستان در سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری این مهم محقق میشود.
-به تازگی شاهد سفرهای متعدد مقامات عراقی به عربستان بودیم و حتی سران برخی جریانهای تشیع عراق نیز به عربستان و امارات سفر کردند، شما این تحلیل را قبول دارید که عربستانیها با نزدیکی به دولت عراق و جریان تشیع به این کشور تلاش دارند آنها را از ایران دور کنند؟- نمیتوانیم نیت خوانی کنیم؛ آنچه مهم است اینکه ما آنقدر در مورد خودمان و نقشمان در منطقه و نوع روابطی که با همسایگانمان داریم دارای خودباوری هستیم که نگران اینگونه اقدامات نیستیم.
تاکنون تلاشها برای ایجاد فاصله بین ایران و کشورهای منطقه به نتیجهای نرسیده و با شکست روبهرو شده است، ایران به دلیل واقعیتهای ساختاریاش و همچنین سیاستهای راهبردیای که دنبال کرده حضوری مستحکم در منطقه دارد و با انجام اقدامات نمایشی از سوی برخی کشورها این موضوع دچار خدشه نمیشود.
بر اساس سیاستهای راهبردیمان از تنشی که در روابط کشورهای خلیج فارس به وجود آمده ابراز نگرانی کرده و میکنیم، با وجود اختلافاتی که با هر دو طرف داریم از آنها خواستهایم که اختلافات خود را با گفتوگو و مذاکره حل و فصل کنند و ما چنین نگاه راهبردی را در مورد روابط کشورهای منطقه با یکدیگر از جمله روابط عربستان و عراق داریم چراکه معتقدیم در منطقه این نیاز وجود دارد که کشورها از روابط خوبی با یکدیگر برخوردار باشند.
از طرف ما علاقه برای لغو و تسهیل صدور روادید میان ایران و عراق وجود دارد، اما در طرف عراقی جمعبندی کاملی در این زمینه ایجاد نشده است.
احساس میکنم برنامه مدون و هماهنگی برای ارتقاء زنان و استفاده آنها در سطوح مدیریتی در وزارت خارجه و سایر دستگاهها وجود نداشته است. در شش سالی که از کار در وزارت خارجه فارغ شده بودم و در واقع شش سال آزادیام بود این فرصت را بیشتر از قبل داشتم که در دانشگاه تدریس کنم و دانشجویان بیشتری را داشته باشم. در اکثر این کلاسها همیشه بهترین دانشجویانم خانم بودند و من تعجب میکردم که با توجه به این هوش و ذکاوت چرا در سلسله مراتب ورود به وزارت خارجه و همچنین ارتقا در این وزارتخانه زنان چندان موفق نیستند. البته این را باید گوشزد کنم که ورود به وزارت خارجه کاری سخت و دشوار است و باید از هفت خان عبور کنیم.
تصور میکنم مشکلی که در این ارتباط وجود دارد مشکل نهادینهای است و این فقط مختص ایران نیست و کم و بیش در دیگر کشورها نیز وجود دارد، از زمان حضورم به عنوان وزیر در این وزارتخانه تلاش کردم که فرصتهای بیشتری را برای خانمها ایجاد کنم.
در زمان تصدی من در وزارت خارجه اولین معاون زن در این وزارتخانه منصوب شد. در همین زمان بود که اولین سفیر زن بعد از انقلاب اعزام شد. اکنون نیز امیدوارم که در این دوره جدید بتوانیم یکی دو سفیر زن دیگر نیز داشته باشیم، البته نمیخواهم عددی را بگویم ولی در راستای تحقق این موضوع در حال برنامهریزی و تلاش هستیم.
حضور زنان در عرصههای مدیریتی باید راهبردی باشد، نه نمایشی و نمادین، اگر استفاده از زنان در عرصه مدیریتی نمایشی باشد، حتما نمیتواند در ایجاد یک نهاد در راستای حضور بیشتر زنان در سطوح عالی مدیریتی موثر باشد. مدیریتها در سطح عالی چالشی هستند و نیاز دارد مدیرانی که استفاده میشوند توانمند بوده و به کار احاطه داشته باشند.
مقداری در این حوزه احتیاط کردهایم و این احتیاط در این راستا بوده که این حضور نمایشی نباشد، بلکه راهبردی باشد.
