حال و روز "مهدی کروبی" به روایت پسرش

«به نظر می‌رسد بعد از پنج سال از گذشت ریاست‌جمهوری آقای روحانی گشایش‌هایی در این زمینه به‌ وجود آمده است. اولین گشایش‌ها دیدار آقایان دوستی، عباسی‌فر و ذوالنور با حاج آقا بود. البته چند ماه قبل از این دیدارها نیز گشایش دیگری رخ داده بود که به فرزندان، عروسان و نوه‌ها اجازه داده شد هر زمان که تمایل داشته باشند می‌توانند با حاج آقا دیدار داشته باشند و حتی در صورت تمایل شب را در آنجا سپری کنند. در چند ماه گذشته ما هر زمان که تمایل داشته باشیم می‌توانیم به دیدار حاج آقا برویم.»

روزنامه آرمان نوشت: «در ماه‌های گذشته امیدواری‌های زیادی نسبت به مساله محصورین به وجود آمده است. شرایط به‌ گونه‌ای بود که علی مطهری، نایب‌رئیس مجلس قبل از پایان سال گذشته عنوان کرد تا قبل از نوروز اتفاقات مهمی در این زمینه رخ خواهد داد. از سوی دیگر شورای عالی امنیت ملی نیز با فراهم کردن سه ملاقات با آقای کروبی و همچنین اجازه به خانواده و به تازگی خویشاوندان نزدیک برای ملاقات با ایشان فضا را به سمتی هدایت کرده که امیدواری زیادی در این زمینه به وجود آمده است. این در حالی است که آقای روحانی نیز به شکل‌های مختلف به دنبال حل این مشکل بوده است. به همین دلیل و برای اطلاع از آخرین وضعیت و همچنین گشایش‌های صورت گرفته «آرمان» با محمدحسین کروبی، فرزند حجت‌الاسلام کروبی گفت‌وگو کرده است که در ادامه متن آن را از نظر می‌گذرانید.

پدر شما در شرایط فعلی یک شبانه‌روز خود را چگونه سپری می‌کند؟

در ماه‌های ابتدایی حصر هر نوع کتاب، روزنامه و رادیو تلویزیون برای ایشان ممنوع بود. تنها در این مدت قرآن در اختیارشان گذاشته بودند و هر روز به مدت دو ساعت در همان محل آپارتمان پیاده‌روی می‌کردند. بعد از مدت زیادی که گذشت اجازه دادنِ کتاب به حاج آقا داده شد. تقریبا پس از سه سال مجوز روزنامه نیز داده شد و پس از آن پدرم بیشتر وقتشان صرف مطالعه روزنامه می‌شد ولی متاسفانه دو سال پیش هر دو چشم ایشان به‌ دلیل آب مروارید مورد عمل جراحی قرار گرفت و بعد از عمل دچار خشکی چشم شده‌اند و به همین دلیل مطالعه ایشان نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است. البته در ساعاتی از روز تلویزیون هم تماشا می‌کنند. علاقه بیشترشان به بخش خبری صداوسیماست و گاهی اوقات برنامه‌های دیگر را می‌بینند.

ایشان برای هواخوری هم بیرون نمی‌روند؟

در ابتدای حصر حاج آقا در آپارتمانی که برای ایشان در نظر گرفته شده بود به‌ دلیل ایرانیتی که در پنجره‌ها نصب شده بود دچار کمبود شدید ویتامین دی و پوکی استخوان شدند. به همین دلیل چند سفر چند روزه ایشان را به بعضی از مناطق بردند. خوشبختانه بعد از هفت یا هشت ماه که از آغاز دولت آقای روحانی گذشته بود حاج آقا به منزل خودشان در جماران منتقل شدند که در منزل شخصی‌شان وضعیت تا حدودی زیادی بهتر از گذشته شد. این سفرها بعد از انتقالشان به منزل قطع شد. البته امسال در شب عید پیشنهادی به حاج آقا داده شد که اگر تمایل به سفر دارید ما شرایط را برای شما مهیا کنیم که ایشان موافقت نکردند و اظهار داشتند نیازی به سفر ندارم.

