حق خروج یا جریمه خروج

مانلی فخریان؛ در اعلام بودجه سالانه دولت برای سال ۹۷ چیزی که بیشتر از همه سر وصدای مخالفان را در آورد افزایش سه برابری عوارض خروج از کشور بود. بعد از اعلام این خبر در مجلس موج مخالفت با روحانی و ابراز پشیمانی از رای دادن به او سرعت گرفت.

خیلی‌ها معتقدند روحانی خلاف وعده هایش عمل کرده و آنچه که گفته برای آسایش زندگی مردم فراهم می‌کند واقعیت ندارد. او با حذف یارانه برای قشر پر در آمد و افزایش عوارض خروج از کشور کار را برای سه سال آینده خود سخت‌تر کرد.

اما چقدر این موضوع صحت دارد؟ و سوال اصلی اینجاست که واقعا توقع مردم از روحانی چه بود؟

چرا مردم مخالفند؟
چند سالی است که سفرهای خارجی به کشورهای اطراف ایران مثل دبی و ترکیه افزایش زیادی داشته است. مردم تقریبا هیچ تعطیلی طولانی‌ای را در تهران که هیچ، در ایران نمی‌مانند. ترجیح می‌دهند هزینه‌های سفر به کیش را بدهند، اما در دبی اقامت کنند. شکی نیست که اقتصاد کشورهای حاشیه خلیج فارس با ورود این حجم از مسافر روز به روز رونق بیشتری می‌گیرد.

مردم ایران یکی از پر سفر‌ترین گروه‌های دنیا هستند که سالانه مبالغ هنگفتی در کشورهای اطراف خرج می‌کنند. البته گروه دیگری هم هستند که این سرمایه‌ها را در اروپا و گاهی در امریکا صرف تفریح می‌کنند. اما از آن‌جا که سفر به کشورهای اروپایی به دلیل نیاز به ویزا زمان‌بر و کمی ناممکن شده بار این سفر‌ها به کشورهای بدون نیاز به ویزا خم شده‌است.

در ترکیه تا چند سال پیش کسی جز استانبول و آنکارا جایی را نمی‌شناخت. اما به لطف گردشگران ایرانی هر سال یک جزیره جدید به جزایر مسافر پذیر ترکیه اضافه شد. آنتالیا، آنالیا، بدروم، کوش اداسی و... همین که نزدیک به تعطیلات عید یا تابستان می‌شویم هجوم آفرهای مسافرتی هم شروع می‌شود. جزایر جذاب و دیدنی با امکان استفاده از دریا و آفتاب در بهترین هتل‌های لوکس ۴ و ۵ ستاره تن‌ها با مبلغی نزدیک به سفر‌های داخلی در ایران.

به همه این کشور‌ها تایلند و مالزی و سنگاپور و گاهی هند و مراکش هم اضافه شده است. همه کشور‌ها به دنبال جذب گردشگر هستند و از ارزی که وارد کشورشان می‌شود برای بهبود شرایط و امکانات خود استفاده می‌کنند.

اما این اتفاق در ایران به ندرت می‌افتد. گردشگران کمی به ایران سفر می‌کنند و سالانه ارز خیلی محدودی وارد ایران می‌شود. شرایط اقلیمی و کمبود امکانات برای گردشگران خارجی شاید یکی از دلایل این اتفاق باشد. اتفاقات سیاسی که هر از گاهی شنیده می‌شود برای برخی از اتباع خارجی در ایران افتاده هم ترس عجیبی به جان برخی‌ها انداخته که ترجیح می‌دهند به کشورهای دیگری جز ایران سفر کنند.

همه این‌ها تنها به ضرر مردم خواهد بود. زمانی که دولت اعلام می‌کند بودجه کافی ندارد صدای همه بلند می‌شود که در کشور دزدی شده، اما کسی نمی‌گوید این همه ارز توسط چه کسانی از کشور خارج می‌شود.

نگاه کوتاه به آمار داده شده توسط دولت و بانک مرکزی گواه این صحبت است. آمارهای ارائه شده تا قبل از سال ۲۰۱۵ بوده و پس از آن بدون شک امار‌ها افزایش داشته اند.

درآمد مالزی از گردشگران ایرانی
ایرانیان به عنوان دومین گروه پرجمعیت گردشگران مالزی از غرب آسیا در سال ۲۰۱۴ شناخته شدند و با ۷۲ هزار و ۲۶۴ گردشگر حدود ۱۵۹ میلیون و ۴۷۶ هزار و ۳۲۴ دلار درآمد برای دولت مالزی ایجاد کردند.

این آمار مبتنی برای اعلام سازمان گردشگری مالزی‏ است. اگر میانگین هزینه تور یک هفته‌ای به کشور مالزی را یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم مبلغی بالغ بر ۱۶۰ میلیارد تومان می‌شود. اگر هر گردشگر تنها ۲ میلیون تومان برای خرید ارز هزینه کرده و در کشور مقصد از آن استفاده کند‏، متوسط کل درآمد مالزی از ورود گردشگران ایرانی به ۳۶۰ میلیارد تومان می‌رسد.