حضور خانم افخم در عرصه مدیریتی در وزارت خارجه حضوری موفق بود و امیدواریم بانوان جدیدی که برای بر عهده گرفتن مسوولیت سفارتخانههای کشورمان در خارج از کشور انتخاب میکنیم، توانمندیهای مشابه داشته باشند و مثل ایشان از احاطه خوبی بر امر سیاست خارجی برخوردار باشند.
سعی داریم اگر بتوانیم این زنان را از داخل ساختار وزارت خارجه انتخاب کنیم، البته با برخی از محدودیتهای قانونی در این ارتباط مواجهه هستیم. بر اساس نظرات سازمان بازرسی کل کشور، کارشناسان داخل وزارت خارجه برای رسیدن به مقام سفیری باید سلسله مراتبی را طی کرده باشند. این قرائت از قانون ممکن است به عنوان یک تبعیض منفی علیه کارکنان وزارت خارجه عمل کند ولی به هر حال این قرائتی است که دوستان در این سازمان از اساسنامه و مقررات استخدامی وزارت خارجه دارند. در همین چارچوب ما با یک رشته محدودیتهای قانونی مواجه هستیم، البته نه محدودیتهایی که ناشی از فشارهای بیرونی باشد و به جرأت میتوانم بگویم که هیچ فشاری در این زمینه از بیرون به وزارت خارجه وارد نشده است.
در کنار اعزام اولین سفیر زن، در این دوره اولین سفیر اهل سنت را نیز منصوب کردیم و به خاطر این موضوع نه تنها با هیچ فشاری روبهرو نشدیم بلکه تشویق هم شدیم و انشاءالله این کار را ادامه میدهیم. برای استفاده از زنان در ردههای مدیریتی وزارت خارجه نیز هیچ فشار بیرونی وجود نداشته که بخواهد مانع تحقق این موضوع شود.
-در پاسخ به پرسشی در مورد نظر وزارت خارجه در ارتباط با دادن تابعیت به فرزندان مادران ایرانی که با یک تبعه خارجی ازدواج کردهاند و تقاضاییهایی که در این ارتباط وجود دارد؟- وزارت خارجه با این موضوع موافق است و اخیرا نیز بار دیگر مباحثی در این ارتباط در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است، ولی برای تحقق این موضوع، مساله مهم این است که باید اجماع کلی بین دستگاههای مسوول و تصمیمگیر در این زمینه ایجاد شود؛ اجماعی که در حال حاضر به نظر میرسد، وجود ندارد.
از انتخاب سیدمحمد صدر از سوی مقام معظم رهبری به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خوشحالم. ورود ایشان به مجمع با حکم مقام معظم رهبری افتخاری است هم برای ایشان و هم مجموعه وزارت خارجه. در حال حاضر سه دیپلمات یعنی آقای ولایتی، وزیر ارزشمند اسبق امور خارجه، آقای جلیلی، همکار خوب ما در وزارت خارجه و آقای صدر در مجمع حضور دارند که یک فرصت و افتخار برای ماست. البته باید اشاره کنم که آقای صدر فرد جامعالاطرافی است و سالها معاون سیاسی وزارت کشور بودند، در عین حال که مدیرکل در وزارت خارجه و معاون وزیر خارجه بودند و چهار سال است که افتخار دارم ایشان مشاور نزدیک من باشند.
آقای صدر فردی هستند که هم در صحنه سیاست داخلی نقش خوبی به عنوان معاون وزیر کشور داشتند و هم در عرصه سیاست خارجی، از این رو یقین دارم حضورشان در مجمع به غنای مباحث در حوزه سیاست خارجی و داخلی کمک خواهد کرد.
سه معاونت منطقهای وزارت خارجه که اکنون در این وزارت خانه وجود دارند، حذف میشوند و یک معاونت سیاسی ایجاد میشود.
معاونت سیاسی با دفاتر جدیدی ایجاد خواهد شد، بر اساس چارت جدید، ادارات کل منطقهای به صورت مستقیم زیر نظر وزیر فعالیت میکنند و این موضوع این امکان را به همه معاونتها میدهد که با ادارات کل منطقهای ارتباط داشته و همکاری کنند. از این به بعد ادارات منطقهای هم به معاونت سیاسی و هم به معاونت اقتصادی پاسخگو باید باشند. معاونتهای بینالملل و پارلمانی وزارت خارجه نیز باید بتوانند نیازهای خود در بحث روابط دو جانبه را از طریق این ادارات کل تامین کنند.