این سفرها به کدام مناطق صورت گرفت؟

تا آنجا که در ذهنم هست شمال کشور، مشهد مقدس، سرعین اردبیل و زنجان چهار منطقه‌ای بودند که در سه سال اول به همراه ماموران امنیتی به سفر برده شد.

بیشتر چه روزنامه‌هایی را مطالعه می‌کنند؟

از روزی که خواندن مطبوعات برای ایشان فراهم شد تقاضای پنج روزنامه مثل آرمان، شرق، اعتماد، کیهان و جمهوری اسلامی را کردند.

آیا در طول دوران حصر به جز فرزندان بقیه فامیل و خویشاوندان نیز با ایشان ملاقات کرده‌اند؟

در طول این دوران وضعیت دیدارها متفاوت بود گاهی اوقات تا چهار ماه به هیچ کس اجازه دیدار داده نمی‌شد و در بعضی مواقع هفته‌ای یک بار تنها فرزندان به همراه عروس و نوه‌ها اجازه دیدار داشتند. تا نوروز امسال که با دیدار خویشاوندان با پدر موافقت شد. به همین دلیل نیز خواهرزاده و برادرزاده ایشان و همچنین خواهر زاده‌های مادرم با پدر دیدار کردند. با این وجود تا قبل از نوروز امسال ملاقاتی با خویشاوندان صورت نگرفته بود. البته لازم هست این را بگویم در این مدت، سه خواهر و تنها برادر پدرم فوت کردند که دیداری با بعضی از فرزندان آن مرحومان صورت گرفت.

چه اتفاقی رخ داد که اجازه این دیدار داده شد؟

به نظر می‌رسد بعد از پنج سال از گذشت ریاست‌جمهوری آقای روحانی، شورای عالی امنیت ملی گشایش‌هایی در این زمینه به‌ وجود آمده است. اولین گشایش‌ها دیدار آقایان دوستی، عباسی‌فر و ذوالنور با حاج آقا بود. البته چند ماه قبل از این دیدارها نیز گشایش دیگری رخ داده بود که به فرزندان، عروسان و نوه‌ها اجازه داده شد هر زمان که تمایل داشته باشند می‌توانند با حاج آقا دیدار داشته باشند و حتی در صورت تمایل شب را در آنجا سپری کنند. در چند ماه گذشته ما هر زمان که تمایل داشته باشیم می‌توانیم به دیدار حاج آقا برویم. در شرایط کنونی مادرم نیز با پدر زندگی می‌کنند. در گذشته نیروهای امنیتی در منزل مستقر بودند که با اعتراضی که حاج آقا نسبت به این مسأله داشتند آنها بعد از چهار سال از منزل خارج شدند و در ساختمانی که به همین منظور در بیرون از منزل برای آنها ساخته و مستقر شده‌اند؛ البته کلید منزل دست نیروهای امنیتی است. هر زمان که ما قصد داشته باشیم به منزل برویم یا این که مادرم قصد ورود و خروج از منزل را داشته باشند باید با مأموران امنیتی تماس گرفته شود تا در را باز کنند.

پس از دیدارهای آقایان دوستی، عباسی‌فر و ذوالنور دیدگاه ایشان درباره محتوای این دیدارها چه بود؟

