شیوع ۵۶.۴ درصدی سالمندآزاری در ایران

یکی از آسیب‌های اجتماعی که امروزه جوامع با آن رو به رو هستند پدیده سالمندآزاری است که میزان شیوع آن در ایران ۵۶.۴ درصد برآورد شده است. این در حالی است که در کمتر از ۴۰ سال دیگر سهم سالمندان از جمعیت کشور بیش از ۳۰ درصد خواهد بود. بدیهی است که چنین شرایطی سالخوردگی جمعیت ایران در آینده‌ای نزدیک را اجتناب‌ناپذیر جلوه داده و لازم است تمهیدات خاصی درباره مسائل مربوط به آن اندیشیده شود.

به گزارش ایسنا، سوء‌رفتار با سالمند عبارت از انجام دادن یا ندادن رفتاری خاصی به صورت عمدی یا غیرعمدی توسط مراقبت‌کننده یا فرد قابل اعتماد دیگر است که باعث افزایش خطر و صدمه یا تجاوز به حقوق انسانی و کاهش کیفیت زندگی در فرد سالمند (بالاتر از ۶۰ سال) می‌شود. این سوء‌استفاده ممکن است به صورت فیزیکی، جنسی، روانی عاطفی، غفلت، ترک کردن یا بهره‌برداری مالی باشد و عوارضی همچون کاهش اعتماد به نفس، احساس ناامیدی، بی‌تفاوتی و مشکلات روحی روانی را در سالمند به جا بگذارد.

در پژوهشی که مازیار مولایی و همکاران در رابطه با میزان شیوع سوء‌رفتار با سالمندان در ایران طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۴ انجام داده‌اند، این نتیجه به دست می‌آید که میزان سالمندآزاری در ایران بسیار بیشتر از سایر کشورهاست. همچنین در بین انواع آن به ترتیب سالمندآزاری عاطفی (۳۰.۷ درصد)، سالمندآزاری روانی (۲۵.۴ درصد)، غفلت از سالمندان (۲۵.۱ درصد)، سالمندآزاری مالی (۱۹.۷ درصد)، سالمندآزاری جسمی (۱۳.۱ درصد) و طردشدگی (۱۱.۷ درصد) شایع‌ترین انواع سالمندآزاری در ایران هستند.

پژوهشگران فوق علت پیشی گرفتن موارد سالمندآزاری در ایران نسبت به سایر کشور‌ها را به عوامل مختلفی نسبت می‌دهند که از بین آن‌ها می‌توان به عوامل اجتماعی و فرهنگی، تعاریف و مفهوم‌های متفاوت از سالمندآزاری، گزارش نکردن و بیان دقیق این واقعه، نبود ابزار‌های مناسب و استاندارد و مشکلات مربوط به جمع‌آوری اطلاعات اشاره کرد.

همچنین در رابطه با علل زمینه‌ساز سوء رفتار با سالمندان، قرار گرفتن ایران و سایر کشور‌های در حال توسعه در موقعیت حد واسط بین سنتی بودن و صنعتی بودن و تأکید سالمندان بر حفظ ارزش‌ها و باور‌های اصیل (به‌ویژه دینی) را می‌توان به عنوان علل اصلی زمینه‌ساز بروز اختلاف بین آن‌ها و فرزندانشان دانست.

این پژوهش که به روش متاآنالیز و با استخراج داده‌های مقالات مرتبط با این موضوع در طی سال‌های ۸۴ تا ۹۴ انجام شده، نقطه عطفی در آغاز راه رسیدگی به مسائل سالمندان به شمار می‌آید. این از آن جهت است که این مسئله پدیده‌ای نو و ناشناخته بوده و حتی در بعضی موارد با انکار مواجه است. در چنین شرایطی و به‌خصوص با توجه به سالخوردگی جمعیت ایران در آینده‌ای نزدیک، مسلم است که تحقیقات بیشتر در این زمینه و جنبه‌های گوناگون آن از جمله اپیدومولوژری، عوامل مرتبط، عوامل خطر، راه‌های پیشگیری و مداخله در آن ضروری به نظر برسد.