در چارت جدید دیگر نیاز نیست مثلا در بخش رسانهای قسمتهای منطقهای وجود داشته باشد، آن زمان که معاونتهای منطقهای فعالیت داشتند هر بخشی نیز بر اساس نیاز خود بخشهای منطقهای داشت که دیگر در چارت جدید اینگونه نخواهد بود.
در چارت جدید با نوآوریهای جدی روبهرو هستیم. در این چارت همه معاونتها از ظرفیتهای ادارات کل منطقهای که زیرنظر وزیر هستند در حوزه روابط دوجانبه با توجه به نیاز تخصصی خود استفاده خواهند کرد. بر اساس این چارت سفارتخانهها نیز زیر نظر همه این معاونتها فعالیت میکنند و تمرکز لازم بر همه حوزههای اقتصادی، بینالمللی، پارلمانی، رسانهای و سیاسی ایجاد میشود.
هماهنگیها دشوارتر نخواهد بود و کار وزیر نیز سختتر نمیشود. وزارت خارجه همیشه اداره کل محور بوده است و این ادارات کل هستند که کارها را در حد مدیریت عالی وزارت خارجه هماهنگ میکنند.
بر اساس این تغییرات همکاریها و هماهنگیها در وزارت خارجه افزایش پیدا میکند، این موضوع باعث میشود که دیگر در حوزههای تخصصی نیازی نداشته باشیم که دوباره کاری انجام دهیم و مجبور شویم که مثلا در مرکز رسانهای یک ادارهای برای اروپا و یک اداره برای خاورمیانه داشته باشیم. در حوزه رسانه نیز دیگر امور مربوط به روابط دو جانبه در همین ادارات کل منطقهای انجام میشوند.
معاونتهای موضوعی ما در بخشهای سیاسی، اختصاصی، بینالمللی، پارلمانی و رسانهای میتوانند از تمام توان ادارات کل منطقهای استفاده کنند، برای تحقق این موضوع یک سامانه فرآیندی تعریف شده که در آن ضرورت هماهنگی بین معاونتها و ادارات مختلف وزارت خارجه دیده شده و امیدواریم که این موضوع نهتنها باعث پیچیدهتر شدن کار نشود، بلکه باعث تسهیل کار شود و تخصصگرایی بیشتری در کار را به همراه داشته باشد.
با کم کردن لایههای مدیریتی در وزارت خارجه این زمینه فراهم میشود که کارشناسان بتوانند ارتباط نزدیکتری با مدیران ارشد وزارت خارجه داشته باشند و حاصل کار و نظرات خود را مشاهده کنند، با این تغییرات دیگر این احساس در بین کارشناسان ایجاد نمیشود که نتایج کارشان را نمیبینند و نمیدانند کاری که تولید کردهاند چه نتیجهای داشته است.
این اقدام باعث افزایش انگیزه بدنه کارشناسی وزارت خارجه و کاهش بروکراسی در آن میشود، در حال حاضر یک کار وقتی میخواهد از معاون وزیر به کارشناس مربوطه برسد باید از پنج لایه مدیریتی عبور کند تا به کارشناس برسد و در مرحله بازگشت نیز چنین پروسه طولانی طی میشود. ما تلاش کردهایم که این پروسه را کاهش دهیم. بر اساس روند کنونی بیشتر وقت مدیران باتجربه وزارت خارجه به ارجاع دادن و پاراف کردن مطالب تهیه شده به بخشهای زیرمجموعهشان میگذرد. این روند باعث میشد که آنها نتوانند کار تخصصی انجام دهند و کارشناسان جدید را تربیت کنند. اکثر کارشناسانی که بعد از انقلاب وارد وزارت خارجه شدند یا بازنشسته شدهاند یا در شرف بازنشستگی هستند و نیاز است که تجربه این افراد که با هزینههای فراوان برای کشور و خود آنها ایجاد شده به نسل جوان منتقل شود.