ساعت این دیدارها از قبل عنوان نمی‌شد و تنها چند ساعت مانده به این ملاقات به منزل اطلاع داده می‌شد؛ البته مادرم در همه این ملاقات‌ها حضور داشتند. پس از این دیدارها از پدر و مادر درباره موضوعات مطرح شده سوال می‌کردم. آن طور که به من گفتن صحبتی درباره رفع حصر نشده بود این دوستان نظراتی داشتند که متقابلا آقای کروبی هم نظراتشان را درباره وضعیت اداره کشور و موارد صورت گرفته در این چند سال را بیان کرده بودند. هر بار بعد از دیدارها از حاج آقا سوال می‌کردم که آیا صحبتی در باره رفع حصر شده است ایشان عنوان می‌کردند من اراده و سخنی ای برای رفع حصر ندیدم و نشنیدم. البته حاج آقا عنوان کردند که من در این دیدارها به هیچ عنوان درباره رفع حصر سوال نکردم. فقط در این دیدارها درباره خاطرات گذشته و همچنین مسائل روز صحبت کردیم. البته در این دیدارها به پدر گفته شده بود که شما حرکتی انجام بدهید تا حاکمیت نیز گام بعدی را بردارد. حاج آقا در پاسخ به این مسأله عنوان کرده بودند که بنده چه حرکتی می‌توانم انجام بدهم و کاری از دستم برنمی‌آید.

بر اساس اخبار منتشره گویا روسای قوا نیز نسبت به حل مساله دیدگاه مثبتی پیدا کرده است. آیا این مسأله صحت دارد؟

اعضای کمیته رفع حصر که از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تشکیل شده است در این زمینه دیدار مثبتی با آقای آملی لاریجانی انجام داده‌اند و هنگامی که جلسه را ترک کرده بودند، خوشحال بودند و نسبت به آینده خوشبین بودند. یکی از اعضای رفع حصر به بنده گفت که انتظار نداشتیم دیدگاه ایشان نسبت به مسأله حصر تا به این اندازه باشد. البته اولین دیدار اعضای کمیته رفع حصر با آقای علی لاریجانی بوده است که ایشان در این دیدار قول کمک داده‌اند و عنوان هم کرده‌اند هر چه زودتر این مسأله باید حل شود و به سود همه خواهد بود و ادامه آن به صلاح کشور نیست.

یکی از شعارهای مهم آقای روحانی در دوران مبارزات انتخاباتی رفع حصر بود. ایشان چه اقداماتی انجام داده‌اند؟

در مرحله نخست باید عنوان کنم که آقای روحانی تا الان به کمیته رفع حصر وقت ملاقات نداده است. نکته دیگر این که ما هنوز اطلاع دقیقی از برنامه دولت برای رفع حصر نداریم گر چه آقای نوبخت بارها عنوان کرده است که دولت به صورت جدی دنبال حل موضوع می‌باشد ولی دقیقأ هیچ کس نمی‌داند دولت تا به حال چه قدم مثبتی بر داشته است این که بعد از پنج سال از استقرار این دولت گفته شود گشایش‌های صورت گرفته است به هیچ عنوان با انتظارات رای دهندگان که تا ساعت ۱۲ شب در صف‌های رای ایستادند همخوانی ندارد. مشخص است آقای روحانی در کار خود جدی نیست. به هر حال آقای روحانی رئیس شورای عالی امنیت ملی هستند و اگر اراده‌ای بود می‌توانستند گام‌های مهمی در این زمینه بردارند. با این وجود هنوز برای ما مشخص نیست که آیا ایشان دستوری به شورای عالی امنیت ملی در زمینه داده‌اند و یا خیر.

در حالی که مسئولانی در سه قوه به دنبال حل کردن مشکل هستند و شورای عالی امنیت ملی نیز گشایش‌هایی در این زمینه به وجود آورده، به نظر شما علت اصلی این موضوع که عملیاتی نشده در چیست؟

در طی سالیان گذشته چندین بار مسأله حصر عنوان شده و هر بار نیز ما منتظر اتفاق خوبی بوده‌ایم. حدود پنج سال پیش رئیس دولت اصلاحات به من گفتند که خبرهای موثقی دارم که به احتمال زیاد مسأله حصر حل خواهد شد. یک بار نیز آقای جهانگیری به خودم گفتند که قرار بود گشایش‌های جدی در این زمینه انجام شود اما دعوای دختران مهندس موسوی با مأموران همه چیز را به هم زد. بار دیگر گفتند نامه پدرم به آقای روحانی موضوع را منتفی کرد، به تازگی هم آقای ذوالنور فرمودند که با نامه اخیر پدرم رفع حصر را منتفی کرده است. واقعیتش به نظر می‌رسد برخی دست‌های پشت‌ پرده وجود دارد که برای حل نشدن این موضوع اقدام می‌کنند. به نظر من این دست‌های پنهان، از قدرت نیز برخوردار هستند و اجازه نمی‌دهند موافقان گام‌های جدی‌تری در این زمینه بردارند.