درآمد ترکیه از گردشگران ایرانی
تعداد گردشگران ایرانی که در دو ماه نخست ۲۰۱۴ به ترکیه سفر کردند نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۳، با ۴۴ درصد افزایش، رشد چشمگیری یافته است. این در حالی است که طبق آمارهای اعلام شده این رقم تا پایان سال همچنان افزایش یافته و به بیش از ۵۰ درصد رسیده است.

اما تا پایان سال ۲۰۱۴ بیش از ۲ میلیون نفر گردشگر ایرانی وارد ترکیه شده است. حال اگر متوسط قیمت تور یک هفته‌ای به هر یک از شهرهای ترکیه را ۲ میلیون تومان در نظر بگیریم این مبلغ معادل ۴ هزار میلیارد تومان می‌شود. این در حالی است که مبلغ برخی از این تور‌ها گاه به ۳ یا ۴ میلیون تومان هم می‌رسد.

اگر میانگین خرید ارز برای هزینه‌های داخلی این سفر‌ها را هم ۲ میلیون تومان در نظر بگیریم. ۴ هزار میلیارد تومان هم باید به مبلغ حاصل از درآمد تور‌ها اضافه کنیم که کل مبلغ را به ۸ هزار میلیارد تومان می‌رساند.

درآمد تایلند از مسافران ایرانی
به گزارش یکی از مدیران گردشگری تایلند در سال ۲۰۱۴ حدود ۸۰ هزار ایرانی به تایلند سفر کرده‌اند.

میانگین رقم تور یک هفته‌ای به تایلند ۳ میلیون تومان است که با در نظر گرفتن تعداد مسافران ایرانی که به تایلند رفته اند‏، مبلغی معادل ۲۴۰ میلیارد تومان می‌شود. اگر هر یک از این مسافران تنها ۲ میلیون تومان صرف خرید ارز کرده و در این کشور هزینه کرده باشند‏، ۱۶۰ میلیارد تومان باید به این مبلغ اضافه کرد، کل درآمد تایلند از گردشگران ایرانی به ۴۰۰ میلیارد تومان می‌رسد.

هزینه ایرانی‌ها برای سفر به امارات
از سوی دیگر سالیانه مقصد گردشگری بیش از ۲۸۰ هزار ایران کشور امارات است. نرخ تور یک هفته‌ای دبی مبلغی بین ۹۰۰ تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است، اگر متوسط این مبلغ را یک میلیون تومان در نظر بگیریم و هر مسافر هر برای هزینه‌های جانبی خود ۲ میلیون تومان در نظر گرفته باشد. درآمد سالیانه امارات از ورود گردشگران ایرانی به این کشورمبلغی نزدیک به ۵۰۰ میلیارد تومان می‌شود.

هزینه ۵ هزار میلیاردی برای سفر به عربستان
در این بین، اما کشور عربستان به دلیل وجود کعبه قبله اول مسلمانان در این کشور بالاترین نرخ درآمد را از حضور گردشگران خارجی و به خصوص ایرانی دارد‏، این در حالی است که حضور گردشگران ایرانی در دیگر کشورهای منطقه با توجه به شرایط ممکن است کم و زیاد شود، اما حضور عمره گذاران و کسانی که به حج تمتع می‌رود هر سال تعداد مشخصی و البته درآمد کاملا مشخصی را برای عربستان سعودی به همراه دارد‏.

بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان حج و زیارت سالانه ۸۰۰ هزار ایرانی به حج عمره می‌روند‏، میانگین هزینه سفر این افراد با توجه به درجه بندی کاروانی که در آن حضور دارند دو میلیون تومان است؛ که این خود به تنهایی رقمی معادل هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان می‌شود‏، که اگر هر زائر مبلغ ۳ میلیون تومان هم برای خرید ارز بپردازد و در کشور مقصد هزینه کند این مبلغ به ۴ هزار میلیارد میلیون تومان می‌رسد. این تنها درآمد عربستان از حضور عمره‌گزاران ایرانی است.

در این میان، اما درآمد مستقیم و غیرمستقیم عربستان از اعزام زائران به حج رقم بالاتری از حجم کل تجارت دو کشور را نشان می‌دهد.

سالانه حدود ۹۰۰ هزار زائر از طریق حج عمره و تمتع از ایران راهی عربستان می‌شوند. اگر این زائران تنها ۳۰۰ دلاری که از سوی بانک مرکزی به آن‌ها تعلق می‌گیرد را در عربستان هزینه کنند، در سال حدود ۲۷۰ میلیون دلار ارز از کشور به عربستان می‌رود.