۳۵ سال پیش وقتی اکثر ما وارد وزارت خارجه شدیم، کسی را نداشتیم که به ما آموزش دهد و مجبور بودیم خیلی از مسائل را با آزمون و خطا یاد بگیریم. اکنون با توجه به انباشت تجربهها وظیفه داریم این تجربیات را به دوستان جدید منتقل کنیم و هرچه فاصله بین مدیران عالی وزارت خارجه و کارشناسان کمتر شود امکان انتقال این تجربیات نیز بیشتر فراهم میشود.
-پیش از این در وزارت خارجه سابقه تشکیل معاونت اقتصادی وجود داشته ولی تشکیل این معاونت با تجربه موفقیتی همراه نبوده است و اکنون وزارت خارجه چه تدبیری اندیشیده که مثل قبل این موضوع تبدیل به یک امر ناموفق نشود. از دیگر سو به نظر میرسد وزارت خارجه با تشکیل این معاونت یک وزنه سنگین را به مسوولیتهای خود اضافه کرده است،- نکاتی که شما گفتید بسیار مهم است. ما دو مشکل در این زمینه داریم. اولین مشکل مربوط به ساختار وزارت خارجه است و مشکل دوم مربوط به ساختار خارج از این وزارتخانه. سعی کردیم که مشکل اول را حل کنیم. همانطور که اشاره کردید ما در دو دوره تجربه ایجاد معاونت اقتصادی در وزارت خارجه را بعد از انقلاب داشتیم. در ابتدای انقلاب بر اساس سیستمی که از قبل از انقلاب حاکم بود در این وزارتخانه یک معاونت اقتصادی و بینالمللی وجود داشت که در سال ۶۸ به دلایل متعددی دوستان تصمیم گرفتند که معاونتها را منطقهای کنند.
در دوران اصلاحات (ریاست جمهوری سید محمد خاتمی) تصمیم گرفته شد که معاونتهای منطقهای حفظ شود و در کنار آنها معاونت اقتصادی نیز ایجاد شود و اینجا بود که مشکل ایجاد شد، چراکه معاونتهای منطقهای خود را مسوول کلیه امور مربوط به روابط دو جانبه میدانستند و اصلا به همین دلیل این معاونتها ایجاد شده بود تا امور دو جانبه در آنها متمرکز شود و وقتی یک نفر میآمد و میگفت من معاونت اقتصادی هستم و بخشی از مسائل مربوط به این روابط دو جانبه را باید به بخش دیگری منتقل کنم با واکنش و مقاومت معاونتهای منطقهای روبهرو میشد و برای همین بود که تجربه همزمان فعالیت معاونت اقتصادی به همراه معاونتهای منطقهای تجربه موفقی نبود.
با توجه به این تجربیات و اتفاقات به این نتیجه رسیدیم که امکان ندارد که ما بتوانیم هم معاونت منطقهای و هم معاونت اقتصادی را با هم داشته باشیم. در همین چارچوب در دور اول حضورم در وزارت خارجه به عنوان وزیر، مسوولیت وظایف اقتصادی وزارتخانه را به قائممقام وزیر محول کردم.
در این سه چهار سال به مرور به این نتیجه رسیدیم که شاید بتوانیم ساختار جدیدی را طراحی کنیم، ساختاری که عیوب ساختارهای گذشته را نداشته باشد. در همین راستا ساختار جدید به دست آمد، البته باید تجربهاش کنیم و اگر عیبهایی دارد آنها را برطرف کنیم.
نزدیک به ۳۰ سال در وزارت امور خارجه تجربه فعالیت معاونتهای منطقهای را داشتهایم و به طور قطع حرکت از این تجربه به سمت معاونتهای موضوعی امر دشواری است و امیدوارم با همکاری دوستانمان در وزارت خارجه در پیشبرد این تحول موفق باشیم.
وزارت خارجه متصدی امر اقتصاد کشور نیست، بلکه تسهیلکننده و هماهنگکننده روابط خارجی اقتصادی است، برای پیشبرد امور طراحی شده نیاز است سایر دستگاهها بپذیرند که مسوول روابط خارجی، وزارت خارجه است. درست است که مسوول تک تک اقدامات در روابط خارجی وزارت خارجه نیست، اما باید وزارت خارجه از اقدامات اطلاع داشته باشد و با آن هماهنگ شده باشد تا بتواند امور را جهتدهی کند و در راستای منافع ملی اقدامات لازم را انجام دهد.