مهم‌ترین دغدغه کسانی که هنوز با حل این مساله موافق نیستند، چیست؟

ظاهرا مهم‌ترین دغدغه در این زمینه این است که برای این افراد چشم انداز روشنی از فردای رفع حصر وجود ندارد. این افراد اظهار نگرانی می‌کنند از فردای رفع حصر چه اتفاق و واکنشی در سطح جامعه پدید خواهد آمد که به‌ نظر من نگرانی بی‌موردی دارند مگر همین نگرانی‌ها در مورد مرحوم آیت ا... منتظری وجود نداشت؟ با این حال دیدید اتفاق خاصی رخ نداد و پس از مدتی کوتاه دیدارهایی از سوی برخی از اقشار مردم با ایشان صورت گرفت و خیلی زود شرایط به وضعیت عادی بازگشت. این وضعیت برای محصورین کنونی نیز وجود دارد و نگرانی در این زمینه بی‌مورد است. هم پدرم و هم آقای موسوی همواره به نظام جمهوری اسلامی معتقد و دلسوز نظام بوده‌اند. به همین دلیل نیز هیچ نگرانی در این زمینه وجود نخواهد داشت.

مرحوم آیت‌ا... هاشمی چه اقداماتی در این خصوص انجام دادند؟

در سال۹۲ هنگامی که آقای روحانی در انتخابات پیروز شدند و آقای علوی را به عنوان وزیر اطلاعات انتخاب کردند. این در حالی بود که هم آقای روحانی و هم آقای علوی رابطه حسنه و صمیمی با مرحوم هاشمی داشتند. به همین دلیل نیز ما به همراه فرزندان آقای موسوی دیداری با ایشان داشتیم فرزندان ایشان گزارشی از وضعیت والدینشان به آقای هاشمی دادند من هم ضمن گزارش محل اقامت پدرم از آقای هاشمی درخواست کردم که رایزنی با مسئولان امنیتی بشود و شرایطی را به وجود بیاورند که پدرم از منزلی که نیروهای امنیتی برای ایشان در نظر گرفته بودند به منزل خودشان در جماران منتقل شوند. مرحوم هاشمی در این دیدار به ما قول دادند که این مسأله را پیگیری خواهند کرد. که بعد از چندین ماه انتقال انجام شد همچنین ایشان عنوان کردند من سال‌ها در زندان بوده‌ام و به خوبی با وضعیت زندان آشنا هستم. این وضعیت سخت است؛ چرا که در زندان انسان با دوستان دیگر به صورت جمعی زندگی می‌کند و تنها نیست. گویا ایشان چندین بار نیز با رهبری در این زمینه صحبتی داشته‌اند. این رایزنی‌ها به خصوص پس از پیروزی آقای روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری شکل جدی‌تری به خود گرفته بود.

در صحبت‌هایی که شما و اعضای خانواده با پدر انجام می‌دهید دیدگاه ایشان درباره عملکرد آقای روحانی چیست؟

ایشان به صورت مرتب در جریان اخبار کشور قرار دارند و اخبار را همواره از طریق صدا و سیما، مطبوعات و اعضای خانواده دنبال می‌کنند. به صورت کلی عملکرد دولت آقای روحانی را مثبت ارزیابی می‌کنند و همواره از طریق خانواده به دیگر دوستان توصیه می‌کنند که از دولت آقای روحانی حمایت کنید. با این وجود ایشان معتقد هستند که انتقادات دلسوزانه نیز باید وجود داشته باشد و علاوه برحمایت کلی باید ضعف‌ها را نیز به دولت گوشزد کرد تا در نهایت آقای روحانی کارنامه موفق‌تری از خود برجای بگذارند.

