ایران؛ مخمصه‌ای که ترامپ برای خود ایجاد کرد

فرارو- رویکرد جادویی دونالد ترامپ درباره ایران، منافع آمریکا را تامین نمی‌کند و نه تنها تهران را به همکاری متقاعد نخواهد کرد بلکه اقدامات جدید آمریکا دقیقا احتمال همکاری را از بین می‌برند.

به گزارش فرارو، فیلیپ گوردون و رابرت ملی، هر دو دستیار ویژه امور خاورمیانه در دولت باراک اوباما بودند. در حال حاضر، گوردون پژوهشگر ارشد شورای روابط خارجی، و ملی رئیس اندیشکده گروه بین المللی بحران است. آن‌ها طی یادداشتی در مجله فارین‌پالیسی از رویکرد فعلی کاخ سفید در برابر ایران انتقاد کردند و آن را تامین‌کننده منافع آمریکا ندانستند. به نوشته آن‌ها، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در ماه می خروج کشورش از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را اعلام کرد، یکی از چند دلیل او این بود که رفتار ایران را در خاورمیانه بهتر کند. مقامات بلندپایه دولت ترامپ گفتند ایران "مسبب همه مشکلات" منطقه است و قطع صادرات نفت آن، باعث توقف درآمد‌هایی می‌شود که از آن‌ها برای بی‌ثباتی استفاده می‌کند. اوایل ماه جاری میلادی، تحریم‌های آمریکا اجرا شد.

از دیدگاه ترامپ، تحریم‌ها شبه جادویی و ابزاری چندمنظوره هستند و ایران را به پذیرش یک توافق هسته‌ای اصلاح‌شده مجبور خواهند کرد. علاوه بر این، تحریم‌ها ممکن است باعث ناآرامی در ایران شود.

این دو کارشناس، خواسته‌های ترامپ را "آرزوهایی" دانستند که "مطلقا قابل‌تحقق نیستند". چرا که چیزی در تاریخ جمهوری اسلامی وجود ندارد که نشان دهد ایران در برابر خواسته‌های آمریکا، حتی با وجود فشار سنگین اقتصادی، تسلیم می‌شود. دولت ترامپ با اعمال تحریم‌های جامعی که رفع آن‌ها منوط به اجرای همه درخواست آمریکاست، تضمین می‌کند که ایران هیچکدام از خواسته‌هایش را اجرا نخواهد کرد.

در این یادداشت آمده: "دولت ترامپ با اعمال طیف کاملی از تحریم‌ها علیه ایران، و با بیان اینکه رفع این تحریم‌ها فقط منوط به پایبندی به ۱۲ شرط مطلوب، اما غیرواقع‌بینانه، خود را از هرگونه اهرم قابل‌استفاده محروم کرده است. پیام به ایرانیان این است که اگر آن‌ها به برقراری آتش بس (در یمن) و اعمال فشار بر حوثی‌ها برای سازش کردن کمک کنند، باز هم تحت تحریم‌های جامع باقی خواهند ماند و اگر کمک نکنند، چیز اندکی وجود دارد که ما (آمریکایی‌ها) می‌توانیم انجام دهیم. به طور کلی، الان تهران هیچ دلیلی برای همکاری ندارد و دلایل زیادی برای کارشکنی دارد".

بر اساس این تحلیل، رویکرد کنونی دولت ترامپ به منافع آمریکا در عراق هم آسیب می‌زند. با انتخاب رئیس جمهور و نخست وزیر جدید و عملگرا در عراق، چشم‌انداز‌ها برای تشکیل یک دولت فراگیر و موثر بیشتر شده است. امری که می‌تواند هم منافع آمریکا و هم منافع ایران را تامین کند. اما اگر ایران متقاعد شود که آمریکا قصد دارد اقتصادش را نابود کند، ممکن است در جایی انتقام بگیرد که بیشترین نفوذ را دارد. بنا به ادعای این دو مقام سابق، احتمالا این انتقام در عراق اتفاق بیافتد. جایی که نیرو‌های شیعی نزدیک به ایران، ممکن است به راحتی نیرو‌های آمریکایی را هدف قرار دهند. حتی اگر این امر اتفاق نیفتد، تحریم‌های فلج‌کننده اقتصادی بر ایران، تاثیر ویرانگری بر اقتصاد ضعیف عراق خواهند گذاشت. عراق در زمینه گاز طبیعی، برق، آب و غذا به ایران وابسته است. نهایتا تحریم‌های جدید ترامپ هر چه به اقتصاد ایران فشار بیشتری وارد کنند، ممکن است تاثیر غیرسازنده بیشتری هم بر منطقه بگذارند.

در ادامه یادداشت آمده: از زمانی که تحریم‌ها در بهار گذشته اعلام شد، ایران اعلام کرد که تا زمانی که سایر کشور‌ها به توافق هسته‌ای متعهد باشند، به پایبندی به محدودیت‌های هسته‌ای ادامه خواهد داد. به دلیل استمرار واردات چین، هند، ترکیه و سایر کشورها، ایرانیان هنوز بیش از یک میلیون بشکه در روز نفت می‌فروشند. اما اگر ترامپ این صادرات را به صفر برساند، انگیزه ایران برای پایبندی به محدودیت‌های هسته‌ای هم کمتر خواهد شد. در این حالت، بعید است که ایران به شکل پرخاشگرانه‌ای برنامه هسته‌ایش را توسعه دهد. شکلی که ممکن است ایران در اثر آن شرکای اقتصادی را از خود دور کند یا به حمله نظامی اسرائیل یا آمریکا بهانه دهد. اما ممکن است از سرگیری برخی از فعالیت‌های هسته‌ای منع شده را اعلام کند. اگر چنین کند، ترامپ با همان مخمصه‌ای مواجه خواهد شد که اوباما در سال ۲۰۱۵ با آن مواجه شده بود. یعنی یا به ایران اجازه دهد ظرفیت داشتن سلاح هسته‌ای احتمالی را توسعه دهد یا اینکه آن ظرفیت را بوسیله حملات نظامی نابود کند. مورد دوم قطعا باعث انتقام‌گیری ایران در سراسر خاورمیانه خواهد شد.

در پایان تصریح شده که مقامات دولت ترامپ در هفته‌های اخیر به خودشان تبریک می‌گفتند و پیشاپیش بازگشت تحریم‌ها را یک موفقیت قلمداد می‌کنند. چرا که سرمایه‌گذاری در ایران و صادرات نفت آن کمتر شده است. اما مسئله این نبوده است که آمریکا می‌تواند به ایران درد و رنج تحمیل کند یا خیر. بلکه مسئله این بوده است که آیا این درد، به تامین منافع آمریکا کمک می‌کند یا خیر. در این زمینه، تحریم‌های ترامپ نه تنها باعث همکاری ایران نشد، بلکه در حال بدست آوردن نتیجه عکس هستند.