برای تحقق این موضوع نیاز ساختاری، قانونی و فرهنگی وجود دارد. در برنامه چهارم توسعه این نیاز قانونی برطرف شده بود و تاکید شده بود که مسوول روابط خارجی وزارت خارجه است و باید دیگر دستگاههای مسوول با این وزارتخانه هماهنگ باشند اما متاسفانه این بند در برنامه پنجم توسعه حذف شد. در برنامه ششم توسعه مجدد به پیشنهاد دولت اضافه شد، از این رو امیدواریم با افزوده شدن این قانون در کنار ایجاد فرهنگ "هماهنگسازی" از طریق "اقناع سازی" بتوانیم وظایفی که در این ارتباط از آن برخوردار هستیم را به پیش ببریم. ما موظفیم با ارائه خدمات کافی به بخش خصوصی و دولتی این نیاز را در آنها به وجود آوریم که باید با وزارت خارجه هماهنگ باشند و در دو سال گذشته اقداماتی را در این زمینه انجام شده است.
در این چارچوب ما نمیتوانیم به صورت تحکمی وارد شویم و باید یک ارزش افزوده داشته باشیم که بتوانیم نقش خود را در این ارتباط تقویت کنیم. وزارت خارجه سالهاست مسوولیت ستاد هماهنگی روابط خارجی در امر اقتصادی را برعهده دارد و اصلا نمیتواند موازیکاری کند. من هر زمانی که دیدم در وزارت خارجه موازیکاری در حال انجام است، دستور به توقف آن اقدام دادهام به خصوص در حوزههایی که مسوولیت وزارت خارجه نبوده است. ما این سیاست را ادامه میدهیم و هیچگاه به سمت موازیکاری نخواهیم رفت.
هنوز مسوولان معاونتهای تازه تشکیل شده مشخص نشدهاند. ما زمانبندی دو ماهه برای تحقق نمودار سازمانی جدید طراحی کردهایم و روز دوشنبه(۳۰ مرداد) این برنامه ابلاغ شد. برای اینکه بتوانیم تغییرات ساختاری وزارت خارجه در سطح عمودی و افقی را محقق کنیم و از لایههای مدیریتها کم کنیم تا شکل جدیدی از مدیریت در وزارت خارجه حاکم شود، نیازمند زمان هستیم.
بر اساس چارت جدید مدیریت "کارشناسیمحور" در این وزارتخانه حاکم میشود، پیش از این مدیریت حاکم در وزارت خارجه مدیریت پیچیدهای بود، تلاش کردیم این سیستم را تسهیل کنیم و سلسله مراتب را کاهش دهیم؛ البته به این معنا نیست که سمتها کم میشود، اما کوچکسازی و چابکسازی در وزارت خارجه انجام خواهد شد و انشاءالله این اقدامات در نهایت به رضایتمندی بیشتر کارکنان وزارت خارجه منجر خواهد شد.
انتظار من از جامعه سیاسی و مدنی ایران شامل رسانهها این است که ضمن نقد و اینکه باید دیدهبان مردم برای نظارت بر رفتار دولت باشند، منافع ملی را هم در نظر بگیرند و تلاش کنند هیچگاه منافع جناحی و سیاسی و زودگذر مانع از دستیابی به منافع ملی نشود. معتقدم جهتگیری همه ما باید برای همافزایی و پیشبرد منافع ملی باشد. هرچه رسانهها فعالتر باشند و شفافیت بیشتری ایجاد کنند، فرصت برای پیگیری منافع ملی و جلوگیری از اشتباه بیشتر است، اما باید این رفتار بر اساس شفافیت باشد نه بر اساس اهداف غیرشفافساز.
""حمله تعدادی از افراد خودسر به سفارت عربستان و کنسولگری این کشور در مشهد در سال ۹۴ اشتباه و تاسفبرانگیز بود که خسارتهای غیرقابل جبرانی را برای کشور در بحث روابط دوجانبه و همچنین عرصه منطقهای و بینالمللی ایجاد کرد""
آقای دکتر؛ عوامل این کار برنامه ریزی شده که دارند راست راست میگردند و به ریش همه هم میخندند!!!
آقای دکتر؛ عوامل این کار برنامه ریزی شده که دارند راست راست میگردند و به ریش همه هم میخندند!!!
توانايي مهمه