آیا به تازگی درباره مواضع اخیر احمدی‌نژاد با پدر صحبت کرده‌اید. چه نظری درباره امروز احمدی‌نژاد دارند؟

حاج آقا در این زمینه معتقد هستند که آقای احمدی‌نژاد با زرنگی خاصی سر بخشی از مسئولان را کلاه گذاشت و توانست اعتماد صد درصدی مسئولان و بخشی از روحانیت را جلب کند؛ به‌ طوری که اطاعت از او را اطاعت از خدا دانستند و خواب‌های محیرالعقول تعریف کردند و متاسفانه توانستند زمینه حذف بسیاری از نیروهای دلسوز و متعهد کشور و نظام را فراهم کنند. حاج آقا در انتخابات سال ۸۸ به چند نفر از دوستان درباره ماهیت واقعی احمدی‌نژاد جمله تکان‌دهنده‌ای را عنوان کرده بود. ایشان گفته بود اگر الان که در حال نوشیدن چای هستم و احمدی‌نژاد در مقابلم باشد از این که بگوید تو در حال خوردن شراب هستی هیچ ابایی ندارد و به راحتی این کار را انجام می‌دهد. امروز هم پدرم از این وضعیت به وجود آمده رضایت دارند که مردم و حاکمیت چهره واقعی احمدی‌نژاد را شناخته است و صحبت‌هایی که در گذشته درباره عملکرد و اداره کشور توسط ایشان مطرح می‌کردند به حقیقت تبدیل شده است. بدون شک احمدی‌نژاد از جنبه‌های مختلف خسارت‌های زیادی به کشور و مردم وارد کرده که تا ده‌ها سال قابل جبران نخواهد بود و کارنامه وی به خوبی این مطلب را تأیید می‌کند.

شما و دیگر اعضای خانواده پس از وقایع ۸۸ چطور با این شرایط کنار آمدید؟

مزیت دوران قبل و بعد از حصر در سال‌های گذشته این بود که به دلیل وجود اینترنت و فضای مجازی امکان بیان دیدگاه‌ها و مشکلات وجود داشت و ما به راحتی می‌توانستیم سختی‌های که تحمیل می‌شد را با افکار عمومی در جریان بگذاریم. این در حالی است که در روزهای پس از پایان مجلس سوم شرایط به این‌ گونه نبود و ما با مشکلات بسیار زیادی مواجه بودیم و هیچ کانال و ابزاری برای بیان واقعیت‌ها وجود نداشت. به همین دلیل باید عنوان کنم که سختی‌های دوران مجلس سوم و پس از آن به یک معنا بیشتر از دوران حصر بود. در آن مقطع زمانی صداوسیمای وقت انتقادات زیادی را نسبت به نیروهای چپ و به اصطلاح امروزی اصلاح‌طلبان مطرح می‌کردند و هیچ فرصتی نیز برای دفاع یا پاسخگویی نمی‌دادند. وضعیت به شکلی بود که پس از رد صلاحیت اصلاح‌طلبان و در نهایت شکست لیست مجمع روحانیون مبارز در انتخابات شایعه‌ای در سرتاسر کشور به راه افتاد که کروبی از کشور فرار کرده است. این در حالی بود که صداوسیمای وقت مصر بود هیچ تصویری از ایشان نشان داده نشود و این شایعه قوت بیشتری پیدا کرد. با این وجود پس از یک سال با ابتکار بعضی از استانداران مثل آقای عبدالعلی‌زاده در تبریز، جهانگیری در اصفهان و جهرمی در شیراز حاج آقا به این استان‌ها دعوت شد و تصویر ایشان در شبکه‌های استانی صداوسیما منتشر شد و این شایعات از بین رفت. ما پس از اتفاقات سال ۸۸ با وجود مسائل و مشکلات این امکان وجود داشت که صدای خود را به گوش مردم برسانیم. این در حالی است که در برابر توهین و شایعات دوران مجلس سوم و پس از آن صدایمان به جایی نمی‌رسید و به یک معنا دوران سخت‌تری بود.