سالانه حدود ۸۵۰ هزار نفر از ایران به عنوان حج عمره وارد عربستان می‌شوند که به طور میانگین ۸۰۰ دلار برای آن پداخت می‌کنند با این حساب ۶۸۰ میلیون دلار هزینه سفر حج عمره ایرانیان به عربستان است که البته نیمی از آن هزینه بلیت هواپیما است. ۵۰ درصد پرواز‌ها هم سعودی است و ۵۰ درصد ایرانی.

مسافران حج تمتع نیز حدود ۶۰ هزار نفر برآورد می‌شوند که میانگین هزینه آن‌ها ۴ هزار دلار است با این حساب ۲۴۰ میلیون دلار نیز هزینه سفر حج تمتع ایرانیان است.

حدود ۹۲۰ میلیون دلار به عنوان هزینه سفر شامل پرواز، اسکان، غذا و سایر هزینه‌های سفر از سوی زائران پرداخت می‌شود که البته بخشی از آن نصیب شرکت‌های داخلی می‌شود.

این آمار به درستی نشان می‌دهد ایرانیان ترجیح می‌دهند هزینه‌های سالانه خود را در کشورهای خارجی صرف کنند و هرگز برای گشت و گذار در ایران چنین مبالغی پول جا به جا نمی‌شود. اگر پای صحبت هر یک از آن‌ها بنشینید می‌گویند ایران جایی برای دیدن ندارد. در صورتی که ایران یکی از جاذبه‌های توریستی خاورمیانه و سرزمینی چهار فصل و دیدنی است.

اینکه فردی بخواهد تعطیلات خود را در سفر خارج بگذراند انتخاب شخصی او برای خود و خانواده‌اش است، اما فردی که به طور میانگین برای هر نفر بلیط هواپیما حدود ۲ میلیون تومان (بر اساس کشور مقصد و انتخاب پرواز ایرانی) می‌پردازد واقعا از پرداخت ۲۲۰ هزار تومان عوارض خروج عاجز مانده است؟ مردم حق دارند انتخاب کنند و این به معنای این نیست که مردم حق خروج ندارند. ولی بد نیست وقتی سالی چند میلیون دلار از پول این کشور را برای تفریح خارج می‌کنند کمی هم به فکر نیازمندی‌ها و تامین منابع مورد نیاز کشور باشند.

بالا رفتن عوارض خروج چیزی نیست که آن‌قدر جای ناراحتی داشته باشد. حس ملی باید بتواند مردم را ترغیب کند تا هر چند سال یک‌بار، نه همیشه، جای تفریح در خارج و ولخرجی دلارهای ایرانی این دلار‌ها را در داخل خرج کنند.

چطور می‌شود کسی برای دلاری که در سرزمین دیگر خرج می‌شود دلسوزی نمی‌کند، اما نفری ۲۲۰ هزار تومان عوارض خروج صدای همه را در اورده است؟

بعد از اعلام این خبر توسط دولت محمد باقر نوبخت در گردهمایی دانشجویان و جوانان حزب اعتدال و توسعه گفت: سالانه ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر به مسافرت خارجی می‌روند که اگر هر کدام هزار دلار با خود ببرند می‌شود ۹ میلیارد دلار، که همین میزان برای دولتی که تامین ۲۰۰ میلیون دلار برایش سخت است بسیار زیاد است و بار بسیار زیادی را به بازار وارد می‌کند. خروج ارز از کشور به بازار فشار وارد می‌کند و یکی از عوامل جلوگیری خروج ارز از کشور می‌تواند افزایش عوارض خروج مسافران باشد.

به زودی خواهیم دید که افزایش عوارض خروج در نهایت هیچ تاثیری در تعداد مسافرت‌های ایرانی‌ها به خارج نخواهد گذاشت و جز بالا رفتن صدای اعتراضشان چیزی تغییر نمی‌کند، اما باید گفت: جای تاسف دارد کشوری با این رقم بالای خروج ارز از کشور که به نسبت هر خانواده ۴ نفره مبلغی بالای ۵ میلیون تومن خواهد شد برای پرداخت ۱ میلیون تومان خروجی این‌همه اعتراض و #پشیمانی از رای دادن به روحانی زیاد شود؟

مسلم است خانواده‌ای که می‌تواند ۲ هفته در بهترین هتل‌های ترکیه اقامت کند و با دست باز دلار خرج کند ۱ میلیون تومان برای او از پول خرد هم خردتر است. پس این اعتراض دلیل جز نارضایتی همیشگی گروهی از مردم ایران ندارد. مردمی که تحت هر شرایطی ابراز پشیمانی می‌کنند و تقریبا با آمدن هر رئیس جمهور دو سال بعد صدای اعتراض و # پشیمانی‌شان بلند می‌شود.

راه دوری نمی‌رود ۳ سال دیگر اردیبهشت ماه زمان رای دادن برای انتخابات بعدی است. می‌توانیم از حالا #های پشیمانی را برای دولت بعدی ذخیره کنیم.